OS "OKUPAS" DO REINO ANIMAL

Un cangrexo ermitán protéxese nunha bucina / Adobe Stock/abc.es

O comensalismo, a diferenza do parasitismo ou do mutualismo, é unha asociación biolóxica entre dous organismos que viven xuntos na que un dos ’comensais’ sae beneficiado sen prexudicar ao outro.

Clasicamente o comensalismo pode ser de tres tipos: foresis, inquilinismo e metabiosis. Na foresis hai unha especie, a de menor tamaño, que se aproveita doutra para ser transportada. O inquilinismo consiste, basicamente, en que unha especie refúxiase dentro ou encima doutra, e a metabiosis radica en que unha especie aprovéitase dalgunha substancia de refugallo doutra especie.

Temos moitos exemplos de comensalismos no reino animal, desde as moscas que colocan os seus ovos nos cadáveres doutros animais para que as súas larvas podan alimentarse ata garzas que se alimentan dos insectos que rodean aos rabaños de ungulados pasando polas anemones que usan as cunchas dos mexillóns sen provocarlles ningún problema para a súa saúde.

De todos os tipos de comensalismo, quizais, o menos coñecido sexa o de foresis, un termo que procede do grego phoresis que significa transporte. Desta forma, podemos distinguir o foronte ou organismo forético, que é o animal transportado, e o hospedador, que é o organismo  transportador, o chofer.

Entre os organismos que realizan a foresis temos ao ácaro Macrocheles muscaedomesticae que se une á mosca Drosophila hydei, á avespa Trichogramma evanescens que se adhire ao ollo da bolboreta da col (Pieris brassicae) ou a algúns ácaros que se unen á mosca Calliphora vicina.

No ano 2011 un grupo de investigadores da Universidade de Manchester descubriu un dos casos máis antigos de foresis dos que se teñen noticia. Foi no ámbar do Báltico, unha resina fosilizada que actúa a modo de cápsula do tempo. Alí descubriuse in fraganti a un fósil de ácaro de menos de duascentas micras de tamaño que viviu hai uns corenta e nove millóns de anos usando a unha araña como taxi biolóxico.

Entre os exemplos máis coñecidos de inquilinismo están os esquíos e as árbores. Estes roedores aliméntanse de sementes, froitos e da cortiza das árbores, ademais de construír neles os seus fogares. As árbores non sofren ningún dano do seu improvisado ’okupa’ pero tampouco reciben ningún beneficio a cambio.

En canto á metabiosis, tamén chamada tanatocresis, hai algunhas especies que utilizan restos de organismos mortos no seu propio beneficio. Un dos exemplos máis curiosos é o cangrexo ermitán ou cangrexo soldado (Eupagurus bernhardus) que se refuxia e protexe nas cunchas baleiras dos carafio.

Dado que estes cangrexos non teñen exoesqueleto teñen que buscar un ’refuxio abandonado’ para resgardar o seu corpo e vencer a súa vulnerabilidade biolóxica fronte ao ataque dos caracois.

A verdade é que un molusco instintivamente hábil xa que a medida que vai medrando vaise adaptando ás cunchas de gasterópodos mortos, busca fogares máis confortables e acordes ao seu novo tamaño. Para evitar pedir o seu fogar o cangrexo ten que enrolar o seu abdome dentro da espiral e coa axuda dun apéndice abdominal (pleópodo) agárrase á columela central da cuncha.

FONTE: Pedro Gargantilla/abc.es/ciencia