MUNDOS ACUÁTICOS

Impresión artística dun mundo acuático, onde a metade da súa masa é en forma de auga. Do mesmo xeito que a Luna, o planeta está ligado á súa estrela por forzas de marea e sempre ofrece a mesma cara á estrela anfitrioa / Pilar Montañés

A auga é básica para a vida. Polo menos, tal e como a coñecemos. Por iso, os astrónomos afánanse por atopar planetas nos que este elemento estea presente, mellor en forma líquida. Un estudo, capitaneado polos investigadores Rafael Luque, da Universidade de Chicago e o Instituto de Astrofísica de Andalucía (IAA-CSIC), e Enric Pallé, do IAC e a Universidade da Lagoa (ULL) sinala que estes mundos acuáticos poderían non ser tan raros como pensamos. De feito, poderían ser lexión. As conclusións do seu traballo acaban de ser publicadas na revista Science.

Non se trata dunha nova teoría, pero si a primeira proba experimental de que estes planetas son algo común "e, de feito, case tan abundantes como os planetas terrestres", explica nun comunicado Luque. Para demostralo, o equipo analizou de forma detallada o radio e a masa de 43 exoplanetas pequenos coñecidos ao redor de estrelas ananas M, que representan o 80% das estrelas da Vía Láctea.

Cando os investigadores analizaron a mostra atopáronse con algo inesperado: as densidades dunha gran porcentaxe dos planetas suxerían que eran demasiado lixeiros en relación ao seu tamaño como para estar formados só por rocha. Por iso, os investigadores cren que estes planetas deberían estar formados pola metade de rocha e a metade de auga ou outra molécula máis lixeira. "Descubrimos que é a densidade do planeta e non o radio, como se pensaba anteriormente, o que separa os planetas secos dos húmidos", aclara Luque.

Con todo, estes planetas están tan preto dos seus soles que calquera auga na superficie existiría nunha fase gasosa supercrítica, o que ampliaría o seu tamaño. Polo que os científicos pensan que, neste tipo de poboación, a auga estaría probablemente incrustada na rocha ou en bolsas baixo a superficie, en lugar de fluír como océanos ou ríos. Estas condicións serían similares ás da lúa Europa de Xúpiter, pero moi diferentes ao que ocorre no noso planeta. "A Terra é un planeta seco a pesar de que case toda a auga está na súa superficie, o que lle dá unha aparencia moi húmida. A auga da Terra é só un 0,02 % da súa masa total, mentres que nos mundos acuáticos é o 50 % da masa do planeta", apunta Pallé.

Con este achado, confírmase por primeira vez a existencia dunha nova tipoloxía de exoplanetas. "Descubrimos que os pequenos planetas ao redor destas estrelas poden ser descritos por unha poboación discreta de familias: planetas moi similares á Terra, planetas co 50 % da súa masa formada por auga (mundos acuáticos ou water worlds en inglés) e mini-Neptunos con atmosferas estendidas de hidróxeno e/o helio", describe Pallé.

O achado contradi a idea xeneralizada de que estes mundos son ou ben secos e rochosos ou ben teñen unha extensa e tenue atmosfera de hidróxeno e/o helio. En cambio, o estudo suxire que, a diferenza dos planetas rochosos, estes mundos ricos en auga formáronse fóra da denominada "liña de neve", é dicir, a unha distancia na que a temperatura era o suficientemente baixa como para que os compostos máis lixeiros como a auga se solidificaran e formásense grans de xeo sólidos, migrando posteriormente cara ao interior. "A distribución de tamaños e densidades de exoplanetas é unha consecuencia directa da formación de planetas a diferentes distancias da estrela e non da presenza ou non dunha atmosfera", comenta Pallé.

Da mesma maneira que a observación da poboación de toda unha cidade pode revelar tendencias que son difíciles de ver a nivel individual, o estudo dunha poboación de planetas axudou aos científicos para identificar patróns ata o de agora descoñecidos. "Debido aos erros en masa e radio das nosas medidas, un planeta, de forma individual, pode ás veces encaixar en diferentes categorías (terrestre, water worlds, etc.). É cando observamos unha poboación de planetas, como facemos aquí, cando se poden resolver os patróns de composición distinta", explica Luque.

Segundo os investigadores, os próximos pasos a dar son entender a estrutura interna dos mundos acuáticos, é dicir, onde se almacena a auga, e se estes planetas poden albergar unha pequena atmosfera de vapor de auga supercrítica detectable. "Só os planetas ao redor de estrelas M na zona habitable son accesibles para a exploración atmosférica polo telescopio espacial James Webb (JWST) e os futuros telescopios extremadamente grandes en terra", sinala Pallé.

"Tamén é fundamental entender se o noso achado aplícase ás poboacións de pequenos planetas ao redor doutros tipos de estrelas", destaca Luque. "As masas precisas dos planetas pequenos ao redor de estrelas máis grandes son máis difíciles de obter, pero pronto poderían ser proporcionadas por espectrógrafos ultraestables de última xeración", subliña.

FONTE: abc.es/ciencia