POR QUE VEMOS CHARCOS DE AUGA NAS ESTRADAS OS DÍAS DE MOITA CALOR?

Trinta seis graos de temperatura, unha recta de estrada interminable e ao lonxe divisamos un charco de auga. Con todo, a medida que nos imos achegando descubrimos que realmente non existe, que se trata simplemente dunha ilusión óptica, un espellismo. A física xogounos unha mala pasada.

Para entender por que se produce este fenómeno, en primeiro lugar, debemos saber que o noso cerebro distingue os obxectos grazas á luz que nos chega deles. Para que a luz alcance as células fotosensibles (conos e bastóns) da retina ten que atravesar os diversos medios transparentes que forman a óptica ocular (córnea, humor acuoso, cristalino e humor vítreo).

A retina traduce os estímulos luminosos en impulsos que, finalmente, chegan ao cerebro para ser reinterpretados. Nun espellismo o noso cerebro transcribe a realidade de forma incorrecta.

Este fenómeno é unha ilusión óptica que se xera pola diferenza de temperatura á que se atopan as diferentes capas da atmosfera. Cando a luz non cambia de medio (existe a mesma densidade) desprázase en liña recta. Isto é o que sucede, por exemplo, cando a luz viaxa polo aire.

Con todo, se unha parte do aire cambia de densidade prodúcense modificacións no índice de refracción, o cal provoca que a luz se curve. É o efecto que puidemos observar cando introducimos un lapis nun vaso con auga.

Pois ben, este fenómeno é o que se produce no deserto, onde a temperatura das capas máis próximas ao chan aumenta, de forma que se volven máis densas. Debido a esta falta de uniformidade a luz que vén do ceo parece emanar tamén do chan e isto é interpretado polo noso cerebro como o reflexo do ceo sobre un charco ou un pequeno lago de auga.

Os espellismos prodúcense cando as temperaturas varían, tanto se se arrefrían coma cando quéntanse. No primeiro caso teñen lugar os chamados espellismos superiores, isto é, ilusións ópticas que se producen cando o aire que está máis próximo á superficie arrefríase máis que o aire que se atopa en niveis máis elevados.

En contraposición están os espellismos inferiores, que son os máis comúns e son os que se observan nos desertos e nas estradas durante os días de moita calor.

Segundo a lenda artúrica Morgan lle Fay era medio irmán do rei Arturo, un fada capaz de cambiar de forma (do italiano fata, fada). Por este motivo o seu nome pasou a denominar a un espellismo superior producido polo investimento térmico.

Este efecto é relativamente frecuente no estreito de Mesina, onde os aldeáns ven no horizonte illas, cantís, témpanos de xeo ou, mesmo, barcos que flotan sobre o mar e que lles dá unha aparencia fantasmal. Xeralmente o efecto Fata Morgana é visible pola mañá despois dunha noite fría.

Durante séculos este fenómeno estaba vinculado coa navegación en certos lugares do globo terráqueo e con determinadas condicións atmosféricas, dado que non se coñecían os motivos científicos, non é difícil imaxinar que causasen o pánico entre as tripulacións.

Na ’A Odisea’ de Homero faise referencia a certas lendas mariñas que afirman que cando os homes levan moito tempo en alta mar poden ter visións, ás veces propias e noutros casos provocadas polos deuses.

FONTE: Pedro Gargantilla/abc.es/ciencia       Imaxe:  Adobe Stock