SABÍAS QUE... POR QUE NON VEMOS SEMPRE A LÚA CHEA

A Lúa nas súas diferentes fases / Gregory H. Revera & Jessie Eastland

A Lúa acompáñanos continuamente, iluminando as nosas noites e dándonos postais nocturnas en grao sumo belas. Parte do seu encanto está no seu aspecto cambiante, que ao longo dun ciclo lunar ofrécenos as súas diferentes fases en momentos e en lugares do ceo diferentes. Pero, por que funciona así a Lúa? Por que ás veces a vemos durante o día e outras veces durante a noite? E por que ás veces aparece completamente iluminada e outras apenas é visible? A resposta curta a todas estas preguntas é simplemente que a rotación da Terra sobre si mesma e a translación da Lúa ao redor da Terra non están sincronizadas e por iso o seu aspecto e posición vai cambiando. Pero vexamos que implican estes cambios.

A Terra necesita case 24 horas para completar unha volta sobre si mesma (23 horas, 56 minutos e 4 segundos concretamente) mentres que a Lúa necesita de 27 días, 7 horas e uns 44 minutos en completar a súa órbita ao redor do planeta. É evidente por tanto que sincronizar estes movementos será imposible. Estes dous movementos teñen como consecuencia que observemos a Lúa iluminada polo Sol desde diferentes ángulos e que ademais o fagamos a diferentes horas do día. Cun sinxelo experimento imaxinado poderemos ver como exactamente.

Supoñamos primeiro que a Terra deixa de rotar sobre si mesma, pero que a Lúa segue dando voltas á súa ao redor. Neste caso, desde unha posición determinada da Terra veriamos só a metade do ciclo lunar. Veriamos como a Lúa tarda case 14 días en atravesar o ceo, cambiando de fase no proceso. Se a vísemos desde o punto central da cara sempre iluminada polo Sol (pois iso ocorrería neste caso imaxinario), veriamos como aparece sobre o horizonte en cuarto minguante, como se vai sombreando a medida que se aproxima á posición do sol no ceo e como volve iluminarse ata chegar ao cuarto crecente no momento de ocultarse tras o horizonte. Se estivésemos nunha das zonas onde o Sol estivese sempre próximo ao horizonte veriamos como a Lúa sae tras o horizonte en fase de lúa nova e vai medrando ata a lúa chea alén do ceo.

Se pola contra tivésemos a situación oposta, na que a Lúa permanece quieta no espazo pero a Terra segue virando, entón veriamos sempre a mesma fase desde que sae ata que se pon. Segundo o punto onde deteñamos á Lúa neste experimento imaxinado veriamos unha fase ou outra. Se a posicionamos en dirección ao sol, aparecerá en fase de lúa nova e apenas será visible, se a poñemos no punto máis afastado ao Sol, aparecerá sempre en fase de lúa chea. E nos puntos intermedios aparecerá con aspecto menguante ou crecente.

Con todo isto vemos que o movemento da Lúa ao redor da Terra dános o cambio nas fases lunares, mentres que a rotación da propia Terra fai que vexamos á Lúa en diferentes momentos do día. O decalaje entre ambos os movementos fai que a Lúa salga entre 30 e 60 minutos máis tarde cada día. Este rango xorde de feito de que a órbita do noso satélite é bastante elíptica, polo que haberá momentos do ciclo lunar en que se adiante con respecto ao movemento medio e momentos en que se atrase lixeiramente.

Existe o mito de que a Lúa só pode verse de noite, como ben se mostra en calquera representación que mostre á Lúa como algo oposto ou complementario ao Sol. O sol, por definición, só vémolo de día, porque é a súa luz a que crea o propio día, pero a Lúa aparece tanto de noite como de día. De feito esta repartición é completamente equitativo e a Lúa pasa tanto tempo no ceo diúrno como no nocturno. O mito e a confusión xorden de que cando a Lúa aparece de noite, destaca sobre o resto de astros e resulta moi difícil non vela. Pola contra, cando aparece de día, o seu brillo vese atafegado polo do Sol. Na metade do mes na que temos á Lúa no ceo diúrno, necesitaremos buscar a súa posición nalgún catálogo para pescudar onde estará ou dependeremos da sorte para poder vela.

Aínda que non teña estrita relación co mencionado, o período de rotación da Lúa sobre si mesma coincide exactamente co seu período de translación ao redor do noso planeta. Isto non é por casualidade. Debido ao gran tamaño do satélite e á súa relativa proximidade coa Terra, atópase axustado por forzas de marea. É dicir, mesmo aínda que a Lúa conseguise acelerar a súa rotación, a gravidade da Terra actúa para frear esta aceleración e regula o tempo de rotación. A Lúa afástase lentamente da Terra. Este afastamento aumenta o seu período de translación, porque terá que percorrer unha órbita máis grande, pero en principio non debería afectar o seu período de rotación. A Terra encárgase con todo de ir sincronizando estes dous movementos, retardando a rotación da Lúa conforme afástase do planeta.

FONTE: José Luis Oltra/muyinteresante.es/ciencia