SABÍA QUE... POR QUE UTILIZAMOS UN CANGREXO E NON OUTRO ANIMAL PARA REPRESENTAR O CANCRO?

O científico e divulgador estadounidense Siddharta Mukherjee non se cansa de repetir nas súas conferencias que a civilización non causou o cancro, senón que "ao estenderse a expectativa de vida humana, descubriuno". E é que o cancro é tan antigo como a propia humanidade. O primeiro tumor óseo coñecido da historia descubriuse na costela dun neandertal que viviu hai máis de 100.000 anos.

O primeiro caso de cancro rexistrado do que temos constancia aparece recollido no papiro de Edwin Smith, escrito cara ao 1.600 a. de C. Alí faise referencia ao cancro de mama, que é descrito como "tumores protuberantes como bólas no peito e que resultan fríos ao tacto".

Hai tres termos que se utilizan para referirnos ao conxunto de enfermidades que teñen a súa orixe no crecemento descontrolado das células do noso organismo: neoplasia, tumor e cancro, propiamente devandito.

A palabra neoformación fai referencia a un tecido de nova formación e o termo tumor úsase para referirnos a un vulto, unha tumefacción ou o aumento de tamaño nun órgano ou tecido.

En canto á palabra cancro o primeiro en empregala foi Hipócrates, o pai da Medicina, fíxoo alá polo século V a. de C. Nos seus escritos refírese a ela co termo grego karkinos, que se utiliza tanto para referirse ás úlceras como ao cangrexo.

Nestes momentos o cancro é a terceira causa máis frecuente de morte por enfermidade a nivel mundial e todos os órganos, sen excepción, poden ser asento dun tumor. Este tipo de patoloxía orixínase cando unha célula sofre un dano e comeza a dividirse sen control. Calcúlase que a partir do ano 2.030 morrerá por cancro un español case cada catro minutos.

En canto á analoxía do cancro e o cangrexo, pénsase que Hipócrates asociounos porque o tumor canceroso é duro como o caparazón do animal, porque cando está avanzado maniféstase como dor, o mesmo que produce o cangrexo cando nos aprisiona coas súas pinzas, e porque o cancro non nos «solta», como tampouco o cangrexo libera ás súas vítimas despois de atrapalas.

Outros autores defenden que algúns tumores cancerosos, en especial os que afectan as mamas, poden adoptar unha forma que se asemella a un cangrexo con múltiples patas e pinzas.

O médico grego defendía que as enfermidades se producían como consecuencia dun desequilibrio entre os catro humores do organismo (sangue, flema, bilis amarela e bilis negra). No caso do cancro, Hipócrates atribuíao a unha concentración excesiva de bilis negra na carne e recomendaba para compensar o desequilibrio dieta, descanso e exercicio. Se con isto non era suficiente convidaba a tratalo con cirurxía, a condición de que non estivese demasiado «arraigado».

Moito tempo despois, xa na época romana, o médico Dioscórides comezou a chamar aos tumores como karkinomas e Claudio Galeno traduciu karkinos polo vocábulo latino cancro, en castelán cangrexo.

A pesar de todo non sería ata ben entrado o século XVII cando se comezou a utilizar de forma xeneralizada o termo cancro para describir a enfermidade e cando o cangrexo pasou a simbolizar de forma inequívoca esta doenza.

A mitoloxía greco-romana cóntanos de forma detallada como o heroe Heracles tivo que realizar doce traballos, o segundo dos cales consistía en matar á Hidra de Lerna, un monstro con forma de serpe e varias cabezas.

Ao parecer cando Hércules chegou á ciénaga na que vivía o monstro tentou cortar as súas cabezas, pero por cada unha que decapitaba crían dúas novas. Mentres ambos loitaban a vida ou morte a deusa Hera enviou a Carcinos, un cangrexo xigante, para que axudase á Hidra, con todo, Hércules esmagouno cun dos seus talóns e continuou a batalla ata que acabou coa Hidra. Desta forma poderíase dicir, polo menos metaforicamente, que Hércules foi o primeiro personaxe en vencer un «cancro».

FONTE: Pedo Gargantilla/abc.es/ciencia