UN CONTO DE NADAL: O ABETO

Este conto de Nadal: O abeto, foi escrito polo danés Hans Christian Andersen (Odense, 2 de abril de 1805-Copenhague, 4 de agosto de 1875) e publicouse por primeira vez en 1844. Conta a historia dunha árbore está tan ansioso por medrar e lograr grandes cousas, que esquece vivir a beleza do momento.

Aquí tedes a tradución ao galego do mesmo. Que  o disfrutedes!

Alá no bosque medraba un pequeno abeto. Tiña un bo sitio e dispoñía de sol e aire máis que suficientes. Na súa contorna medraban moitos compañeiros maiores, abetos e piñeiros. Pero o pequeno abeto tiña moita présa por medrar. Non pensaba no sol morno nin no aire fresco, nin atendía aos nenos da aldea cando pasaban charlando en busca de amorodos ou framboesas. Ás veces viñan cun canasto cheo ou con amorodos ensartadas nun xunco, e sentaban xunto á árbore e dicían: 

-Ah, que bonito é! 

Pero a árbore non quería oír nada daquilo.
Ao ano seguinte medrara un bo tramo e ao seguinte un maior aínda; -e así sempre se pode saber os anos que ten un abeto se se contan os seus tramos. 

-Ah, se fose grande como os outros árbores -suspiraba o pequeno abeto-, e puidese estender as ramas en torno meu e divisar coa copa o ancho mundo!

Os paxaros aniñarían nas miñas ramas e, cando soprase o vento, movería a miña copa con tanta solemnidade como eles. Non gozaba cos raios do sol, nin cos paxaros nin coas nubes vermellas, que ao amencer e no ocaso do día circulaban sobre el.

Cando chegou o inverno e a branca neve centelleaba ao seu redor, viña correndo con frecuencia unha lebre e daba saltos sobre o pequeno abeto; oh, era tan fastidioso!

Pero pasaron dous invernos e ao terceiro, a árbore era tan grande que a lebre tivo que correr ao redor seu. Oh, crecer, crecer, facerse grande e vello era o único pracer deste mundo, pensaba a árbore.

No outono viñan sempre os leñadores e cortaban algúns das árbores máis grandes Pasaba cada ano, e o pequeno abeto, que xa medrara moito, estremecíase ao velo, porque os grandes, espléndidas árbores, caían a terra cun estrepitoso renxido. Cortábanlles as ramas e parecían espidos, longos e delgados; apenas se recoñecían, pero eran colocados nos carros e os cabalos sacábanosdo bosque. Onde ían? Que destino esperáballes?

Na primavera, cando chegan a andoriña e a cegoña, preguntoulles a árbore:

-Sabedes onde os levan? Atopástelos?

As andoriñas non sabían nada, pero a cegoña quedou pensativa, afirmou coa cabeza e dixo:

-Si, creo que si. Atopei moitos barcos novos cando voaba a Exipto. Tiñan magníficos mastros; eu diría que eran eles, cheiraban a abeto. Podo felicitarte efusivamente, pois... con que maxestade alzábanse!

-Ah, se eu fose o suficientemente grande para voar sobre o mar! Como é o mar? A que se parece?

-Bueno, é tan difícil de explicar! -dixo a cegoña, e marchouse.

-Goza da túa mocidade -dixeron os raios do sol-. Alégrate da túa nova estatura, da vida nova que hai en ti!

E o vento bicou a árbore e derramou bágoas sobre el, pero o abeto non entendía.

Cando se aproximaba o Nadal foron cortados moitas árbores novas, árbores que con frecuencia non eran maiores nin de máis idade que este abeto, que non tiña paz nin acougo senón que sempre quería marcharse. Estas pequenas árbores, que eran precisamente as máis fermosas, conservaban sempre as súas ramas, eran colocados nos carros e os cabalos sacábanos do bosque.

-Onde irán? -preguntábase o abeto-. Non son maiores ca min, mesmo hai un que é máis pequeno. Por que conservan todas as súas ramas? Onde os levan?

-Nós sabémolo, nós sabémolo! -piaron os gorrións-. Estivemos mirando polas xanelas alá na cidade. Nós sabemos onde os levan! Oh!, espéralles o esplendor e a gloria maiores que poida imaxinarse. Miramos polas xanelas e vimos que os colocan no medio de confortables salóns e adórnanos coas cousas máis preciosas, como mazás douradas, bolos de mel, xoguetes e centos de luces.

-E despois? -preguntou o abeto, tremendo con todas as súas ramas-. E despois? Que ocorre despois?

-En realidade non vimos máis, pero era marabilloso.-

Tocarame ir por este cegador camiño? -alegrábase a árbore-. É mellor aínda que cruzar o mar! Morro de ganas de que chegue o Nadal. Agora son alto e ancho como os outros que levaron o ano pasado. Oh, se estivese no carro! Se me atopase xa no confortable salón con toda brillantez e honra! E despois? Si, habera algo mellor, algo máis fermoso, porque se non... para que haberían de adornarme desta maneira? Ten que ocorrer algo máis grande, máis espléndoroso. Pero que? Oh, como o desexo! Como o ansío! Nin eu mesmo sei o que me ocorre.

-Gózame -dixeron o aire e o sol-. Alégrate coa túa fresca mocidadeao aire libre!

Pero non gozaba de nada; medraba e medraba, inverno e verán mantíñase verde, verde escuro. Ao velo, a xente dicía:

-Que árbore máis fermoso! E en Nadal foi o primeiro que cortaron. O machada fincouse fondo na madeira. A árbore caeu a terra cun xemido. Sentiu un pesar, un desmaio, e deixou de ter pensamentos felices. Sentiu pena de ser arrincado do seu fogar, do lugar onde medrara. Sabía quenunca volvería ver aos seus queridos compañeiros, nin aos pequenos arbustos e flores que crecían en derredor seu, e quizais nin sequera aos paxaros. A marcha non tiña nada de agradable.

A árbore non volveu en si ata que, no patio, descargado coas outras árbores, oíu dicir a un home:

-É espléndido! Eliximos este. Despois viñeron uns criados totalmente uniformados e levaron o abeto a un fermoso salón. Ao redor das súas paredes colgaban retratos, e xunto á gran estufa de porcelana había grandes vasos chineses con leóns nas tapas. Había mecedoras, sofás forrados de seda, grandes mesas cheas de libros con láminas e con xoguetes por valor de centos de coroas -polo menos, así o dicían os nenos-. E o abeto foi plantado nunha gran cuba chea de area; pero ninguén podía ver que era unha cuba, porque forrárona cunha tea verde e estaba colocada sobre unha gran alfombra persa. Como tremía a árbore! Que iría ocorrer? Tanto os criados como as señoritas da casa viñeron adornalo. Das ramas colgaron pequenas redes, recortadas de papel de cores; cada rede estaba chea de caramelos; mazás e noces douradas colgaban coma se medrasen alí e máis de cen candeas vermellas, azuis e brancas foron fixadas nas ramas. Bonecas que parecían vivas coma se fosen persoas -a árbore non vira nunca nada igual- pendían das ramas, e xusto na cima foi colocada unha gran estrela de papel dourado. Todo aquilo era esplendoroso.

-Esta noite! -dicían todos-. Esta noite estará cegadora!

«Oh -pensou a árbore-, oxalá fose xa de noite e as luces estivesen acesas! E que ocorrerá? Virán as árbores do bosque para verme? Virán voando os gorrións á xanela? Botarei raíces aquí e seguirei estando adornado durante o inverno e o verán?»

Ignoraba bastantes cousas, non vos parece? E tiña verdadeira dor de cortiza de pura ansiedade, e a dor de cortiza é tan malo para unha árbore como a dor de cabeza para nós.

Por fin acenderon as velas. Que brillo, que resplandor. A árbore tremía con todas as súas ramas, tanto que unha das velas prendeu lume a unha delas. Uf, o que doía!

-Meu Deus! -berraron as señoritas, e apagárono con rapidez.

Entón a árbore xa non se atreveu a mover unha folla. Oh, era horrible! Tiña tanto medo de perder algo do seu esplendor; estaba aparvado de tanto brillo e... de súpeto, a porta do salón abriuse de par a par e unha multitude de nenos precipitouse sobre el coma se fosen derrubalo. As persoas maiores viñan moi serias detrás; os pequenos estiveron calados, pero só un instante, porque deseguido comezaron a armar ruído de novo. Bailaron en torno á árbore e arrincaron un agasallo tras outro.

«Que é o que están a facer? -pensou a árbore-. Que vai ocorrer?» E as velas gastáronse ata chegar ás ramas e foron apagadas cando se consumiron, e entón os nenos obtiveron permiso para desposuír á árbore. Ah!, precipitáronse sobre el, de modo que renxeron todas as súas ramas; de non estar suxeito pola cima e a estrela de ouro ao teito, derrubaríano.

Os nenos bailaron ao redor cos seus bonitos xoguetes. Ninguén se fixou máis na árbore excepto a vella aia, que foi mirar entre as ramas, pero só para ver se non se quedou esquecido algún figo ou algunha mazá.

-Un conto, un conto! -berraron os nenos, empuxando a un homiño obeso cara á árbore. Sentou baixo del.

-Coma se estivésemos no bosque -dixo-; á árbore gustaralle tamén moito oílo. Pero contarei só un conto. Queredes oír o de Ivede-Avede, ou o de Terrón Coscorrón, que caeu pola escaleira pero subiu ao trono e casou coa princesa?

-Ivede-Avede! -gritaron uns-. Terrón Coscorrón! -gritaron outros. Todo era un puro clamor e balbordo; só o abeto mantíñase calado epensaba: «Terei que intervir nisto? Terei que facer algo?»

E está claro que interviñera e fixera canto tiña que facer.

E o home gordo contou o conto de Terrón Coscorrón, que caeu pola escaleira e, con todo, sentou no trono e casou coa princesa. E os nenos aplaudiron e gritaron:

-Conta, conta! -porque querían tamén o de Ivede-Avede, pero tiveron que conformarse co de Terrón Coscorrón.

O abeto permanecía moi quieto e pensativo: nunca os paxaros do bosque contaran cousas parecidas.

«Terrón Coscorrón caeu pola escaleira e, con todo, casou coa princesa. Si, si, así pasa no mundo! -pensou o abeto, convencido de que era verdade o que aquel cabaleiro tan fino contara-. Vaia, quen sabe, quizá se caera eu tamén pola escaleira e casase cunha princesa!», e alegrabase ao pensar que ao día seguinte sería cuberto con velas e xoguetes e froitas douradas. «Mañá non tremerei! -pensou-. Vou gozar plenamente de todo unha princesa!», e alegrouse ao pensar que ao día seguinte sería cuberto con velas e xoguetes e froitas douradas.

«Mañá non tremerei! -pensou-. Vou gozar plenamente de todo o meu esplendor! Mañá oirei de novo o conto de Terrón Coscorrón equizá o de Ivede-Avede», e a árbore permaneceu en silencio e ensativo toda a noite.

Pola mañá entraron o criado e a criada. «Agora -pensou a árbore- comezarán a adornarme de novo»; pero arrastrárono pola sala e, escaleiras arriba, metérono no faiado e alí deixárono, nun recuncho escuro, onde non chegaba luz algunha. «Que significará isto? -pensou a árbore-. Que terei que facer aquí? Que terei que oír?» E mantívose contra a parede e pensou e pensou. E tivo moito tempo,porque pasaron días e noites. Non subía ninguén e cando por fin veu alguén, foi para poñer unhas grandes caixas nun recuncho.

A árbore estaba moi escondido, diríase que fora esquecido por completo. «Agora é inverno! -pensou a árbore-. A terra está dura e cuberta de neve,os homes non poden plantarme; por tanto teño que estar aquí esperando ata a primavera. Que ben pensado! Queintelixentes son os homes! Se non estivese isto tan escuro e tan espantosamente solitario. Nin unha pequena lebre acerta a pasar. Era tan agradable alá no bosque cando había neve e a lebre pasaba saltando. Si, mesmo cando brincaba sobre min, aínda que non me gustase entón. Esta soidade é insoportable!»

-Pi, pi! -dixo xusto entón un ratiño asomándose, e outro lle seguiu. Olisquearon o abeto e corretearon por entre as súas ramas.

-Fai un frío horrible! -exclamou o ratiño-. De non ser por iso estaríase moi ben aquí. Non é verdade, vello abeto? -Eu non son vello! -dixo o abeto-. Hai moitos que son máis vellos ca min!

-De onde vés? -preguntaron os ratos-. E que sabes? (eran terriblemente curiosos). Fálanos do sitio máis bonito da terra. Estiveches alí? Estiveches na despensa, onde hai queixos nos estantes e os xamóns colgan do teito, onde se baila sobre candeas de sebo e éntrase moi delgado e sáese gordo, gordo?

-Non o coñezo -dixo a árbore-, pero coñezo o bosque, onde brilla o sol e onde cantan os paxaros. E entón contoulles detalles da súa mocidade. Os ratiños non oíran nunca nada semellante. Escoitaron coa boca aberta e dixeron:-Oh, canto viches! Que sorte tiveches!

-Eu? -dixo o abeto, e reflexionou sobre o que contara-. Si, despois de todo, foron tempos moi divertidos. E explicoulles o da Noiteboa, cando fora adornado con candeas e doces.

-Oh! -dixeron os ratos-. Que sorte tiveches, vello abeto!

-Eu non son vello! -exclamou a árbore-. Direivos que, neste inverno en que vin do bosque, atopábame en plena mocidade, apenas rematara de crecer.

-iQué ben o contas! -dixeron os ratiños. E a noite seguinte viñeron con catro máis, para oír á árbore contara súa historia e canto máis contaba, con maior frecuencia acordábase de todo e pensaba:«A pesar de todo, foron tempos moi divertidos, que volverán. Terrón Coscorrón caeu pola escaleira e, con todo, casou coa princesa. Quizá tamén eu cáseme con unha». E entón lembrou a un gracioso bidueiro que crecía no bosque e que, para o abeto, era unha verdadeira princesa.

-Quen é Terrón Coscorrón? -preguntaron os ratiños. E entón o abeto contoulles todo o conto. Podía lembralo palabrapor palabra, e os ratiños estiveron a piques de saltar ata a cimada árbore de tanto como lles divertiu.

Á noite seguinte viñeron moitos ratos máis e o domingo mesmo dúas ratas. Pero dixeron que o conto non era nada divertido e isto puxo moi tristes aos ratiños, porque entón tamén eles pensaron que non era unha gran cousa.

-E ese é o único conto que sabes? -preguntaron as ratas.

-Só ese -respondeu a árbore-. Oíno contar durante a miña noite máis feliz, pero entón non sabía o feliz que era.

-É un conto malísimo! Non sabes ningún sobre touciño e candeas de sebo? Ningún conto de despensa?

-Non! -dixo a árbore.- Pois moitas grazas -contestaron as ratas e volvéronse a casa.

Ao fin ata os ratiños deixaron tamén de vir, e entón a árbore suspirou:

-Pois era moi agradable ver sentados ao meu redor aos travesos ratiños, escoitando as miñas historias. Agora tamén se foron !Aínda que procurarei divertirme cando volva saír. Pero cando ía ocorrer aquilo de volver saír?

Pois si, ocorreu unha mañá en que veu xente e revolveu no faiado. Quitaron as caixas e sacaron a árbore; tirárono con poucos miramientos ao chan, pero deseguido un criado lanzouno pola escaleira onde había luz.

A vida empeza de novo!», pensou a árbore, sentindo no corpo o contacto do aire fresco e dos primeiros raios do sol; estaba xa no patio. Todo sucedía moi rapidamente; o abeto esqueceuse de si mesmo: había tanto que ver ao seu ao redor!

O patio estaba contiguo a un xardín, que era unha ascua de flores; as rosas colgaban, frescas ou fragantes, por encima do diminuto enreixado; estaban en flor os tilos, e as andoriñas berraban, voando: «Quirrevirrevit, volveu o meu homiño!». Pero non se referían ao abeto.

«Agora a vivir!», pensou este alborozado, e estendeu as súas ramas. Pero,ai!, estaban secas e amarelas; e alí deixárono entre gramas e espiños. A estrela seguía aínda na súa cúspide, e relocía como a luz do sol. No patio xogaban algúns daqueles alegres rapaces que por Noiteboa estiveron a bailar en torno ao abeto e que tanto o admiraron. Un deles achegóuselle correndo e arrincoulle a estrela dourada.

-Miren o que hai aínda neste abeto, tan feo e vello! -exclamou, subíndose polas ramas e facéndoas renxer baixo as súas botas.

A árbore, ao contemplar aquela magnificencia de flores e aquela lozanía do xardín e comparalas co seu propio estado, sentiu deixar o escuro recuncho do faiado. Lembrou a súa sa mocidade no bosque, a alegre Noiteboa e os ratiños que tan a gusto escoitaran o conto de Klumpe-Dumpe.

«Todo pasou, todo pasou! -dixo o pobre abeto-. Por que non souben gozar cando era tempo? Agora todo terminou».

Veu o criado, e cun machada cortou a árbore a pedazos, formando con eles unha chea de leña, que pronto ardeu con clara chama baixo o gran caldeiro. O abeto suspiraba profundamente, e cada suspiro semellaba un pequeno disparo; por iso os raparigos, que seguían xogando por alí, achegáronse ao lume e, sentándose e contemplándoo, exclamaban: «Pif, paf!». Pero a cada estalido, que non era senón unf ondo suspiro, pensaba a árbore nun atardecer de verán no bosque ou nunha noite de inverno, baixo o escintilar das estrelas; e pensaba na Noiteboa e en KlumpeDumpe, o único conto que oíra na súa vida e que aprendera a contar. E así ata que estivo do todo consumido.

Os nenos xogaban no xardín, e o menor de todos prendeuse no peito a estrela dourada que levara a árbore na noite máis feliz da súa existencia. Pero aquela noite pasara, e, con ela,o abeto e tamén o conto: adeus, adeus! E este é o destino de todos os contos.

FIN