Rosalind Franklin, a primeira fotógrafa do ADN cuxo nome foi borrado da historia

Rosalind Franklin: a científica do ADN a quen quixeron ignorar / mujeresconciencia.com

A inspiración da brillante científica Rosalind Franklin relaciónase desde ben pronto, aínda que de maneira indirecta, cos grandes nomes da disciplina á que decidiu dedicar a súa vida e que, segundo as súas propias palabras, explica gran parte da vida. Tras acudir a unha conferencia de Albert Einstein soubo que aquela era a súa vocación, estudou na mesma universidade onde o facía Isaac Newton tres séculos antes e tivo a oportunidade de traballar no Laboratorio Cavendish, bautizado así en honra ao físico e químico que descubriu o hidróxeno e a composición da auga.

Ademais destes grandes referentes, moi posiblemente a moza Rosalind Franklin nacida o 25 de xullo de 1920 en Notting Hill, Londres, vía ao seu pai como outro modelo para seguir, pois el mesmo estudara ciencias. Paradoxalmente, cando ela decidiu que seguiría o mesmo camiño tivo que enfrontarse á súa oposición e seguiu o seu camiño. Finalmente o seu pai terminou apoiándoa xa que cría firmemente na importancia dunha formación sólida, aínda que non fose o que se esperaba para unha muller.

Sorteando obstáculos desde o principio da súa carreira, Franklin superou as probas pertinentes e con 18 anos accedeu por méritos propios á Universidade de Cambridge, un dos centros máis prestixiosos do momento en canto aos estudos científicos referíase. Afortunadamente, nacera no seo dunha familia acomodada. Varias xeracións dos seus antepasados dedicáronse á banca e nunca tivo que enfrontarse a problemas económicos.

En 1941 graduouse en Ciencias Naturais pola Universidade de Cambridge e grazas ao seu entusiasmo e ás boas acreditacións académicas accedeu a unha bolsa para iniciar o doutoramento. Con todo, en 1940 Inglaterra está inmersa Segunda Guerra Mundial e o esforzo bélico do país tivo unha influencia determinante na carreira de Rosalind. A Asociación Británica para a Utilización do Carbón, un elemento esencial en plena contenda, ofreceulle un posto de traballo onde puido investigar sobre a composición química do carbón. Os seus resultados, ademais de contribuír ao esforzo bélico do seu país, servíronlle ao termo do conflito para defender a súa tese doutoral.

A seguinte etapa da carreira profesional de Rosalind Franklin desenvolveuse en Francia. No Laboratorio Central de Servizos Químicos do Estado, en París, atopou en 1947 un grupo de traballo moito máis aberto e menos hostil coas mulleres do que coñecera ata entón. Baixo o liderado de Jacques Méring, familiarizouse coa técnica de difracción de raios X, da que se convertería en toda unha experta.

A estancia en París foi un período de felicidade para Franklin. Con 27 anos descubriu a súa paixón por viaxar e desenvolveu un gran amor por Francia, as súas paisaxes e a súa xente que a acompañaría ata o temperán fin dos seus días.

Ademais, a sabedoría e experiencia adquiridas durante este frutífero período de formación fixeron que regresase a Inglaterra convertida nunha reputada cristalógrafa. Coa axuda dunha nova bolsa, en 1951 ingresou no Laboratorio de biofísica do King’s College de Londres, onde levou a cabo uno dos grandes descubrimentos da súa traxectoria.

Posto que o director do proxecto redirixiu os seus estudos cara ao campo da por entón descoñecida estrutura do ADN, Franklin puido usar os seus coñecementos de cristalografía para tratar de profundar nos coñecementos sobre ela.

Tras mellorar, adaptar e axustar con coidado o precario equipo do que dispoñía, xunto co seu estudante de doutoramento Raymond Gosling, en 1952 conseguiu obter algunhas das imaxes máis nítidas da estrutura completa do ADN que se fixeron ata o momento. Grazas a esta revelación a científica puido describir máis detalladamente a densidade do ADN e estableceu que as súas moléculas organizábanse en forma helicoidal.

Lamentablemente, a gran achega de Franklin nunca foi recoñecida. James Watson e Francis Crick, outros colegas que traballaban na mesma liña no Laboratorio Cavendish, empregaron esas imaxes e parte das súas deducións para publicar o artigo en 1953 onde se revela a desexada estrutura do ADN, un polímero de dobre hélice. Dez anos máis tarde, foron galardoados co premio Nobel de Medicina.

Francis Crick e James D. Watson, na parte dereita da imaxe, foron galardoados co premio Nobel de Medicina en 1962 grazas ás súas investigacións sobre a estrutura do ADN baseadas nas imaxes que Rosalind Franklin obtivera 10 anos antes / CC

Decepcionada e algo desilusionada, tras a publicación dos resultados de Watson e Crick, Rosalind Franklin abandonou o King’s College, aínda que non os seus traballos de investigación.

No Birckbeck College, enfocou agora os seus esforzos cara ao campo da viroloxía, onde tamén realizou contribucións decisivas traballando sobre a estrutura molecular de virus como o do mosaico do tabaco ou o da polio. Os seus descubrimentos aínda téñense en conta polos investigadores actuais.

Posiblemente debido á sobreexposición á radiación coa que traballou toda a súa vida, Rosalind Franklin foi diagnosticada dun cancro de ovarios cara a 1956. Decidiu seguir traballando ata o final, cando despois de varias intervencións e un tratamento aínda experimental de quimioterapia, faleceu o 16 de abril de 1958.

FONTE: Guiomar Huguet Pané/historia.nationalgeographic.com.es