AS TESOIRAS, ESE PEQUENO GRANDE INVENTO

Colección de tesoiras que se utilizan nun hogar do sécuño XXI / Becky Stern

Hoxe existen en todas as formas e tamaños, para zurdos e mesmo para manexar cos pés. Están presentes na mitoloxía e na superstición: Átropos, a Moira, utilizábaas para cortar o fío da vida dos mortais, e nalgunhas culturas coidase que regalalas trae mala sorte. Hai quen nunca as deixaría abertas; pero o que talvez moitos ignoran é que, ao cortar as uñas ou abrir un paquete, están a facer uso dunha das tecnoloxías máis antigas inventadas polo ser humano; tanto que a súa verdadeira orixe, en palabras do químico e historiador da tecnoloxía Aaron N. Shugar, da Universidade Estatal de Nova York en Búfalo (EE. UU.), "parece estar perdido no veo da historia".

De feito, infinidade de recensións sobre a orixe das tesoiras están equivocadas: non foron inventadas por Leonardo dá Vinci, xa que historicamente aparecen en tempos moi anteriores ao xenio florentino. Pero segundo os expertos, tampouco existen probas de que xurdisen no antigo Exipto cara ao ano 1500 antes da nosa era, como sosteñen moitas webs populares e mesmo a Wikipedia.

Antes de adoptar a súa forma actual, as tesoiras naceron como pequenas cisallas, unha soa peza de bronce en forma de U con ambos os dous extremos afiados para cortar coa presión da man. Segundo a arqueóloga téxtil Gillian Vogelsang-Eastwood, "as tesoiras non se desenvolveron ata aproximadamente o século I d. C., e non hai probas para suxerir que os antigos exipcios as utilizaban. De forma similar, as cisallas non apareceron en Exipto ata o período Tolemaico [desde o 305 a. C.], ou posiblemente incluso o período romano”.

Tesoiras (séculos III-I a.C) atopadas no oppidum de Manching (Alemania)/Andreas Franzkowiak

Vogelsang-Eastwood apóiase nos estudos do eminente exiptólogo da era vitoriana Sir Flinders Petrie, quen en 1918 escribía na revista Scientific American: "O mundo arranxouse sen cisallas durante moitas eras, cortándose a tea cun coitelo de folla redondeada. Cara ao 400 a. C. o xenio mecánico de Italia inventou as cisallas, que en dous ou tres séculos máis se axustaron aos dedos, e así comezaron as tesoiras". Non obstante, investigacións máis recentes atribúenlles unha orixe anterior; pero non en Exipto, senón en Oriente Próximo. O traballo publicado en 1995 polo arqueólogo francés Jean-Claude Margueron na revista The Biblical Archaeologist incluía as tesoiras entre os obxectos achados na antiga cidade de Emar (hoxe en Sirya), datados no século XIV antes da nosa era. Pola súa banda,Shugar apunta que unhas cisallas de ferro aparecían mencionadas por primeira vez nunha taboíña de arxila neobabilónica do século VI a. C.: "Así, parece que as cisallas, dalgunha forma, puideron orixinarse no Oriente Próximo, pero os autores non teñen coñecemento de obxectos arqueolóxicos existentes".

A forma actual, dúas pezas unidas por un parafuso, apareceu en Roma no primeiro século da nosa era, e pouco despois empeza a documentarse a súa presenza en todo o mundo, dende occidente ata China. Segundo o libro de Wiss, unha das primeiras referencias escritas corresponde a San Isidoro de Sevilla, no século VI, que describía as tesoiras de follas cruzadas cun pivote central como instrumentos do barbeiro e o xastre. Durante a Idade Media e en épocas posteriores eran obxectos de artesanía fina que unían á súa utilidade unha factura preciosista: as hastas moldeábanse con formas de animais, de castelos ou mesmo de pernas de muller, asJambes deas Princesses que, segundo o libro de Wiss, facían estrago na Francia do século XVIII.

Pasaron moitos anos dende que Jacob Wiss, fundador da casa que leva o seu nome, utilizara un can San Bernardo correndo nunha roda para mover a súa maquinaria. Hoxe ao aceiro uníronse a outros materiais como o titanio ou o carburo de tungsteno, e a fabricación de tesoiras automatizouse. Pero hai algo que non cambiou: as tesoiras seguen manexándose hoxe exactamente igual que hai case 2.000 anos. Cando as utilizamos, estamos a practicar un xesto que a humanidade leva repetindo case dende que existe a historia.

FONTE: Javier Yañes/Xornal El País