Blogia
vgomez

SABÍAS QUE...

SABÍAS QUE... COMO SE INVENTOU O CELOFÁN?

Espertámonos co son dunha alarma, que nos convida a iniciar un novo día, a grifería monomando permítenos axustar a temperatura cunha precisión suíza, o cepillo de dentes facilítanos a hixiene bucal, e saímos de casa con zapatos de sola antiescorregadizas, resultado de anos de investigación e desenvolvemento. Pequenos inventos que nos fan, sen dúbida, a vida moito máis fácil.

Un deses inventos é o celofán, esa cinta adhesiva e transparente que parece simple e insignificante, pero que esconde unha infinidade de posibilidades, fillas da necesidade, a creatividade e a procura de solucións.

O 31 de xaneiro de 1930 púxose á venda a primeira cinta adhesiva transparente en Estados Unidos, o que no noso país rebautizamos co nome de ’celofán’. Foi ideada polo enxeñeiro estadounidense Richard Gurley Drew, aínda que a súa historia comezara uns anos antes.

Na década dos vinte do século XX púxose de moda pintar os coches con dúas cores, algo que era verdadeiramente difícil conseguir. Por este motivo, Richard Gurley ideou en 1925 unha cinta adhesiva que, pegada ao longo do coche, permitía motear as dúas zonas por separado sen medo a que se mesturasen as cores.

Naqueles momentos Gurley traballaba para a multinacional americana 3M, abreviatura de Minnesota Mining and Manufacturing Company, unha empresa dedicada á investigación, fabricación e comercialización de produtos innovadores.

Desta forma alumouse a primeira cinta que coñecemos como ’de carrocero’ ou de ’enmarcar’ e que, a diferenza da cinta actual, tan só tiña a substancia adhesiva nos bordos, para que fose máis fácil quitala.

Os pintores dos coches queixáronse aos fabricantes por ser tan rañas, xa que en ocasións a cinta desprendíase. Como naqueles momentos os maiores produtores destas cintas eran escoceses (Scotch) empezouse a utilizar ese termo para referirse tanto á cinta adhesiva como para usalo como sinónimo de rañas.

Tal foi a popularidade que, co paso do tempo, Scotch acabouse convertendo nunha marca e deu nome á cinta transparente creada por Richard Drew.

O crack da bolsa de Nova York de 1929 trouxo consigo unha década marcada pola depresión económica, unha época na que substituír obxectos vellos por outros novos era verdadeiramente complicado, polo que a cinta Scotch converteuse nunha táboa salvavidas. Unha ferramenta coa que era posible prolongar a vida media de moitos obxectos sen que apenas se notara.

Desde entón o produto non deixou de comercializarse e nestes momentos calcúlase que se puxésemos todos os rolos que se venden anualmente no mundo xuntos ascenderían a máis de seis millóns de quilómetros, unha cifra que equivale a unhas 150 veces a circunferencia terrestre.

FONTE: Pedro Gargantilla/abc.es/ciencia     Imaxe: elpais.com/escaparate

SABÍAS QUE... POR QUE O MARISCO PONSE VAREMELLO AO COCELO?


Dentro do termo ’marisco’ englóbase a calquera invertebrado mariño que forma parte da nosa alimentación, aínda que é certo que predominan os moluscos e os crustáceos. Estes últimos pertencen ao grupo dos artrópodos, cuxo nome en grego significa articulación (arthron) e pé (pous).

Hai algún tempo un grupo de investigadores españois do Instituto Catalán de Paleoecoloxía Humana e Evolución Social, liderado por Mariana Nabais, chegou á conclusión de que un grupo de neandertais, que viviu hai uns 90.000 anos, deuse unha mariscada cociñada a base de bois de mar nas costas de Lisboa. Estariamos ante un dos primeiros vestixios de alimentación humana a base de mariscos.

Seguramente que aquel grupo de gourmets prehistóricos observou, do mesmo xeito que o facemos nós actualmente, que os bogavantes, as nécoras e os lagostinos, só por citar algúns exemplos, adquirían unha cor avermellada tras o proceso de cocción.

Isto débese a que o caparazón destes animais, que habitan nos nosos océanos, mares e ríos, é dunha cor que varía entre o pardo avermellado e o verde azulado, unha tonalidade que se parece moito á dos fondos mariños, o cal lles permite pasar desapercibidos ante os posibles depredadores.

Agora ben, estas cores non son naturais neses animais, conségueno grazas a uns pigmentos que inxeren coa dieta, xa que eles realmente son transparentes.

Os pigmentos que inxere o marisco coñécense co nome de carotenoides e atópanse fundamentalmente nos organismos fotosintéticos, como as algas. Os máis abundantes nos fondos mariños son a astaxantina, a cantaxantina, fucoxantina e o beta-carotenos, os cales teñen unha tonalidade laranxa-avermellada.

A astaxantina é un potente antioxidante que pode protexer ás células do dano oxidativo. Algúns estudos demostraron que pode axudar a reducir o risco dalgúns tipos de cancro, a diminuír a inflamación e mellorar os niveis do colesterol e, mesmo, a mellorar a memoria e a función cognitiva.

Os carotenoides non podemos velos a simpe vista porque están unidos a proteínas, por exemplo, a astaxantina está unida a unhas proteínas chamadas crustacianinas, que se ocultan baixo unha capa azulverdosa. Cando cociñamos o marisco as proteínas desnaturalínzanse, deixando os carotenoides libres, polo que os crustáceos adoptan unha coloración avermellada característica.

Durante moito tempo pensábase que os mariscos de tonalidade máis avermellada eran os mellores, sen embargos diferentes investigacións demostraron que os carotenoides incrementan o seu coloración cando se atopan en presenza de metais pesados e tóxicos para o organismo, como o cobre. En Román paladino, as gambas demasiado vermellas poden non ser as de mellor calidade.

A astaxantina atópase nas microalgas, o plancto que comen os salmóns salvaxes. A medida que os salmóns nadan río arriba para desovar, esgotan os seus reservas de astaxantina, o que fai que a súa carne perda a tonalidade vermella características e vólvase pálida.

Os salmóns de piscifactoría aliméntanse con pellets que conteñen astaxantina sintética, o que lles proporciona o mesmo cor rosada que o salmón salvaxe. Isto faise, principalmente, por razóns estéticas, xa que algúns consumidores asocian a cor rosa coa frescura e o sabor a salmón salvaxe.

FONTE: Pedro Gargantilla/abc.es/ciencia          Imaxe: frinsa.es

SABÍAS QUE... POR QUE CANDO COMEMOS ESPÁRRAGOS OS OURIÑOS CHEIRAN MAL?

O mal cheiro nos alimentos, aínda que desagradable, cumpre unha función evolutiva importante: alertarnos sobre posibles perigos. Os alimentos en descomposición producen cheiros desagradables debido á acción de bacterias e outros microorganismos.

Estes cheiros advírtennos de que o alimento xa non é seguro para comer. Noutros casos, como sucede con algúns cogomelos velenosos, o cheiro nauseabundo advírtenos de que non debemos consumilos.

A capacidade de detectar e evitar cheiros desagradables probablemente evolucionou xunto co sentido do olfacto nos primeiros animais. O olfacto é un sentido crucial para a supervivencia, xa que permite aos animais atopar comida, evitar depredadores e detectar posibles perigos ambientais.

En calquera caso, é importante ter en conta que non todos os cheiros fortes nos alimentos son malos. Algúns, como o queixo azul, o durian, o kimchi ou o repolo teñen un cheiro forte que pode ser desagradable para algunhas persoas, pero non representan ningún perigo para a nosa saúde.

Débese ao proceso de desnaturalización das proteínas que deixa libres os pigmentos adquiridos co alimento

O repolo é unha verdura que pertence á familia das brásicas e que inclúe unha ampla gama de cultivos hortícolas. O responsable do mal cheiro é un composto exclusivo destas plantas que se chaman glucosinolatos, unhas substancias que se producen e almacenan para poder defenderse en caso de posibles ataques por depredadores. Neste suposto prodúcense unhas tesoiras moleculares (mirosinasas) que degradan os glucosinolatos a hidratos de carbono, isocianatos e acedo sulfhídrico.

Se o repolo cocíñase con pouca auga e cócese durante moito tempo os seus compostos de xofre transfórmanse en trisulfuros, que son os responsables do cheiro fétido característico e persistente.

O ácido sulfhídrico é un hidrácido formado por dúas moléculas de hidróxeno e unha de xofre a cal, xunto co carbono e o hidróxeno, forma parte do metanotiol, a substancia que xera o mal cheiro de ouriños tras comer espárragos.

Os talos verdes dos espárragos (Asparagus officinalis) están formados por dous compostos: a asparraguina, un aminoácido, e o xofre. A medida que imos realizando a dixestión esas substancias descompóñense formando, principalmente dúas metabolitos, metanotiol e S-metil tioésteres, que teñen en común o seu mal cheiro cando son eliminadas nos ouriños.

Estas moléculas teñen, ademais, dúas características: son moi volátiles e que se atopan en estado gaseoso a temperatura ambiente, o que fai que se poidan evaporar e viaxar ata as nosas fosas nasais.

A fragrancia do metanotiol prodúcese naturalmente pola descomposición de materia orgánica, como plantas e animais. Pódese atopar en pantanos, humidais e áreas onde hai moita vexetación en descomposición.

En calquera caso, o mal cheiro dos espárragos non é percibido por igual por todas as persoas. Nun estudo publicado na revista BMJ, analizouse unha mostra de case sete mil persoas, ás que se preguntou se eran capaces de percibir ou non o cheiro dos espárragos ao ir ao baño. Tan só o 40% dos participantes recoñecíano.

FONTE: Pedro Gragantilla/abc.es/ciencia

SABÍAS QUE... POR QUE O PAN PONSE DURO E AS GALLETAS BRANDAS?

Faragulla esponxosa e suave, codia dourada e crocante, un aroma inconfundible a pan enfornado, así é o pan recentemente feito, un manxar simple pero inigualable. Pola súa banda, doces ou salgadas, con faíscas de chocolate, froitos secos ou sementes, ou ben recheas de crema, así de variada é a carta de presentación das galletas.

O pan e as galletas, as galletas e o pan, dous alimentos imprescindibles na nosa mesa que esconden unha infinidade de sabores, texturas e significados culturais. A pesar de que teñen, basicamente, os mesmos ingredientes (fariña, auga sal e fermento) os seus procesos de elaboración son diferentes.

A masa do pan prepárase con máis auga que a das galletas, por ese motivo a súa textura é máis tenra e suave. Doutra banda, debido a que as galletas conteñen menor cantidade de auga, adoitan ser máis ríxidas e crocantes que o pan.

Isto condiciona tamén a súa vellez. Todos puidemos comprobar que tras abrir o paquete as galletas están crocantes, ata o punto que temos que mollalas no café ou no leite para abrandalas, pero pasados uns días fóra da bolsa a súa textura tórnase moito máis branda e menos crocante.

Co pan ocorre todo o contrario, cando está recentemente feito é suave, pero co paso do tempo a masa vólvese dura como unha pedra.

A explicación, a esta aparente contradición, atópase no diferente grao de humidade que existe entre as masas. O pan ten un elevado grao de humidade que se perde ao entrar en contacto co aire, dalgunha forma, ao saír do forno comeza o seu inexorable proceso de «envellecemento».

A faragulla sofre un proceso de retrogradación que se traduce nun endurecemento: durante a cocción as moléculas de amilosa e amilopetina desordenáronse, pero ao pasar os días reorganízanse, ten lugar un proceso de cristalización que se traduce nun endurecemento.

A isto hai que engadir que a auga da faragulla desprázase cara á codia, polo que a zona máis interna está máis deshidratada e, por tanto, máis dura, mentres que a exterior permanece máis branda.

No caso das galletas hai moi pouca humidade e co paso do tempo son capaces de captar a auga do medio ambiente, adquirindo unha textura máis branda. Isto conségueo, fundamentalmente, grazas á sacarosa.

Para alongar a vida media do pan e das galletas bastará con tapalos convenientemente cunha bolsa ou cun trapo ou ben introducíndoos nun recipiente pechado hermeticamente, de forma que se evite o contacto co aire.

Seguramente que máis dun constataría que na actualidade a barra de pan endurécese de forma máis rápida que o facía outrora, isto débese a que o tempo de cocción ao que está sometido o pan na actualidade é inferior ao de hai décadas.

Isto débese, fundamentalmente, a que se utiliza menos cantidade de fariña e máis auga, esta última é a responsable de que se endureza e séquese a maior velocidade.

A base da alimentación da mariñeiría durante os séculos XV e XVI eran as tortas de fariña enfornadas ata dúas e tres veces coa finalidade de quedar ben duras e secas para que puidesen resistir longas travesías almacenadas nas adegas dos barcos.

Estaban tan duras que para comelas había que abrandalas en auga.

Estes biscoitos (do latín bis coctus, dobremente cocido) coñecidos tamén como galletas de mar, eran un alimento barato e resistente que permitiu aos reis da Casa de Austria crear un enorme un tecido imperial no que non se poñía o Sol.

FONTE: Pedro Gargantilla/abc.es/ciencia    Imaxes: elespañol.com e elcorreo.com

SABÍAS QUE... SÓ DOUS PAÍSES DO MUNDO TEÑEN ACCESO A TRES OCÉANOS Á VEZ

Só dous países do mundo teñen acceso a 3 océanos á vez / Midjourney/Sarah Romero

Os océanos cobren máis do 70% da superficie do noso planeta e serven como elemento vital dos ecosistemas, así como de fronteiras para a exploración e o descubrimento. Aínda que é certo que case todos os países do planeta teñen acceso, polo menos, a un océano, resulta estraño compartir acceso entre un mar e un océano como é o caso de España, varios mares ou varios océanos, son dous países os que comparten costa con tres océanos: Rusia e Canadá.

Unicamente estas dúas nacións teñen acceso a tres dos cinco océanos do mundo simultaneamente: o Atlántico (é o segundo océano máis grande do noso planeta con 76762.000 km² de extensión), o Pacífico (que é o océano máis grande abarcando a terceira parte da superficie terrestre e o máis profundo con 10.924 metros) e o Ártico (que é o océano máis pequeno do mundo). Aínda que poderiamos dicir que só existe un océano global, esta vasta masa de auga está dividida xeograficamente en distintas rexións cos seus respectivos nomes. Os límites entre estas rexións evolucionaron co tempo por diversas razóns históricas, culturais, xeográficas e científicas.

CANADÁ: É o segundo país máis grande do mundo por superficie terrestre (despois de Rusia) con 9.884.670 quilómetros cadrados (a pesar de que só viven uns 38,7 millóns de habitantes), e goza dunha extensa costa que se estende por máis de 200.000 quilómetros: conta coa costa máis longa do mundo.

Desde onde colindan os océanos? Ao oeste, a escarpada e montañosa costa da Columbia Británica atópase co océano Pacífico, caracterizado por profundos fiordos e numerosas illas, incluída a magnífica illa de Vancouver. Ao leste, a costa atlántica de Canadá esténdese desde os pintorescos pobos pesqueiros de Nova Escocia ata as escarpadas costas salpicadas de icebergs de Terranova e Labrador. Os Grandes Bancos, situados fronte á costa de Terranova, foron historicamente un dos caladoiros máis ricos do mundo debido á confluencia da fría Corrente de Labrador e a cálida Corrente do Golfo.

Por último, ao norte, o arquipélago ártico de Canadá é un labirinto de illas, penínsulas e xeo tocadas polas xélidas augas do océano Ártico que albergan unha fauna única, como osos polares, narvales e diversas especies de focas. El Paso do Noroeste, un roteiro marítimo que conecta os océanos Atlántico e Pacífico a través do Ártico canadense, atravesando o Ártico e conectando o estreito de Davis e o de Bering, foi buscado durante moito tempo polos exploradores (e moitas das expedicións terminaron en traxedia), pero que se está volvendo cada vez máis navegable debido ao cambio climático e a retirada do xeo mariño.

RUSIA: Rusia ten acceso a tres océanos tamén: son o Atlántico, o Ártico e o Pacífico. Ao oeste limita co océano Pacífico; ao leste, co océano Atlántico, e ao norte, co océano Ártico. Aínda que o océano Atlántico non toca a Rusia continental directamente, a conexión a través do mar Báltico é suficiente para considerar que Rusia ten acceso tamén ás augas do Atlántico a través dos seus mares marxinais.

Ao oeste, o acceso de Rusia ao Atlántico realízase, por tanto, a través do mar Báltico, sendo a cidade portuaria de San Petersburgo un importante centro marítimo e cultural. Este mar de localización tan estratéxica foi unha área de importancia histórica e controvertida durante séculos.

A costa norte de Rusia está marcada polo xélido océano Ártico. O Roteiro do Mar do Norte, que discorre ao longo da costa ártica de Rusia, cunha lonxitude de máis de 3 millas náuticas (ou 5.556 quilómetros), reduce significativamente o tempo de viaxe entre Europa e Asia en comparación cos roteiros tradicionais a través da Canle de Suez. É o roteiro máis curto entre Europa e Asia.

A costa rusa do Pacífico alberga a cidade portuaria de Vladivostok, que serve como porta de entrada do país aos países da Conca do Pacífico. Rusia atópase, por tanto, bañada ao noroeste polo mar Báltico, ao norte polo océano Ártico, ao leste polo océano Pacífico (mares de Bering, de Ojotsk, do Xapón) e ao sur polos mares Negro, de Azov e Caspio.

FONTE: Sarah Romero/muyinteresante.es

SABÍAS QUE... POR QUE OS GRANDES SIMIOS E HUMANOS NON TEÑEN COLA?

Un orangután Orana Wildlife Park en Nova Zelandia / Sanka Vidanagama/NurPhoto

 

Trazo común en gran parte do reino animal, a cola está presente en todos os mamíferos, incluídos os sapiens, nalgún momento do desenvolvemento embrionario. No caso dos seres humanos, os gorilas ou os orangutáns desaparece ao final da xestación, aínda que quedan certos sinais en partes internas como na parte inferior da columna vertebral (especificamente entre a porción final do sacro e o cóccxis, unha zona comunmente chamada rabadilla).

Durante moito tempo, esa perda da cola identificouse unha característica distintiva dos simios e algúns científicos cren que podería desempeñar un papel importante no desenvolvemento do bipedismo. Presente na liñaxe dos primates desde a súa orixe, hai máis de 65 millóns de anos, a súa perda tivo que ocorrer despois da separación da rama que deu orixe a humanos, chimpancés e gorilas, hai uns 25 millóns de anos.

 

Hai uns días a revista Nature dedica a súa portada a unha investigación de científicos da Escola de Medicina Grossman de Nova York que desvela como a inserción dunha secuencia xenética móbil estaría relacionada coa súa perda.

Traballos anteriores vincularan máis de 100 xenes co desenvolvemento da cola en diversas especies de vertebrados, e os autores deste traballo exploraron a hipótese de que a súa ausencia producíase por unha modificación no ADN dun ou varios deles. En particular centráronse nun xene, chamado TBXT, cuxas mutacións asócianse con colas particularmente curtas en varios animais, incluídos os gatos de Manx.

Pero os autores do estudo descubriron que non dependía das mutacións do TBXT, senón da inserción dun fragmento de ADN chamado AluY no código regulador do xene. En concreto, a investigación apunta ao proceso polo que as instrucións xenéticas regulan as proteínas, as moléculas que conforman as estruturas e sinais do organismo. O ADN é lido e convértese en ARN e ARN mensaxeiro maduro (ARNm), que produce esas proteínas.

Un paso crave neste proceso prodúcese cando certas seccións, chamadas "espaciadoras" guían a maneira en que certas rexións cósense con outras (o que coñece como empalme de ARN), antes de ser eliminadas. Grazas á combinación de diferentes espaciadoras, un mesmo xene pode codificar varias proteínas. Os autores cren que AluY, un tipo particular de espaciadoras (ás veces chamado xene saltarín ou móbil) é o que inflúe na lectura do TBXT e que provoca a falta de desenvolvemento da cola.

De feito, cando o equipo de investigación realizou unha serie de experimentos con ratos para examinar se a modificación deste xene móbil afectaba as súas colas, descubriron unha variedade de efectos, incluídos que algúns ratos que nacían sen ela."Este achado é notable porque a maioría dos intróns humanos [porción de ADN transcrita en ARN] levan copias de ADN repetitivas e móbiles, sen ningún efecto sobre a expresión xénica. Con todo esta inserción AluY en particular fai algo tan evidente como determinar a lonxitude da cola", afirma Jef Boeke, un dos autores do estudo.

A través de experimentos con ratos (posibles grazas á utilización das tesoiras xenéticas CRISPR) os autores tamén observaron que a manifestación AluY aumentaba o risco de defectos na estrutura embrionaria que posteriormente forma o cerebro e a medula espinal, coñecida como tubo neural. Iso lévalles a expor que a perda de cola nos nosos antepasados puido ter como contrapartida un maior risco de defectos deste tipo.

"Futuros experimentos poñerán a proba esta teoría de que, nun antigo intercambio evolutivo, a perda da cola nos humanos contribuíu aos defectos conxénitos do tubo neural, como os relacionados coa espiña bífida, que hoxe se observan nun de cada mil neonatos", sinala Itai Yanai, outro dos autores do estudo.

Investigacións previas apuntaran que a perda da cola podería producirse para dar unha vantaxe evolutiva aos nosos antecesores que pasaron dunha vida que se desenvolvía fundamentalmente nas árbores para pasar máis tempo no chan, como Ardipithecus ramidus. Con todo o artigo en Nature ofrece unha explicación alternativa: hai 25 millóns de anos, grandes cambios xeográficos (provocados por movementos tectónicos) illaron a unha poboación na que unha deriva xenética, unha mutación aleatoria, puido achegar este cambio.

FONTE: Amado Herrero/elmundo.es/ciencia

SABÍAS QUE... POR QUE AS CAIXAS DE OVOS CONTEÑEN DOCE OVOS E NON DEZ?



A antiga Mesopotamia, berce da civilización sumeria, acadia, babilónica e asiria, foi un crisol de innovación tecnolóxica e cultural. Entre os seus logros máis notables está a invención da escritura, da roda e de sofisticados sistemas de medida, os cales foron esenciais para a administración, o comercio e a agricultura.

Sabemos que os mesopotámicos utilizaron un sistema sexagesimal, baseado no número sesenta. E é que o sistema decimal, por moito que nos guste, tan só é divisible por 2 e 5, mentres que a base 60 é divisible por 2, 3 e 5.

Se contamos cunha man usando o polgar a modo de punteiro, as falanxes do restantes catro dedos permítennos contar ata doce (unha ducia), tres falanxes por catro dedos. E se agora usamos a outra man a modo de multiplicador podemos chegar ata sesenta (12 x 5 = 60). Noutras palabras, coas dúas mans pódese contar ata sesenta cunha enorme facilidade.

O mundo está infestado de matemáticas, cóansenos polas fisuras cotiás sen que nos deamos conta. Son, mesmo, a clave de por que os ovos almacénense de doce en doce nas caixas de ovos e non, por exemplo, de dez en dez, en decenas.

A razón é meramente práctica, se utilizásemos o sistema decimal só poderiamos dividir por dous ou por cinco, pero as ducias permítenos ampliar os divisores, xa que é posible dividir por dous, por tres, por catro e por seis. Desta forma as caixas de ovos, aínda que as menosprecemos, convertéronse nun dos obxectos de deseño industrial máis revolucionario.

Para coñecer a orixe da primeira caixa de ovos témonos que remontar ata 1.911 cando un xornalista, Joseph Coyle, escoitou unha disputa entre un granxeiro local e o dono dun hotel como consecuencia de por que os ovos que lle proporcionaba chegan rotos á cociña do hotel. Na súa procura dunha solución práctica Coyle ideou unha caixiña de papel maché, a base de xornais vellos e con ocos acolchados a cada lado para colocar un ovo, tratábase da primeira caixa de ovos da historia.

A distribución é moi importante, xa que se os envases son pares permite que se poidan almacenar en filas, que non haxa ocos entre eles e que, por suposto, non caia ningún, ademais de ser máis fáciles de transportar.

Algúns defenden que para coñecer a orixe da caixa de ovos en ducia debemos viaxar á Antiga Roma. Cando os descendentes de Rómulo chegaron a Inglaterra desenvolveron un sistema de medidas e unidades que mesturaba o imperial co local, de forma que 1 chelín estaba formado por 12 peniques. Isto facía posible que un ovo custase 1 penique e 12 ovos, un chelín.

É precisamente en chan británico onde xurdiu a expresión a ducia do panadeiro ou a ducia longa. E é que inglés a expresión baker’s dozen (ducia do panadeiro) fai relación á tradición que tiñan os panadeiros medievais ingleses de sisar algo no peso do pan, polo que se estableceu a práctica de que os panadeiros desen 13 unidades cada vez que se lles pedía unha ducia, compensado desta forma a subtracción.

E xa que falamos de ovos, o mellor lugar para colocalos no frigorífico non é a porta, senón ao fondo da neveira, e preferiblemente na balda superior. A razón baséase en que a porta da neveira é o punto que máis cambios de temperatura sofre ao abrirse e pecharse de forma continua, o cal favorece a proliferación microbiana.

Os ovos teñen unha casca porosa sobre a que pode haber multitude de microorganismos, entre eles Salmonella. Cando se producen cambios bruscos de temperatura favorécese que aparezan pingas de condensación, as cales poden arrastrar os microbios cara ao interior do ovo a través dos poros e favorecer unha intoxicación alimentaria. Por tanto, doce, pero nunca na porta.

FONTE: Pedro Gargantilla/abc.es/ciencia

SABÍAS QUE... COMO FUNCIONA UN COMPÁS?



Etimolóxicamente compás (brúxula en castelán) procede do italiano bussola, que significa caixiña, e esta de o latín buxis, caixa, en referencia ao receptáculo que contiña e protexía á agulla imantada. Algúns defenden que compás é o diminutivo de ’bruxa’, xa que no Renacemento algúns europeos pensaban que un artefacto que sempre apuntaba cara ao mesmo punto xeográfico tiña que ser cousa de bruxas.

A verdade é que o magnetismo fascinou ao ser humano durante milenios. Os gregos e os chineses foron os primeiros en experimentar cos imáns e descubrir que a calamita, un tipo de ferro coñecido como actualmente como magnetita, posuía unha forza de atracción notable. Foron os chineses os primeiros en descubrir que un fragmento de calamita, que se move dentro dun círculo, sempre apunta nunha mesma dirección.

O compás é un invento chinés que apareceu no século XI. Cóntase que nas súas orixes os adivinos utilizaban unhas pedras magnetizadas para construír as súas táboas adivinatorias e que, nalgún momento, un deles decatouse de que as pedras sinalaban sempre cara a unha mesma dirección, o cal deu orixe á elaboración dos primeiros compases da historia.

Como é fácil imaxinar aqueles primeiros compases debían ser moi rudimentarios, apenas unhas agullas imantadas que flotaban en vasillas cheas de auga. Co paso do tempo o invento foise mellorando e reducindo en tamaño ata converterse nun instrumento fácil de transportar.

O primeiro uso práctico déronllo os navegantes, xa que grazas a ela podían completar a súa orientación. Ao parecer foi Zheng Hei, un navegante chinés da provincia de Yunnan, o primeiro en darlle un uso práctico durante as moitas viaxes que realizou pola mar oceánica.

O que quizais moitos non saben é que o compás de Zheng Hei apuntaba cara ao sur, do mesmo xeito que os compases chineses (luopan); a diferenza dos europeos que o fan ao norte, motivo polo cal algúns estudosos defenden que o compás do Vello Continente foi un invento independente.

Actualmente sabemos que a Terra crea un campo magnético na dirección Norte-Sur e compórtase como un imán moi grande, aínda que moi débil, situado ao longo do eixo de rotación, que é o eixo que pasa polo polo norte xeográfico (Norte) e o polo sur xeográfico (Sur). Por iso, os compases oriéntanse indicando precisamente esa dirección Norte-Sur.

Os compases están fabricadas con agullas de ferro imantadas e por iso senten atraídas polo «imán terrestre». Para construír os compases, primeiro as súas agullas deben ser imantadas utilizando un imán.

Un imán é un corpo que posúe magnetismo, é dicir, a capacidade de atraer a outros imáns e a metais como o ferro. Nestes corpos tamén falamos de polo norte e polo sur, aínda que non son exactamente o mesmo que os polos da Terra. En realidade, desde o punto de vista magnético, o polo norte da Terra correspóndese co polo sur dun imán.

A diferenza do noso polo norte xeográfico, que é fixo, o norte magnético da Terra desprázase a unha velocidade dun 15 km/ano. Este cambio de posición é debido ao ferro do núcleo terrestre que xera correntes eléctricas que producen un campo magnético. Nestes momentos o polo norte magnético atópase a un 1.600 km do polo norte xeográfico, preto da illa de Bathurst, na parte setentrional de Canadá.

FONTE: Pedro Gargantilla/abc.es/ciencia      Imaxe: es.wikipedia.org