A ORIXE DAS PALABRAS

A ORIXE DAS PALABRAS: DOURAR A PÍLULA

Dourar a pílula vén significar cando se describe unha situación na que un individuo tenta obter o favor doutro facéndose o simpático con el ou engatusándolo para obter un beneficio e tamén disimular un dano ou prexuízo; mitigar ou dulcificar dalgún modo unha mala noticia.

Antigamente as medicinas ou os remedios contra as enfermidades do día a día confeccionábanas os chamados boticarios. Na actualidade son desenvoltas por grandes multinacionais farmacéuticas que preparan os fármacos para os cidadáns. Estes boticarios, non só estudaban e buscaban a maneira de curar o mal da persoa que lles pedía unha solución á súa enfermidade, tamén buscaban que o sabor fose bo para a persoa que o tomaba.

Como non existían a cantidade de excipientes que podemos atopar na actualidade, os boticarios facían as mil e unha para mesturar eses remedios con sabores que os fixesen máis comestibles e así atenuar o sabor das pílulas que vendían.

O normal era mergullar as pastillas en concentrados doces que se mesturaban en sabor para que así absorbesen o mellor posible o concentrado doce. Despois secábano a lume lento ata que estes compoñentes doces producían unha capa que envolvía a estes compoñentes máis desagradables para o padal dos pacientes.

Por isto comezou a utilizarse esta expresión de maneira literal porque os boticarios o que facían era dourar a pílula para facela máis comestible.

FONTE E IMAXE: Fernando Burgos/okdiario.com

A ORIXE DAS PALABRAS: ABRACADABRA

Abracadabra é unha palabra usada como feitizo ou encantamento en trucos de maxia escénica e por pequenos grupos tribais primitivos europeos que profesaban animismo e panteísmo. Historicamente críase que tiña poderes curativos cando estaba inscrita nun amuleto.

A primeira mención coñecida da palabra foi no século II nun libro chamado Liber Medicinalis (ás veces coñecido como De Medicina Praecepta Saluberrima) creado por Serenus Sammonicus,​ médico do emperador romano Geta, quen no capítulo 52 prescribiu que os enfermos de malaria levasen un amuleto que contiña a palabra escrita en forma de triángulo.​ O poder do amuleto, explicou, fai que as enfermidades letais desaparezan. Outros emperadores romanos, como Alejandro Severo, foron seguidores dos ensinos médicos de Serenus Sammonicus e tamén poderían usar o encantamento.

Os gnósticos da seita de Basílides utilizábana como fórmula máxica para invocar a axuda dos espíritos benéficos contra as enfermidades e os infortunios. Atópase nas pedras de abraxas que se usaban como amuletos. Posteriormente, o seu uso estendeuse máis aló dos gnósticos.

O ministro puritano Increase Mather descartou a palabra por carecer de poder. Daniel Defoe tamén escribiu despectivamente sobre os londinienses que colocaron a palabra nas súas portas para protexerse da enfermidade durante a gran peste de Londres, pero Aleister Crowley considerouna como posuidora de gran poder, dicindo que a súa verdadeira forma é «abrahadabra».

FONTE e IMAXES: es.wikipedia.org

A ORIXE DAS PALABRAS: CUSTAR UN OLLO DA CARA

 

Retrato de Diego de Almagro /Domingo Mesa/Museo histórico nacional de Chile.

Custar un ollo da cara. Esta expresión fai referencia a cando algo che supón moito esforzo e fixeches un gran sacrificio.

A orixe é máis literal do que podemos pensar, xa que ao creador da expresión é verdade que lle custou un ollo da cara. Quen perdeu un ollo por unha fazaña?

O protagonista é o navegante e conquistador Diego de Almagro, que no século XVI dedicouse a realizar expedicións de exploración e ocupación por Colombia, Ecuador, Bolivia, Perú e Chile (desta última considéraselle descubridor).

Durante unha expedición realizada entre finais de 1.524 e principios de 1.525 na que Diego de Almagro foi a socorrer a Francisco Pizarro (que quixo tomar o Fortín do Cacique das Pedras, na actual Colombia) foi atacado brutalmente e ferido pola frecha dun indíxena nun ollo, quedándo chosco.

Ao cabo do tempo, Diego de Almagro entrevistouse co monarca Carlos I explicándolle: O negocio de defender os intereses da Coroa custoume un ollo da cara.

Debido aos riscos que viviu Almagro, esta frase pronto se usaría para facer mención do dificultoso que poderían resultar certas accións, evolucionando co tempo e dándolle o significado que actualmente ten.

FONTE: aulafacil.com

A ORIXA DAS PALABRAS: ERES MAÍS FEO QUE PICIO

Utilizamos a expresión “ser máis feo que Picio” cando nos referimos a algunha  persoa que é extremadamente fea.
 
A súa orixe atópase na época de dominación napoleónica (1808-1813), cando Francisco Picio, un zapateiro natural da localidade granadina de Alhendín (España) foi condenado á morte.
 
Non se sabe de certo cal foi o delito do que o acusaron, pero foi condenado á morte, e  xusto no momento que se atopaba a piques de recibir o castigo, estando en capela, comunicáronlle que a súa pena fora revogada.
 
Picio quedou en liberdade por tanto, pero debido á impresión que lle produciu o estar tan preto da morte o seu corpo empezou a transformarse.
 
Caeulle todo o pelo (cabeza, cellas…) e empezáronlle a saír vultos e quistes pola cabeza e a cara, que deformaron a súa fisionomía de forma atroz. O seu aspecto cambiou ostensiblemente, chamando a atención de todas as persoas que se cruzaban con el.

Dise que déronlle a unción sacramental cunha cana, polo asustado que estaba o párroco que impartía o sacramento, ao non querer arrimarse.

Pobre Picio!

FONTE: blogs.20minutos.es

A ORIXE DAS PALABRAS: SALVARSE POLOS PELOS

Antigamente un dos principais medios de locomoción eran os barcos. Estes non só servían para trasladarse dun porto a outro (xa fose entre países ou distintos continentes), senón para loitar na guerra e explorar novas terras, ademais de trasladar mercadorías.

Por tal motivo necesitábase unha gran cantidade de persoal que traballase nas embarcacións. O problema radicaba en que non todos os mariños sabían nadar e, en moitas ocasións, por un motivo ou outro, podían acabar caendo á auga. Un dos trucos para ser salvado polos compañeiros era que se agarrasen polo cabelo da cabeza, polo cal debían deixarse crecer a melena. Este acto orixinou a famosa expresión salvarse polos pelos.

FONTE: Rocío Carmona/lavanguardia.com

A ORIXE DAS PALABRAS: TER POTRA

Utilizarse o termo ter potra para indicar que alguén ten boa sorte ou que lle ocorren cousas boas grazas ao azar e a casualidade.

Curiosamente, na súa orixe nada tiña que ver a boa fortuna co devandito vocábulo xa que este facía referencia a unha doenza médica, que consistía nunha hernia que aparecía nunha víscera ou no escroto. Co tempo descubriuse que as persoas afectadas por unha desas hernias sentían dor ou empeoraban cando o tempo ía cambiar ou se achegaba algunha tormenta (de choiva ou neve). A pesar das molestias e inconvenientes desa dor, moitos foron quen viu unha vantaxe no feito de estar herniado. Podían detectar antes que outros individuos un cambio meteorolóxico imprevisto e, así, poñer a salvo a colleita, polo que ese casual sexto sentido proporcionáballes unha boa ventura; por iso é polo que a palabra poldra acabase como sinónimo de xeito que xorde por casualidade.

FONTE: Rocío Carmona/lavanguardia.com

A ORIXE DAS PALABRAS: A PAU SECO

A pau seco é unha locución que se adoita utilizar para indicar que alguén tomou algo sen acompañamento (por exemplo, un viño sen a súa correspondente tapa ou un whisky sen xeo...). Pero esta expresión, orixinalmente, nada ten que ver coa hostalería e si moito coa náutica.

Navegar a pau seco significa ter que recoller as velas do barco por mor dun forte vento ou unha tempestade, polo que hai que ir co mastro (tamén chamado pau) descuberto (ou sexa, seco). Séculos atrás a ese pau seco tamén se lle denominou árbore seca.

FONTE: Rocío Carmona/lavanguardia.com

A ORIXE DAS PALABRAS: DUN PLUMAZO

Facer, dicir ou borrar algo dun plumazo significa que se fai ao instante, rapidamente, sen demasiados miramientos. É unha locución amplamente utilizada e que ten numerosas variantes.

Provén da época previa á invención da imprenta, na que os libros eran escritos enteiramente a man (tanto o orixinal como as súas correspondentes copias ou exemplares). Isto facíase utilizando unha pluma, que era o utensilio usado para escribir. Todos eses volumes tamén debían pasar polos correspondentes censores da época (adoitáballe corresponder a un representante da Iglesia facer a revisión), que tachaban aquelas partes, frases ou palabras que non querían que se lesen. O xesto do pulso co que se tachaba ou emborranchaba algo coa pluma pasou a ser coñecido popularmente como plumazo e, co tempo, orixinou outras expresións como dunha plumada para referirse á acción de facer algo moi rápido.

FONTE: Rocío Carmona/lavanguardia.com       Imaxe: historiaescritura.com