vgomez

Mes de maio, mes das flores / Imaxe:www.flickr.com

2 de maio: Cuarto Minguante.

10 de maio: Lúa Nova. Eclipse anular de Sol (Non visible dende o noso país).

18 de maio: Cuarto Crecente.

25 de maio: Lúa Chea. Eclipse penumbral de Lúa (non visible dende o noso país).

31 de maio: Cuarto Minguante.

Chuvia de meteoros: Eta-Lyridas, actividade dende o 3 ao 14, con máximo o 8 de maio. Eta-Acuáridas, actividade dende o 19 de abril ao 28 de maio, con máximo o 5 de maio (meteoros con unha grande velocidade, producindo bólidos moi luminosos e de longas traxectorias).

Hoxe comezan a circular os novos billetes de 5€, que convivirán cos vellos, que serán retirados paulatinamente da circulación. Para que o coñezades aquí tedes este vídeo promocional do BCE (Banco Central Europeo).

O ollo do furacán que esta xunto ao polo Norte de Saturno, fotografado pola sonda espacial "Cassini" dende unha distancia de 419.000 quilómetros / NASA/JPL-Caltech/SSI 

A nave espacial Cassini , en órbita de  Saturno dende 2004, captou a primeira imaxe de preto, en luz visible e con alta resolución dun furacán xigantesco localizado nas proximidades do polo Norte do planeta dos aneis. O ollo, duns 2.000 quilómetros de diámetro, é 20 veces maior que o ollo de furacán medio na Terra, e os ventos alcanzan alí os 150 metros por segundo.

Os científicos encontran similitudes entre eses fenómenos, pero tamén diferenzas.
Entre os trazos parecidos entre ambos os dous fenómenos, o terrestre e o non terrestre, os científicos destacan a presenza dun ollo do furacán central, sen nubes ou con moi poucas, mentres que estas forman un muro rotando arredor do ollo. Entre as diferenzas, ademais do tamaño, destaca o feito de que o de Saturno non se despraza, sinala a NASA nun comunicado, mentres que os ciclóns tropicais terrestres tenden a moverse. O furacán de Saturno está alí fixo, no polo Norte, talvez porque nunha posición tan setentrional non ten onde ir, sinala Kunio Sayanagi, tamén especialista da misión.

Os científicos cren que o furacán está alí dende hai anos, aínda que non o puideron ver cando a sonda Cassini chegou ao planeta dos aneis, en 2004, xa que o seu polo Norte estaba escuro naquela época, en pleno inverno polar setentrional. A cámara infravermella si que captou a presenza dese xigantesco vórtice, que empezou a ser observable en luz visible a partir de 2009. Para fotografalo a Cassini tivo que cambiar a súa órbita gañando inclinación desta, xa que dende o seu percorrido ecuatorial habitual non ten á vista as rexións máis setentrionais do planeta, explica a NASA.

FONTE: Xornal El Pais/Ciencia

Código nos ovos de galiña / Imaxe:cuidatesano.com

O ovo é un dos alimentos con maior presenza nas cociñas domésticas. A súa gran versatilidade faino un produto apto para numerosas preparacións culinarias, dende crus para a elaboración de salsas, a outras receitas como fritos ou escaldados.

Os ovos de categoría A son de primeira calidade, frescos, son os considerados aptos para o consumo humano e que deben cumprir cuns requisitos concretos: a casca debe estar limpa e intacta; a clara debe ser transparente, sen manchas, de consistencia xelatinosa e sen materias estrañas; a xema debe ser visible ao trasluz como unha sombra; non debe ter olores estraños. Os ovos que non cumpren os requisitos da categoría A clasifícanse como de categoría B. Dentro deste grupo hai os que son aptos para o consumo humano, pero que se destinan á elaboración de ovoproductos na industria alimentaria, onde se elimina do ovo calquera risco sanitario para obter ovoproductos seguros. Os ovos de categoría B que non son aptos para o consumo humano, úsanse para fins non alimentarios ou destrúense.

Os ovos de categoría A, os únicos aptos para o consumo humano, levan un código composto dunha serie de díxitos. O primeiro número indica como se criou a galiña (0 = produción ecolóxica; 1 = camperas, son as que ademais de estar nunha nave como as criadas no chan, teñen acceso durante o día ao aire libre; 2 = chan, están en naves e dispoñen de certa liberdade de movemento; 3 = gaiolas, case todas as galiñas poñedoras de ovos se crían en gaiolas). O segundo e terceiro díxitos son letras, que indican o Estado membro do cal proceden (É para España). O resto de díxitos indican o produtor (provincia, municipio e explotación gandeira).

Os ovos de galiña da categoría A clasifícanse segundo o tamaño. Os pequenos ou S pesan menos de 53 gramos; os medianos ou M pesan 53 gramos e 63 gramos; os grandes ou L pesan entre 63 gramos e 73 gramos; os super grandes ou XL pesan 73 gramos ou máis.

FONTE: Revista Consumer/Seguridade Alimentaria

A viñeta de Davila (Luis Davila, Pontevedra 1972), no xornal Faro de Vigo de hoxe é clara. Fronte ao SI SE PODE eu propoño E POR QUE NON?

Sorte celtiña!

Esta película está máis preto dun Nobel que dun Oscar. Feita como a animación a lapis fotograma a fotograma, IBM creou un curto dun neno que xoga cunha pelotiña. O seu mérito está en que o contorno das figuras, os rudimentarios puntos que se ven, son en verdade átomos, e a película é un alarde da precisión coa que a compañía é capaz de manipular a estrutura básica da materia. Non se trata só dun divertimento: o manexo de átomos, un a un, é clave para a futura computación cuántica.

FONTE: Xornal El país/Ciencia

O ano 2012 foi o noveno ano máis cálido xamais rexistrado / Imaxe:ecofenomenos.wordpress.com

2012 foi o noveno ano máis cálido xamais rexistrado, a pesar do arrefriamento que trouxo consigo o fenómeno da Nena rexistrado a principios de ano. A  Organizacion Metereolóxica Mundial (OMM), dependente de Nacións Unidas, estima nun dos seus últimos informes que a temperatura media da superficie da terra e do océano dende xaneiro a decembro foi superior en 0,45º, á media de 14º do período 1961-1990.

Os datos forman parte da declaración sobre o estado do clima mundial, que a OMM realiza todos os anos, e cuxos resultados serven para centrar as súas deliberacións nun Consello Executivo que se reunirá do 15 ao 23 de maio. O estudo reúne os principais efectos climáticos do ano e considérase unha fonte autorizada de información sobre temperaturas, fenómenos extremos, ciclóns tropicais, etc.

Con respecto a España, a única mención que fai o informe subliña un descenso do 37% das precipitacións entre xaneiro e marzo, o máis baixo dende 1947, e que, como consecuencia, o verán foi o segundo máis seco dos últimos 60 anos.

FONTE: Xornal El País/Medio Ambiente

Actinobacterias de Siberia, Rusia, achadas nunha capa de xeo. Análises do ADN determinaron que teñen entre 400.000 e 600.000 anos. Sorprendentemente, a bacteria non permanecera latente baixo o permafrost (capa de xeo permanente nos niveis superficiais do chan das rexións moi frías ou periglaciares, como é a tundra), senón que reparara o seu material xenético de forma continua.

FONTE: Xornal abc/ciencia

Viñeta de Ramón no xornal El País (09/05/2013)

Por primeira vez na historia, a enerxía eólica foi a primeira fonte de electricidade de España durante un trimestre completo. Do 1 de novembro ao 31 de xaneiro, xerou 16.410 GWh, un 36% máis que no mesmo período do ano anterior, segundo datos provisionais de Rede Eléctrica de España (REE). Esta produción é suficiente para abastecer o 26% da demanda eléctrica peninsular nun trimestre, segundo os cálculos da Asociación Empresarial Eólica (AEE).

Este tipo de enerxías son a aposta que hai que facer!

Piñeiros bristlecone / Imaxe: Rachel Sussman

Algúns dos piñeiros bristlecone que se encontran nas Montañas Brancas de California teñen máis de 4.500 anos de antigüidade. Un deles, coñecido como «O Vello», ten 4.679 anos. Estes piñeiros non só son lonxevos, son ascetas. Sobreviven con moi pouca auga e alimentos durante toda a súa vida ao estar situados nunha zona de pedra calcaria que contén poucos nutrientes. Por ese motivo, inviste moi pouca enerxía no seu crecemento e non son moi altos. O máis alto apenas ten 18 metros.

FONTE: Xornal abc/ciencia

A última labarada solar, a máis potente, de clase X 3.2. / Imaxe:NASA 

Durante a madrugada do luns, o Sol lanzaba a labarada máis potente rexistrada no que ía de 2013, unha erupción de clase X1.7., o que reflectía o aumento da actividade solar, cuxo pico se espera para finais de ano. Pois ben, apenas pasaron 24 horas e a nosa estrela superouse a si mesma. Dúas veces. A tarde do luns e a madrugada deste martes rexistráronse dúas labaradas aínda máis potentes, unha de clase X2.8 e outra de X3.2, as máis fortes, de momento, de todo o ano.

As labaradas solares clasifícanse nas clases A, B, C, M e X, de menor a maior intensidade, seguidas dun número que vai do 1 ao 9. Estas tres últimas potentes foron provocadas pola mesma mancha solar, a AR1748, que se sitúa na extremidade este do Sol e cuxo aspecto estamos a empezar a coñecer. Pode que non sexan as últimas que solte esta hiperactiva rexión solar. Os expertos de clima espacial da Administración Nacional da Atmosfera e o Océano de EUA (NOAA) estiman que existe un 40% de probabilidades de que volva producirse unha nova labarada.

As explosións estiveron acompañadas de execcións de masa coronal (CME), unha nube de partículas ardentes e radiación lanzada ao espazo que pode afectar ás operacións dos satélites e ás redes eléctricas. Por fortuna, estes bombazos non van dirixidos á Terra. Tampouco se encontrarán no seu camiño con outro planeta, aínda que si poden golpear tres sondas espaciais da NASA, Epoxi, Stereo-B e Spitzer entre o mércores e o xoves. Os responsables das misións xa están informados e, se é necesario, colocarán a naves en modo seguro para que a radiación non poida danar os seus instrumentos. As CMEs saíron do Sol a 1.930 km por segundo.

Ata hai pouco, a mancha solar AR 1748 estaba escondida dende o noso punto de vista, polo que descoñecemos as súas características, como o seu tamaño, pero a rotación solar está a permitir que saia á luz. En cuestión de horas os investigadores poderán coñecer como é e o que é máis importante, se é capaz de seguir lanzando labaradas como un deus belicoso.

FONTE: Xornal abc/ciencia

Extracción do núcleo dun óvulo / OHSU (CELL)

Científicos da Oregon Health & Science University e do Centro de Investigación Nacional de Primates de Oregon (ONPRC) lograron por vez primeira reprogramar con éxito células de pel humana para convertelas en células nai embrionarias capaces de transformarse en calquera outro tipo de célula no organismo (Clonación de células humanas). As células nai embrionarias obtidas poderían ser capaces de restaurar o dano causado por un lesión ou unha enfermidade e, dende hai tempo, considérase a terapia celular como un dos avances máis prometedores para o tratamento de enfermidades como a enfermidade de Párkinson, a esclerose múltiple, a enfermidade cardíaca e as lesións da medula espiñal.

Os resultados, publicados na revista  Cell, abren novas vías para o uso das células nai, para coñecer con máis detalle as causas específicas da enfermidade e para o desenvolvemento de terapias personalizadas. É a primeira vez que se obteñen células nai embrionarias humanas a partir de células de pel humanas, algo que no seu momento anunciou ter logrado o científico coreano Hwang, que resultou ser un gran fracaso científico, ou que asegura ter conseguido tamén o controvertido Robert Lanza, do Instituto Advanced Cell Technology.

FONTE:Xornal El País/ABC

Robero Vidal Bolaño / Imaxe:www.facebook.com/centroagora

"A min déuseme sempre por facer o pallaso", foi unha das frases famosas do insigne autor, director e actor de teatro galego, pioneiro da dramaturxia profesional en Galicia, ao que hoxe se lle adica o DÍA DAS LETRAS GALEGAS 2013: Roberto Vidal Bolaño.

Roberto Vidal Bolaño naceu en Santiago de Compostela o 31 de xullo de 1950 e norreu, na mesma cidade, o 11 de setembro de 2002, con tan só 52 anos.

Para coñecer máis datos da súa biografía e obra preme AQUÍ.

Roberto Vidal Bolaño, o escritor que deu prestixio ao galego como lingua dita.

Viñeta de Ramón, no xornal El Pais (17/05/1013)

Por primeira vez, as medicións diarias de CO₂ superan as 400 partes por millón (ppm), segundo os datos divulgados pola Administración Nacional de Océanos e Atmosfera de Estados Unidos (NOAA).

Os datos recolleunos un reputado laboratorio de Hawai situado no volcán Mauna Loa e que mide a concentración dese gas na atmosfera dende 1958. Segundo os científicos, a última vez que os niveis de CO₂ se mantiveron de forma estable por riba desa marca foi entre 3 e 5 millóns de anos atrás, cando o clima da Terra era moito máis cálido e os humanos modernos non existían.

O dióxido de carbono é o principal gas de efecto invernadoiro froito das actividades humanas e xorde principalmente da queima de combustibles fósiles como o carbón, o petróleo e o gas.

Seguimos sen enterarnos!

Final de Eurovisión 2013 - Dinamarca

• Final de Eurovisión 2013 - Dinamarca

A danesa Emmelie de Forest alzouse co triunfo no Festival de Eurovisión 2013 coa canción "Only teardrops".

Dinamarca conseguiu o triunfo cun total de 281 puntos. Menos sorte tivo El sueño de Morfeo, a representante de España, que tan só obtivo oito puntos e quedou en 25ª posición, por enriba de Irlanda, última clasificada, con 5 puntos.

Outro ano será!

Eixe Cronolóxico das Leis do Sistema Educativo Español / Imaxe:prgoe.blogspot.com

Ao listado de leis do Sistema Educativo Español temos que engadir outra máis, pois o pasado venres, día 17 (Día das Letras Galegas) o Consello de Ministros aprobou o anteproxecto da Lei Orgánica para a Mellora Educativa (Lomce), máis coñecida como "Lei Wert".  Estas son algunas das súas características:

1. Suprime a selectividade e implanta avaliacións nacionais externas de competencias básicas, deseñadas polo Goberno, para todos os alumnos ao final da secundaria obrigatoria (ESO) e bacharelato, que haberán de superar para titularse.

2.  As materias de primaria, ESO e bacharelato agrúpanse en troncais, específicas e de libre configuración autonómica.

3. O Goberno determinará os contidos e o horario mínimo das troncais (como Lingua castelá, Matemáticas, Ciencias ou Idioma estranxeiro).

4.  As comunidades fixarán o currículo das específicas e os seus criterios de avaliación (como Educación Física ou Música) e as de libre configuración; entre estas últimas, a Lingua cooficial onde a haxa, que terá un tratamento equivalente á castelá.

5. O Goberno adiantará o diñeiro do colexio privado ás familias que queiran que os seus fillos reciban ensino en castelán e logo descontarallo a Cataluña do financiamento educativo, para garantir o dereito dos pais a elixir a lingua na que estudan os seus fillos nas comunidades autónomas con lingua cooficial.

6. O cuarto curso de ESO (último do ensino obrigatorio) terá dúas opcións: de iniciación ao bacharelato e á FP.

7. Repeticións: Non se poderá pasar de curso con máis de dous suspensos se son lingua (Castelán e Cooficial) e Matemáticas. Haberá programas de reforzo e mellora educativas dende segundo da ESO.

8. Os centros dispoñerán de maior autonomía para configurar unha oferta formativa propia e para a xestión, o que significa rendición de contas e máis transparencia.

9. Os alumnos de primaria e ESO poderán matricularse en relixión confesional, unha formación alternativa de valores ou ambas as dúas (materias específicas), cuxa cualificación contará nas notas ordinarias, se ben non terán que examinarse delas na avaliación final para obter o título. Desaparece Educación para a Cidadanía, cuxos temarios serán transversais.

10. A nota final de ESO pondérase ao 70 e 30%, respectivamente, entre a nota media do conxunto de materias e o resultado da avaliación final.

11. A FP básica (dous cursos) destínase a alumnos dende 15 anos con dificultades de progreso. Servirá para adquirir a cualificación profesional mínima e optar ao título da ESO.

12. Promóvese a practíca "diaria" de deporte e exercicio físico por parte dos alumnos durante a xornada escolar, ao estar obrigadas as Administracións públicas a promover a actividade física e a dieta equilibrada nos centros de ensino. A ministra de Sanidade, Servizos Sociais e Igualdade, Ana Mato, reclamara esta medida tras recordar que un dos principais problemas dos nenos españois é o exceso de peso.

13. Avaliacións:

-  En primaria, os centros someterán a todos os alumnos a unha proba individualizada de detección precoz de dificultades de aprendizaxe ao rematar terceiro e outra ao concluír a etapa (sexto curso), definidas polas CCAA.

-   Ao final de ESO, haberá unha avaliación individualizada e externa por cada opción de iniciación (bacharelato ou FP), que haberá que aprobar para obter o título e poder acceder ao bacharelato.

-  O bacharelato terá as modalidades de ciencias, humanidades, ciencias sociais e artes. A avaliación final servirá para obter o título de bacharel, que facultará para acceder á educación universitaria, aínda que as universidades poden convocar, ademais, probas específicas.

   A letra desta canción sóame ás miñas épocas de estudante. Será volver ao pasado?

FONTE: Xornal El Mundo

A viñeta de Luis Davila de onte, no xornal Faro de Vigo, plasma a polémica do borrador da futura Lei de Educación (LOMCE): deterioro do ensino público e importancia da relixión.

Non precisa máis comentarios!

O cabaliño de mar pigmeo (Hippocampus bargibanti) é unha especie de peixe óseo (Teleósteos) da orde dos Syngnathiformes. A súa camuflaxe é tan notable que non foi descuberto ata 1969 cando, estudando nun laboratorio australiano unha gorgonia(Cnidario) do xénero Muricella apareceu este pequeno peixe.

Viven na rexión que conforma o Triángulo de Coral, no sueste de Asia, dende o sur tropical de Xapón, a Filipinas, Indonesia, o leste de Palau, Papua Nueva Guinea, Illas Salomon, Fiji, Vanuatu e a Grande Barreira de Australia. O seu nome "pigmeo" provén do seu pequeno tamaño que alcanza un máximo de 2,7 centímetros dende a punta da cola ata o extremo do morro. 

Quen non coñece, ou  polo menos non tarareou a canción "My Way" (Á miña maneira)), inmortalizada polo xenial Frank Sinatra . Realmente é unha canción popular adaptada ao inglés por Paul Anka, baseada na canción francesa “Comme d’habitude”, escrita por Claude François e Jacques Revaux con letra en francés do mesmo Claude François e Gilles Thibaut e composta polo mesmo Claude François.

Este video amosa esta peza pero tocada dun xeito especial: André Rieu (1949, violinista, director de orquestra e compositor neerlandés), co seu coro e orquestra.

Aínda que non sepamos a letra, tarareala é suficiente. Xenial!

Bandeira azul, ondeando ao fondo da imaxe, na praia da Area Grande / Imaxe:ocio.farodevigo.es 

As praias e portos deportivos españois obtiveron este ano 648 bandeiras azuis (551 nas praias e 97 en portos), dez máis que en 2012, o que permite ao noso país alcadar o seu mellor resultado histórico e continuar liderando o ránking dos países do hemisferio norte.

No caso de Galicia, este  verán ondearán as bandeiras azuis en 138 praias galegas. Por provincias, repártense do seguinte xeito: A Coruña 49, Lugo 20 e Pontevedra 69. O saldo é positivo para a comunidade, que gaña dúas insignias para os seus areais.

A nosa localidade segue a manter as 2 que xa tivo o ano pasado: Area Grande e O Muíño

Estes distintivos de calidade ambiental son outorgados pola Asociación de Educación Ambiental e do Consumidor (ADEAC).

 Bandeira Azul é un galardón anual e un sistema de certificación da calidade ambiental desenvolvido pola FEE dende 1987. Promove e premia a participación en iniciativas ambientais voluntarias das autoridades municipais, a poboación local e visitante e os axentes do sector do turismo. Os criterios para obter a Bandeira Azul agrúpanse en catro áreas: Calidade das augas de baño, Información e educación ambiental, Xestión ambiental e Seguridade, servizos e instalacións.

Mañá sábado, 25 de maio, celebrarase no monte Santa Trega a II edición dos obradoiros de Arqueoloxía co título de "Cocer, fermentar e amasar: Olaría e pan no Trega".

A actividade principal consistirá na cocción de cerámica con reproducións de pezas que apareceron nas escavacións arqueolóxicas do Castro de Santa Trega usando as técnicas da época. Comezarase ás 11 da mañá montando o forno e enfornando as pezas e rematará entre as 18 e as 19 horas co desenfornado. Paralelamente faranse dous obradoiros, o primeiro centrado na decoración da cerámica castrexa e o outro consistirá na elaboración de pan seguindo as posibles receitas da época na que se habitou o castro. Estes dous obradoiros estarán abertos de 12 a 14 horas e de 17 a 19 horas. Tódalas actividades realizaranse no campo de Chans, no Monte de Santa Trega.

A xornada está organizada polo Concello de A Guarda e polo Padroado Municipal Monte Santra Trega dentro das actividades do centenario do comezo das escavacións do castro.

Un día fermoso para esta actividade. Participa!

O Rocky Mountain Parks Canadá, Patrimonio da Humanidade dende 1984, esstá formado polos parques de Yoho, Jasper, Kootenay e os parques nacionais de Banff.

  Este vídeo amosa ises lugares que a falta de poder visititalos, as súas imaxes chegan.

Galaxia masiva HXMM01 / Imaxe: ESA/NASA/JPL-Caltech/UC Irvine/STScI/Keck/NRAO/SAO.

Dúas galaxias novas que colisionar cando o Universo só tiña uns 3.000 ou 4.000 millóns de anos formaron rapidamente unha galaxia masiva de ao redor de dez veces o tamaño da Vía Láctea, segundo unha investigación internacional liderada pola Universidade de California Irvine (Estados Unidos), na que participaron investigadores do Instituto de Astrofísica de Canarias (IAC), publicada na revista "Nature" .

HXMM01, localizada a uns 11.000 millóns de anos luz, está a desaparecer tan rápido como se formou, o que a converte nunha vítima do seu propio nacemento cataclísmico. Como as dúas galaxias pais rompéronse xuntas, enguliron grandes cantidades de hidróxeno, baleirando ese canto do universo do gas formador de estrelas.

O descubrimento resolve un enigma na comprensión de como as galaxias elípticas xigantes se desenvolveron rapidamente no universo temperán e por que deixaron de producir estrelas pouco despois.

FONTE: Xornal El Mundo/Ciencia

Este vídeo presenta os dez animais máis perigosos e mortais do planeta: augamares, osos, leóns, escorpións, mosquitos, crocodilos, quenllas, serpes velenosas, hipopótamos e elefantes.

Seguramente non están todos, pero todos os que están si o son!

Que Galicia é rica en minerais non é nada novo. Xa o sabían os fenicios, hai tres mil anos, cando as costas galegas eran parada obrigada das súas travesías marítimas na procura do cobizado estaño; os romanos chegaron a desviar o río Sil para buscar ouro; e a pugna entre nazis e aliados polo estratéxico wolframio coruñés foi grande. Pizarra, granito e area seguen a ser as explotacións que perduran no noso país, aínda que en menor medida nestes últimos anos pola baixada na construción.

Pois ben, nesta situación de crise volve a minería de procura de metais de valor, que deixarán a terra sen valor, xa que os danos que ocasionan na súa extracción son moi grandes. Fronte a esta situación varias personalidades da cultura, pero tamén do periodismo e do deporte, sumáronse mediante este vídeo á campaña que insta á Xunta a frear a "megaminaría contaminante" na Comunidade e que alarma dos efectos que terán para o territorio e a súa poboación o proxecto de Corcoesto.

Cartos para uns poucos e danos para todos, por moito tempo!

El monte Sharp fotografiado por el robot ’Curiosity’. / NASA / JPL / CALTECH

Foi habitable Marte? Boa pregunta. Quen mellor pode contestala é Alberto González Fairén, investigador no Departamento de Astronomía da Universidade Cornell, en Nova York (EUA) e membro dos equipos científicos dos vehículos de exploración planetaria Curiosity e Opportunity. No xornal El País, de hoxe, publica un artigo con este título. Polo seu interese fago a tradución literal do mesmo:

O vehículo Curiosity, explorando o planeta Marte, descubríu que o fondo do cráter Gale, onde se encontra, foi un lugar habitable para organismos do tipo dos que habitamos a Terra nalgún momento durante as primeiras fases da evolución xeolóxica marciana. Naquel tempo, o chan e as rochas de Gale víronse alterados pola presenza de auga en cantidades importantes e, ademais, estas masas acuosas non eran nin excesivamente ácidas nin moi salgadas. Trátase sen dúbida dun descubrimento extraordinario, especialmente para un robot que non leva nin dez meses traballando en Marte.

Pero o relato dos achados de Curiosity adoita ir acompañado co argumento de que o seu predecesor, o rover Opportunity, está a explorar unha rexión marciana hostil para formas vivas similares ás terrestres. Esta afirmación fundaméntase nos propios descubrimentos do Opportunity, que leva máis de nove anos analizando as planicies de Meridiani. O chan e o subsolo de Meridiani tamén foron alterados por auga líquida en tempos remotos, pero neste caso a auga era ácida e salgada, o que serviu para estender a noción de que Meridiani nunca foi habitable. Esta idea incorpórase con frecuencia á narración da viaxe do Curiosity, e serve para suxerir que no Marte primitivo existiron ámbitos habitables e non habitables, resaltando así, por contraposición, a importancia dos descubrimentos no cráter Gale. Pero esta valoración é errónea, e é importante analizar por que o é.

Diversos modelos xeoquímicos axudáronnos a reconstruír as características da auga primitiva de Meridiani a partir das rochas analizadas polo Opportunity, e así temos descuberto que era auga salgada e ácida.

Na Terra coñecemos unha gran cantidade e variedade de masas de auga con elevadas acidez e salinidade, comparables ou mesmo superiores ás que caracterizaban os ámbitos acuosos de Meridiani. Nestes lugares, a vida é abundante e diversa. Podemos fixarnos, por exemplo, nos ambientes ácidos máis extensos da Terra, como os lagos ácidos da rexión do río Yilgarn, en Australia Occidental. Alí, algúns lagos teñen un pH moi baixo, nalgúns casos preto de 1.5. Outro enclave con acidez extrema na Terra constitúeno algunhas das fontes do río Tinto, en Huelva, que chegan a alcanzar un pH de tan só 1. Nas augas do Tinto a biodiversidade é extraordinaria: describíronse máis de mil especies distintas de fungos e un centenar de algas, ademais de protistas e bacterias.

No que se refire a ámbitos salinos, na Terra existen masas de auga estables moi salgadas, como por exemplo o lago Assal, na República de Djibouti, que contén ata un 40% de sales. Outros lagos con máis do 30% de sal na súa composición son o Mar Morto, entre Xordania, Palestina e Israel; ou o Gran Lago Salgado, en Utah, Estados Unidos. Os lagos salgados albergan unha gran riqueza de comunidades de seres vivos, entre outras cousas, pola dispoñibilidade de nutrientes e pola escaseza de predadores.

Estes ámbitos ácidos e salgados están habitados por comunidades densas e diversas, que inclúen diferentes especies de bacterias, arqueas, algas e fungos. Ademais, aínda non sabemos se a vida na Terra se orixinou precisamente en lugares con elevadas acidez e/ou salinidade, ou en ámbitos menos extremos. Ambos os dous escenarios foron considerados en diferentes hipóteses. É evidente que, no primeiro suposto, carece de sentido poñer en dúbida a habitabilidade de Meridiani no pasado.

Non parece que a mellor estratexia no intento de destacar as enormes posibilidades que ofrecía o cráter Gale para o establecemento de comunidades biolóxicas no pasado sexa precisamente menosprezar a importancia astrobiológica de Meridiani.

As dúas rexións son esenciais para que poidamos reconstruír a evolución de Marte, xustamente porque se trata de dous ámbitos habitables que ofreceron condicións favorables para a vida en momentos e lugares moi distantes durante a temperá historia xeolóxica do planeta. Ademais, as diferenzas entre ambas as dúas rexións permiten aventurar que, en conxunto, tivesen podido acoller unha gran variedade de formas vivas semellantes ás terrestres, de xeito similar a como distintos organismos habitan ámbitos extraordinariamente diferentes na Terra. É innecesario recorrer a argumentos competitivos cando comentamos os descubrimentos dos nosos vehículos en Marte: só temos dous.

De dereita a esquerda, Englert, Heuer (director del CERN) e Higgs / REUTERS

O físico teórico británico Peter Higgs e o belga François Englert, que formularon a existencia da partícula subatómica na orixe da masa doutras partículas e o Centro Europeo de Física de Partículas (CERN), que confirmou a súa existencia o pasado ano, obtiveron o Premio Príncipe de Asturias de Investigación Científica e Técnica. O xurado deste premio sinalou que "O descubrimento do bosón de Higgs constitúe un exemplo emblemático de como Europa liderou un esforzo colectivo para resolver un dos enigmas máis profundos da física”.

Englert por unha parte, xunto ao físico belga Robert Brout (xa falecido), e Higgs, pola súa, predixeron en 1964 ao mesmo tempo e de xeito independente a existencia do que se popularizou como bosón de Higgs, a partícula coa que interactuar outras que fai que, nese mecanismo, "adquiran" unha masa determinada. Case 50 anos despois, o Centro Europeo de Física de Partículas (CERN) anunciou en xullo pasado a confirmación experimental de que o bosón existe.

FONTE: Xornal El País/Ciencia

Esqueleto do holotipo de "Aurornis xui" / Thierry Hubin/IRSNB

Os pequenos dinosauros con plumas con características moi parecidas ás aves que dende hai un par de décadas foron desenterrados no nordés China están a cambiar algunhas das teorías dos paleontólogos sobre como e cando se produciu a transición entre ambos os dous.

Agora, un equipo de científicos desenterrou, tamén en China, o esqueleto completo dun pequeno animal emplumado, unha nova peza para completar o puzle que permita esclarecer como se orixinaron as aves.

                                  Reconstrución do aspecto de ’Aurornis xui’.|Jonica Dos Remedios/IRSNB

Segundo suxire a súa investigación, durante o Xurásico Medio e Superior (hai entre 175 e 150 millóns de anos aproximadamente) produciuse unha temperá diversificación de aves primitivas en China.

O dinosauro, bautizado como "Aurornis xui", mide 51 centímetros de lonxitude e foi desenterrado na provincia chinesa de Liaoning. Segundo sosteñen os científicos, trátase dun exemplar adulto que viviu durante o Jurásico. As súas características descríbense esta semana na revista "Nature", nun estudo liderado por Pascal Godefroit, do Real Instituto de Ciencias Naturais de Bélxica.

Durante moitos anos considerouse que os dinosauros do xénero ’Arqueoptérix’, cuxos primeiros fósiles foron encontrados durante a segunda metade do século XIX, eran as aves máis primitivas. Os autores de estudo confirman que tanto o novo ’Aurornis xui’ coma ’Arqueoptérix’ pertencen ao grupo ’Avialae’ no que se englobaba as aves e aos seus parentes extintos dende que se diferenciaron dos dinosauros.

Os fósiles de "Arqueoptérix" mostran plumas ben desenvolvidas aínda que non se sabe con seguridade se eran capaces de realizar voos completos ou só planeaban. O tamaño dos membros deste xénero roldaba os 35 centímetros. Dende 1861 a 1988 desenterráronse unha decena de exemplares deste xénero nos depósitos Solnhofen de Alemaña aínda que algúns deles estaban incompletos. Segundo calculan os científicos, pertencen ao Xurásico Superior, en concreto á idade Tithoniense, hai entre 150 e 145 millóns de anos.

O estudo publicado en "Nature" tamén clarifica a clasificación doutras especies de fósiles de dinosauros emplumados do Jurásico e do Cretácico, como os Troodontidae, unha familia de pequenos terópodos, longas patas e poutas curvadas.

A súa investigación filoxenética mostra que terópodos como "Aurornis", "Anchiornis" ou "Xiaotingia" xa se diversificaran no norte de China durante o Xurásico Medio e Superior. Os novos datos, sinalan os científicos, combinados coa presenza de "Arqueoptérix" no territorio que hoxe é Alemaña, mostra, que estes animais con características moi parecidas ás aves estaban moi estendidos por toda Eurasia ao final do período Xurásico.

FONTE: Xornal El Mundo/Ciencia