Facebook Twitter Google +1     Admin

Se muestran los artículos pertenecientes a Enero de 2013.

FELIZ ANO NOVO 2013

20121228093248-feliz-2013.jpg

 

Outro ano que rematou e outro que empeza: 2013. Que nos deparará este ano novo? Por pedir que non sexa: mellor que o 2012, pois é un deses anos a olvidar. O meu desexo é que sexa un ano de recuperación económica, de traballo e de tranquilidade na nosas casas.

Ante a imposibilidade real de saber como será, non sería mala idea recordar o que pasou no 2012, sobre todo para aprender dos error e para lembrar o pouco bo que pasou. Se queres facelo só te que pinchar AQUÍ.

Por certo, o 2013 remata en 13, pero non podemos ser supersticiosos!


No hay comentarios. Comentar. Más...

O CEO DO MES: XANEIRO 2013

20121227131201-afelio-perihelio-sol-tierra.png

Perihelio e Afelio/ Imaxe:es.wikipedia.org

2 de xaneiro: Perihelio entre a Terra e o Sol (máximo achegamento).

5 de xaneiro: Cuarto Minguante

11 de xaneiro: Lúa Nova

18 de xaneiro: Cuarto Minguante

27 de xaneiro: Lúa Chea

Chuvia de meteroros: Cuadrántidas, actividade dende o 28 de decembro ao 12 de xaneiro, con máximo o día 4. Son meteoros de grande tamaño con estelas que poden durar de 3 a 4 minutos.

No hay comentarios. Comentar. Más...

A CRISE E OS MEDIOS DE COMUNIACIÓN: HUMILLACIÓN E CLARIDADE

20121231091742-roto-internet.gif

Viñeta de El Roto (Andrés Rábago García, Madrid-1947) do xornal El País (12-12-1999)

Reproduzo un artigo do periodista  Pascual Serrano Jiménez  (Valencia, 1964) pola análise critica da situación de atropleo dos deritos humanos fundamentais que estamos a sufrir no noso país.

Hace unos años me escandalicé cuando vi un concurso en una televisión privada venezolana en el que el premio consistía en la cobertura sanitaria para la intervención quirúrgica por alguna enfermedad grave que padecía el concursante o un familiar del concursante. Entonces me pareció -como era lógico- una humillación que un derecho universal como la salud, e incluso la vida, fuera motivo de concurso en atracción televisiva. Han pasado cinco años y voy comprobando cuántos derechos humanos, indiscutibles y cubiertos en Europa hasta ahora, se convierten en objeto de subasta, concurso y humillación para los ciudadanos. Así podemos encontrar cómo una asociación de comerciantes de un pueblo de Pontevedra coloca carteles por toda la localidad anunciando el sorteo durante las navidades de un contrato de trabajo a tiempo parcial de seis meses de duración. Y como todo puede ser peor, un colegio privado de Granada que todavía no está en funcionamiento cobra 190 euros por valorar el currículum de los aspirantes a un puesto de trabajo en el citado colegio.

Los ejemplos no dejan de aparecer. Las madres de los alumnos de un colegio valenciano han editado un calendario donde se exhiben en ropa interior para recaudar los fondos que la Administración ha retirado y con los que se pagaba el autobús que trasladaba a sus hijos al colegio. Y al puro estilo del caso venezolano con el que comenzábamos este texto, en un concurso de la cadena Cuatro de televisión, los niños ganadores consiguen el dinero para arreglar el tejado de su colegio. Avanzamos hacia el abismo y hasta se permiten entretenernos con él sentados en nuestro sofá viendo la televisión.

No faltara quien argumente que muchos de estos casos nacen más con vocación de denuncia que como intento de solución del problema, pero no por ello, en mi opinión, resultan menos humillantes para la ciudadanía. Por otro lado optar por posar en ropa interior en un calendario o concursar en una televisión supone un triste nivel de resignación más que de combate y reivindicación. Qué tiempos aquellos en los que el jornalero, al recibir la petición de su voto por el latifundista devenido en candidato a diputado a cambio de unas monedas, le respondió: “en mi hambre mando yo”.

Los medios también se dedican a presentar como admirables propuestas que son patéticas y trágicas. Un joven de 29 años que debe sobrevivir sacando cada noche la basura de sus vecinos por cincuenta céntimos. Y dice el periódico: “Jesús Pardel es un producto de la crisis, un emprendedor a pequeña escala, un almacén de ingenio desesperado”. O esta otra noticia que se presenta como “un parado de 33 años pone en marcha una web para encontrar trabajo en la que da consejos e información. En tres meses ha recibido 15.000 visitas y se han puesto en contacto con él cientos de personas a través de Linkedln”. Pero la información es pura charlatanería, la verdad es que el hombre, con dos carreras universitarias terminadas con matrícula de honor, abrió la web para encontrar trabajo y siguen sin tenerlo. Sus miles de visitas no son ningún éxito, es la desesperación de otros miles que, como él, buscan un empleo.

Por otro lado, asistimos a la apología de lo que el líder de ATTAC, Carlos Martínez, considera la receta de la derecha y sus medios de comunicación para afrontar el recorte de servicios públicos y el empobrecimiento de las clases populares: la caridad.

Observamos un bombardeo mediático de campañas de donaciones de juguetes, recogida de comida no perecedera, aplauso a los comedores sociales y bancos de alimentos. Los medios celebran el aumento de cifras de recogida de alimentos, en lugar de preocuparles el aumento de usuarios de esos alimentos procedentes de la caridad. El objetivo es presentarnos como buenas noticias una realidad dominada por las malas. La caridad, patrimonio de las religiones, es aupada a política de Estado y principio rector de la sociedad. Así encontramos administraciones públicas, como la Diputación de Granada, que, mientras despide a los trabajadores sociales, convoca una recolecta de juguetes para niños pobres. Los bancos que no dudan en echar a al calle a las familias que no pueden pagar su hipoteca instalan cajones a la salida de los grandes almacenes para que los clientes dejen allí alimentos donados a comedores sociales.

Vale la pena observar la estrategia de los medios públicos españoles de ir incorporando la idea de la caridad y la beneficiencia como modo de afrontar las necesidades sociales e ir ignorando las obligaciones del Estado. Así encontramos noticias en la televisión pública (TVE, 1-12-2012) donde las monjitas cuentan lo contentas que están de tantos productos que les llegan solidariamente del banco de alimentos y lo agradecidos que se encuentran los desgraciados que deben sobrevivir gracias a los comedores sociales. O ese otro programa sobre beneficiencia (RNE Radio 5 el 8-11-2012), con música new age de fondo, donde cuentan un sistema que pone en contacto vía correo electrónico a personas para que unas cubran las necesidades de las otras. Un organizador de este sistema explica cómo había una persona que necesitaba una silla de ruedas, y por este mecanismo de contacto "a los pocos días recibió tres o cuatro sillas de ruedas". El Estado, por supuesto, nunca hace falta para ellos.

 

Conceden el premio Príncipe de Asturias de la Concordia a la Federación Española del Banco de Alimentos. No deja de ser cínico que la institución que más simboliza el privilegio y la desigualdad se permita premiar en nombre de la preocupación por el hambre de los más desfavorecidos. Durante la ceremonia de la entrega, Radio Nacional emite en directo (RNE Radio 5 26-10-2012) y al llegar el momento del premio de la Concordia, dice Felipe de Borbón: "[...] así trabaja la Federacion Española del Banco de Alimentos, ofreciéndonos un permanente ejemplo de qué es la Civilización". El que se necesite la caridad de un Banco de Alimentos donde tengan que recurrir para alimentarse personas capacitadas para trabajar es un ejemplo de la vergüenza y criminalidad del capitalismo, no de civilización.

Todos los actores responsables de la crisis y encargados de su solución se desinteresan de su verdadera función para apuntarse a una caridad que ni si siquiera ejercen ellos, sino que nos invitan a los demás a ejercerla. Como señala Carlos Martínez, “tal vez el año que viene volvamos a ver la campaña de los años cincuenta y sesenta de ’siente un pobre en su mesa’ perfectamente denunciada en una de las mejores películas de cine español, ’Plácido’”. “Volvemos a la España fría gris y triste de los años sesenta, incluido el autoritarismo y la hipocresía de la burguesía y las clases medias altas. Volvemos a la Campaña de Navidad y Reyes de la OJE (la organización juvenil franco-falangista). Volvemos a campañas de radio en favor de caritativas monjas y las damas de los roperos. Vivimos unas navidades perfectamente neo-franquistas, rematadas con el mensaje de su patético heredero”, añade el portavoz de ATTAC.

Una vez más, los medios se muestran como el principal ariete de la ideología que quiere sembrar la resignación. Para ello sus cartas son la apología de una caridad con sonrisas y aplausos que reniega de la justicia social, y el entretenimiento y la frivolidad ante el atropello de derechos humanos fundamentales.

FONTE: pascualserrano.net

No hay comentarios. Comentar. Más...

NEBULOSA NGS 5169: ASÍ REMATARÁ O NOSO SOL DENTRO DE 5.000 MILLÓNS DE ANOS

20121228090343-nebulosa-planetaria-ngc-5189.jpg

A nebulosa planetaria NGC 5189 fotografada polo telescopio "Hubble" / INASA/ESA/(STScI/AURA)

O veterano telescopio espacial Hubble segue ofrecendo as súas doses de espectáculo celeste. Agora fotografou unha nebulosa planetaria que parece un lazo cósmico de cores brillantes e finos encaixes de gas. A nebulosa elixida é NGC 5189, o estadio final dunha estrela como o Sol que, ao ter consumido o combustible que a facía brillar, lanza ao espazo gran parte das súas capas externas e brillan ao quentarse. O noso Sol rematará así dentro duns 5.000 millóns de anos.

Na imaxe do Hubble, grazas á súa gran resolución, distínguense as estruturas que forma a radiación emitida polo astro nas nubes de gas, cuns nódulos densos que permiten facerse unha idea do tamaño da nebulosa: cada un destes nódulos teñen un tamaño similar ao do noso Sistema Solar. O astro, no centro, é unha densa anana branca que terá o tamaño da Terra e que non é máis que un punto de luz na fotografía. Pero é precisamente a rotación do astro o que xera a forma desta nebulosa, como unha S ao revés ou un gran lazo.

FONTE: Xornal El País/Ciencia

No hay comentarios. Comentar. Más...

O VÁTER ÉNCHESE DE LIXO

20121222091028-vater.jpg

850.000 móbiles caen ao váter ao año no Reino Unido / Imaxe:movilae.com

Toalliñas, tampóns, lixivia, medicamentos, pinturas, restos de comida, etc. A lista de residuos que rematan no váter e que non deberían botarse é cada vez maior e, como consecuencia, o seu impacto ambiental e económico. Así o sinalan os responsables dos sistemas de depuración de augas residuais. Segundo a Asociación Española de Abastecementos de Auga e Saneamento (AEAS),  "a achega de material artificial (nin residuos orgánicos nin excretores humanos) é de 25 gramos por habitante e día en peso húmido, un 20% da carga contaminante total achegada" . As consecuencias ambientais e económicas dese lixo impropio son considerables.  Os residuos biodegradables pódense depurar, pero xeran maiores custos e un maior consumo enerxético, co conseguinte dano ambiental indirecto. Os residuos químicos, de difícil depuración, son os máis perigosos porque provocan problemas finais en ríos e mares.


Residuos que non hai que tirar polo váter:

* Toalliñas "hixiénicas" ou húmidas, compresas, tampóns, cueiros, algodóns e outros materiais de celulosa ou téxtil similares, así como preservativos: os máis visibles e vertidos en máis cantidade. Non son os máis perigosos para o medio, pero producen diversos atoamentos, danos e maior consumo enerxético nos sistemas de saneamento. 

* Lixivia, amoníaco e ácido clorhídrico: poden oxidar a materia orgánica ou matar unha persoa con só 40 ml nun litro de auga de ácido clorhídrico.

* Fármacos, cosméticos e drogas: a Unión Europea (UE) está introducindo limitacións nestas substancias, xa que en baixos niveis provocan aos organismos acuáticos problemas de crecemento, desenvolvemento, disfuncións sexuais e taras xenéticas.

* Pinturas e disolventes: os seus compoñentes químicos poden ser moi tóxicos.

* Xabóns e deterxentes: teñen fosfatos que, vertidos na auga, provocan o crecemento de algas en prexuízo doutras formas de vida. As depuradoras necesitan uns procedementos químicos moi custosos para eliminalos.

* Trituradores de lixo: utilízanse para desbotar polo vertedeiro os residuos orgánicos en vez de polo cubo de lixo. Esta mala práctica contamina as augas residuais, sobrecarga as depuradoras e atasca as redes de rede de sumidoiros.

* Aceites vexetais usados: provocan unhas "bólas de graxa" que atascan os colectores e dificultan a saída dos gases, de maneira que producen malos olores nas cidades.

* Graxas alimentarias e aceites usados de automoción: teñen maior capacidade de obstrución que os anteriores.

* Pesticidas e insecticidas: posúen cloro, xofre e sulfato de cobre, provocan as máis altas taxas de emisións a colectores e saneamentos públicos.

* Equipos para reducir o cal e outros sales na auga de consumo público: cada vez máis utilizados, incrementan a concentración de sales con problemas na depuración e na vertedura ás canles da auga depurada.

Como desfacerse ben dos residuos impropios do WC:

Á hora de desfacerse destes residuos, o mellor sería empregar os sistemas habituais de reciclaxe:

* Produtos e substancias químicas perigosas: deberían almacenarse e entregarse nun Punto Limpo.

 * Medicamentos: nos puntos de recollida SIGRE, situados nas farmacias. Aceite usado: o aceite pódese reciclar e cada vez máis cidades ofrecen colectores específicos para iso.

* Residuos orgánicos: por un lado, poderíase separar o lixo que poida compostarse; e, or outro lado, poderíase poñer no cuarto de baño unha papeleira para unir logo ao resto de lixo orgánico producido na casa e depositala no colector correspondente.

FONTE: Revista Consumer/Medio Ambiente


No hay comentarios. Comentar. Más...

MÚSICAS DE ESPAÑA: ANDALUCÍA

 

Falar da música andaluza, con maiúsculas, é falar de Camarón, un cantaor xa desaparecido (1950-1992), e Paco de Lucía, como guitarrista. Este último, é, ao meu entender, o mellor maestro da guitarra actual.

Paco de Lucia, realmente Francisco Sánchez Gómez, foi máis alá da música flamenca, deixando a súa pegada musical instrumental só ou no acompañamento doutros músicos en diferentes estilos.

Para ter unha idea xeral do seu bo facer con iste instrumento, a guitarra, na parate superior tedes un amplo concerto do que seguro que quitades unha boa conclusión: Xenial!

No hay comentarios. Comentar. Más...

UN LIBRO PARA LER: "MEJOR MANOLO"

20130102173553-escanear0001.jpg

Neste Nadal, trouxérome un agasallo moi particular. Ás miñas fillas saben que son un seguidor do personaxe "Manolito gafotas" da escritora Elvira Lindo , por iso o libro regalo foi "Mejor Manolo", o último publicado da serie: "Manolito gafotas", "Pobre Manolito", "¡Cómo mola!", "Los trapos sucios", "Manolito on the road", e "Manolito tiene un secreto".

Nesta nova entrega, Manolito, o neno dos "García Monero de Carabanchel Alto", xa medrou e na súa vida aparece unha nova  irmá, "la Chrirli" (unha Lady Gaga en miniatura) que comparte vida con Manolo (o pai), Cata (a nai), Nicolás (o avó) e Manolito, "el imbécil" (irmán). Xunto a eles seguen Yihad, Susana Bragas Sucias, El Orejones, e Melody Martínez, a súa moza (ou algo así).

A vida desta familia é a imaxe da España actual, coa crise, salpicada de pinceladas da adolescencia, como o amor,...

Se nunca lestes nada deste   personaxe, collede un dous seus libro; seguro que espertará en cada un de vós, a curiosodade e a observación que este neno ten polo o que o rodea, pero coa súa inocencia e sensibilidade.

Merce a pena lelo!

No hay comentarios. Comentar. Más...

ESTAMOS DE VOLTA!

20130106113457-volta-a-calses.jpg

Remataron as vacacións e de volta ás clases! Arrinca a segunda avaliación que nos levará ata o 22 de marzo, venres, día da entrega de notas e comezo das vacacións de Semana Santa.

51 días lectivos repartidos en 11 semanas e 3 meses; eso si cun pequeno parón no mes de febreiro, nas vacacións de ENTROIDO: 11 (luns), 12 (martes) e 13 (mércores).

Este trimestre é fundamental, polo que é moi importante poñer gañas dende o primeiro día.

Ánimo e sorte!

No hay comentarios. Comentar. Más...

O QUILO ENGORDOU

20130109120536-quilogramo-patron.jpg

Cilindro de platino que serve de patrón para o quilo / Imaxe: sociedad.elpais.com

Das tres magnitudes básicas para todos os sistemas de medida (masa, espazo e tempo, á parte da temperatura), só unha queda definida como se fixo a finais do XIX: cun bloque de platino, cuxo orixinal se conserva en París. As outras fóronse redefinindo en función de constantes físico-químicas da natureza, pero a arbitrariedade do quilogramo non atopou un equivalente que convenza aos científicos. O problema é que o cilindro de platino que o define xa non pesa un quilo: engordou.

En verdade, no mundo non hai só un patrón dun quilo. Cando se estableceu esta unidade en 1875 fixéronse unha serie de copias homologadas que se repartiron por distintos países. Ao Reino Unido chegou a 18, e é con esa coa que fixo un estudo a Universidade de Newcastle, que publicou, o pasado luns, a revista Metrologia. Usando un complicado equipo de espectroscopia de fotoelectróns emitidos por raios X (XPS polas súas siglas en inglés) descubriron que o cilindro pesa en verdade algo máis dun quilo. Non é moito, apenas uns microgramos (millonésimas de gramo), pero a importancia da unidade de masa é tanta que iso obriga a reequilibrala.

A causa da desviación non é que o platino de que está feito o modelo engorde. Pero no seu século e cuarto de existencia, e malia as condicións tan estritas de conservación, acumulou contaminantes na súa superficie. Calcúlase que, polo menos o caso estudado, estas son pouco menos de 100 microgramos (0,1 miligramos), pero non se sabe que pasou coas demais copias. Se, como é de supoñer, todas sufriron procesos similares, o mundo tería agora unha vintena de patróns dun quilo, todos pesando algo diferente.

Identificado o problema, os científicos formuláronse como adelgazar os modelos. A solución: someter as pezas a unha sesión de raios UVA. A idea é que a combinación dunha radiación ultravioleta xunto cunha exposición a ozono poida disolver os compostos, sobre todo a base de carbono, que se encontran na superficie, e devolver os patróns ao seu peso ideal. E nunca mellor dito: 1,000 (e engádanse todos os ceros quéirase) quilogramos. Nin un ápice máis ou menos.

FONTE: Xornal El País/Ciencia

No hay comentarios. Comentar. Más...

ACHEGOUSE SEN PERIGO APOPHIS

20130109185339-pophis-orbit.jpg

Órbita do Apophis / NASA

O asteroide Apophis (nomeado así por un antigo demo da mitoloxía exipcia, Apep, símbolo das forzas maléficas e das tebras) está considerado como o máis perigoso para a Terra. Esta rocha, cun diámetro de case tres campos de fútbol (270 metros), achegouse, na madrugada de hoxe xoves, a 37,6 distancias lunares do centro do noso planeta (14,4 millóns de quilómetros), o suficientemente lonxe como para que nesta ocasión non implicase ningunha ameaza.

O achegamento será maior en 2029 e existen certas posibilidades de que impacte contra nós no ano 2036 (unha entre 250.000, segundo os cálculos da NASA, aínda que estes se axustarán a medida que se coñeza mellor a súa órbita).

Daquela xa veremos, por agora tranquilidade!

No hay comentarios. Comentar. Más...

HUMOR: RECORTES NO ENSINO

 

Non ten desperdicio esta parodia sobre "os recortes", en concreto en Educación, do humorista José Mota, nome artístico de José Sánchez Mota (Montiel-Ciudad Real, 1965).

Que o disfrutedes!

No hay comentarios. Comentar. Más...

SUSAN SOLOMON: PREMIO FUNDACIÓN BBVA FRONTEIRAS DO COÑECEMENTO - CAMBIO CLIMÁTICO

20130112114356-susan-solomon.jpg

Susan Solomon / Imaxe:elcomercio.es

A Susan Solomón, química estadounidense, acaba de ser galardoada co Premio Fundación BBVA Fronteiras do Coñecemento na categoría de Cambio Climático por establecer as conexións entre atmosfera, clima e actividade humana.

Susan Solomon, naceu en 1956 en Chicago (EEUU). Licenciada en química polo Illinois Institute of Technology en 1977. Doutora en Ciencias Químicas pola Universidade de California, Berkeley en 1981, onde se especializou en química atmosférica.  Traballou para a Administración Nacional Oceánica e Atmosférica. Foi  unha dos primeiros en propoñer clorofluorocarbonos como a causa do burato de ozono antártico. Dende 2011, forma parte do Departamento da Terra, a Atmosfera e Ciencias Planetarias no Instituto Tecnolóxico de Massachusetts. E membro da Academia Nacional de Ciencias de EE.UU., a Academia Europea das Ciencias e da Academia de Ciencias de Francia.

Os traballos de investigación de Solomon, desenvolvidos durante máis de 30 anos, axudáronnos a entender como as nosas accións inflúen na química da estratosfera e provocan nela modificacións duradeiras que transforman de forma decisiva os patróns climáticos.

Os Premios Fundación BBVA Fronteiras do Coñecemento queren recoñecer e incentivar a investigación e creación cultural de excelencia, en especial aquelas contribucións de amplo impacto pola súa orixinalidade e significado teórico, así como pola súa capacidade para desprazar cara a diante a fronteira do coñecido. Estes galardóns de carácter internacional convócanse en oito categorías: Ciencias Básicas (Física, Química, Matemáticas), Biomedicina, Ecoloxía e Bioloxía da Conservación, Tecnoloxías da Información e a Comunicación, Economía, Finanzas e Xestión de Empresas, Música Contemporánea, Cambio Climático e Cooperación ao Desenvolvemento.

Parabéns!

Se queres coñecer os galardoados en edicións anteriores só tes que premer AQUÍ.


No hay comentarios. Comentar. Más...

ÁFRICA QUÉDASE SEN LEÓNS

20130112133441-leones-el-pais.jpg

Viñeta de Ramón no xornal El País (12/02/2012)

Os leóns en Africa extínguense. Durante séculos formaron parte do imaxinario que atrae miles de aventureiros e curiosos que morren por coñecer a este exemplar. Pero a realidade hoxe é moi distina: o continente está sufrindo un descenso esta especie, ata elpunto de que en no oeste e o centro do contiente está a punto de desaparecer.

Así o sinala un informe da
ONG Lionaid, en Reino Unido, que se dedica ao estudo e conservación dos leóns. E os resultados do traballo son desvastadores: en toda África hai 15.000 leóns en liberdade, en comparación cos 200.000 que había hai 30 anos. En 25 países africanos esta especie desapareceu e noutros 10 encóntrase virtualmente extinto. O panorama é especialmente desolador para o oeste e o centro da rexión, onde hai apenas uns 645 exemplares, en contraposición co sur e o leste, onde existen aínda uns 15.000 exemplares.

FONTE: Xornal El País/Medio Ambiente

No hay comentarios. Comentar. Más...

IMAXES DUNHA LURA XIGANTE

 

Estas son as primeiras imaxes do cefalópodo de tres metros de longo saíndo da escuridade a un quilómetro baixo a superficie e que foron tomadas o pasado xullo preto das illas Ogasawara , ao sur de Tokyo e que forman parte dun documental que se emitíu onte en Xapón e o próximo día 27 en EEUU. Aínda que a besta é pequena comparada cunha lura xigante estándar (o máis grande xamais capturado tiña 18 metros de longo, tentáculos incluídos), filmala no seu misterioso hábitat natural foi un paso clave para comprender como é a vida deste animal.

A clave do éxito para obter esta imaxes,  foi un pequeno somerxible equipado con luces invisibles aos ollos humanos e dos cefalópodos. O científico, unha cámara e o piloto do somerxible baixaron silenciosamente ata 630 metros e lanzaron outra lura dun metro de longo como cebo. En total, descenderon ao redor de 100 veces. Cando por fin a lura se aproximou empezaron a filmar e seguírona nas profundidades ao redor de 900 metros.

As imaxes, filmadas pola cadea xaponesa NHK e Discovery Channel son "as primeiras dunha lura xigante viva".

FONTE: Xornal abc/Ciencia

No hay comentarios. Comentar. Más...

THALATTOARCHON SAUROPHAGIS

20130113120854--ichthyosaurus-monstruo-marino.jpg

Thalattoarchon saurophagis / National Geographic

Un equipo internacional de científicos descubríu no que agora é o deserto de Nevada (EEUU) o fósil dun antigo depredador mariño de 8,6 metros de longo que debía de sementar o terror nos mares do Triásico, hai 244 millóns de anos. Dotado dun enorme cranio e mandíbulas armadas con grandes dentes de bordos cortantes, era capaz de atacar e devorar sen problemas presas do seu mesmo xigantesco tamaño.

Segundo os científicos, o Thalattoarchon saurophagis (soberano do mar, comedor de lagartos), como foi bautizado, representa o primeiro gran depredador nas cadeas alimentarias mariñas que se alimenta de animais cun tamaño similar ao propio. A investigación aparece publicada na revista Proceedings da Academia Nacional de Ciencias de EUA e foi financiada pola National Geographic Society.

O Thalattoarchon é un representante temperán dos ictiosaurios, un grupo de réptiles mariños que viviron ao mesmo tempo que os dinosauros e que vagaron polos océanos durante 160 millóns de anos.

O Thalattoarchon era comparable aos orcos modernos.

FONTE: Xornal abc/Ciencia

No hay comentarios. Comentar. Más...

AVALIACIÓN DE DIAGNÓSTICO 2012/2013

20130115162938-avaldiagnostico.jpg

O DOGA do pasado venres, día 11, publicou a RESOLUCIÓN do 2 de xaneiro de 2013, da Dirección Xeral de Educación, Formación Profesional e Innovación Educativa, pola que se ditan instrucións para o desenvolvemento da avaliación de diagnóstico nos centros educativos da Comunidade Autónoma de Galicia correspondente ao curso 2012/13.

A avaliación de diagnóstico correspondente ao curso 2012/13 terá lugar os días 23 e 24 de maio de 2013 para cuarto curso de educación primaria, e os días 28 e 29 de maio de 2013 para segundo curso de educación secundaria obrigatoria.

As competencias básicas que se avaliarán serán a competencia en comunicación lingüística, a competencia matemática e a competencia no coñecemento e na interacción co mundo físico.

Se queres coñecer polo miúdo a citada resiolución so tes que premer AQUÍ.

No hay comentarios. Comentar. Más...

QUENTAMENTO GLOBAL EN 2012

20130116175800-temperatura-planeta.jpg

 Viñeta de Ramón no xornal El País de onte

O ano pasado foi o noveno máis quente dende 1880, o que demostra a tendencia ao aumento das temperaturas que se está a rexistrar no planeta, segundo os últimos datos presentados pola NASA . Con excepción de 1988, os nove anos máis temperados nos rexistros que se teñen de 132 anos aconteceron dende 2000, cos récords 2010 e 2005. Pero o importante para os efectos do cambio climático non é un ano illado.

A temperatura media do planeta o ano pasado foi de 14,6 graos centígrados, é dicir, 0,6 graos máis que a mediados do século XX. Dende 1880, a temperatura subiu 1,4 graos, segundo os últimos datos do GISS (Instituto Goddard de Estudos Espaciais).

          Media de anomalías de temperatura entre 2008 e 2012 / NASA/GISS

Os investigadores recalcan que os patróns atmosféricos provocan sempre flutuacións nas temperaturas medias de ano en ano, pero a tendencia do quentamento global, provocada polo aumento da concentración de gases de efecto invernadoiro na atmosfera, emerxe da serie de rexistros anuais, aínda que ano non sexa sistematicamente máis tórrido que o anterior.

O nivel de CO2 na atmosfera era dunhas 285 partes por millón (ppm) en 1880 (o primeiro ano de rexistros de temperatura nas análises do GISS) e en 1960 a concentración era xa de 315 ppm, segundo informa a NASA. Actualmente, está por enriba de 390 ppm.

 As análises do GISS baséanse en datos meteorolóxicos de máis de mil estacións distribuídas por todo o mundo, así como de observacións da temperatura do océano tomada dende satélites e de rexistros de estacións na Antártida. Nestes estudos utilízase como liña de base a media de temperatura entre os anos 1951 e 1980. Dende entón só 1976 estivo por debaixo desa liña de base.

Cando nos daremos conta de que isto é moi serio!

FONTE: Xornal El País/Medio Ambiente

No hay comentarios. Comentar. Más...

O CINTO DE ASTEROIDES DE VEGA

20130116195514-cinto-de-asteroides-de-vega.jpg

Ilustración dun cinto de asteroides en torno á estrela Vega / NASA

A estrela Vega, a segunda máis brillante no ceo do hemisferio Norte, ten un grande cinto de asteroides ao seu arredor, similar ao cinto de Kuiper en torno á Terra, máis alá de Neptuno.

O descubrimento, publicado na revista Astrophysical Journal, fixérono uns astrónomos da Universidade de Arizona (EEUU) con dous potentes telescopios espaciais de infravermellos (o Spitzer da NASA e o Herschel de la Agencia Europea del Espacio, ESA), deducindo que a arquitectura do sistema desa estrela é similar ao do Sistema Solar, mesmo con varios planetas, aínda que aínda non descubriron ningún alí. Tamén outro astro,Fomalhaut, ten un cinto de materia.

O Sol ten dúas bandas no seu ámbito: o cinto de asteroides situado, entre Marte e Júpiter, e o cinto de Kuiper, por fóra do planeta máis afastado. Son bandas de po e material remanente da formación do Sistema Solar, e orixe de asteroides e cometas. A banda interna está aí debido ao equilibro gravitatorio entre os planetas internos terrestres e os xigantes gasosos, mentres que a segunda está condicionada polos grandes planetas.

Vega e Formalhaut tamén teñen dúas bandas, unha interna máis quente e outra externa máis fría. Non se aprecian en luz visible polo brillo do astro, pero distínguense en infravermello. As dúas bandas de Vega e de Fomalhaut acumulan moita máis materia que os cintos de asteroides e de Kuiper no Sistema Solar debido, basicamente, a dúas razóns: por un lado, formaríanse a partir de nubes de gas e po máis masivas que a que deu orixe ao Sol; por outro, ao tratarse de estrelas novas tiveron menos tempo para "limpar o patio de casa", como din os científicos, porque os planetas varren a zona comprendida entre as bandas de entullos.

Vega e Fomalhaut son bastante parecidos, con masa aproximadamente o dobre da solar e ambas as dúas situadas a uns 25 anos luz de distancia da Terra. Son estrelas moi quentes que emiten sobre todo en luz azul e moito máis novas que o Sol, xa que a primeira ten uns 600 millóns de anos e a segunda, uns 400 millóns, mentres que o noso astro se orixinou hai uns 4.500 millóns de anos.

O cinto de Kuiper está a unha distancia da nosa estrela de entre 30 e 50 unidades astronómicas (UA, a distancia media entre a Terra e o Sol, é dicir, case 150 millóns de quilómetros) e é moito máis masivo que o de asteroides.

FONTE: Xornal El País/Ciencia

No hay comentarios. Comentar. Más...

CINE:"LINCOLN"

20130118095710-lincoln.jpg

Esta fin de semana chega aos cines a última película do xenial director Steven Spielberg, aspirante ao próximo premio Oscar: "Lincoln", basada na biografia do presidente estadounidense Abraham Lincoln "The Uniter: The Genius of Abraham Lincoln" escrita por Doris Kearns Goodwin.

Esta é a súa fiche técnica:

Título: Lincoln

Título Orixinal: Lincoln

Xénero: Drama, Biografico

Nacionalidade: USA

Ano: 2012

Duración: 150 minutos

Distribuidora: Hispano Foxfilm

Director: Steven Spielberg

Guión: Tony Kushner

Produción: Kathleen Kennedy e Steven Spielberg

Música: John Williams.

Reparto: Daniel Day-Lewis, Joseph Gordon-Levitt, Tommy Lee Jones, Jared Harris, Lee Pace, James Spader, Jackie Earle Haley, Sally Field, Joseph Cross, John Hawkes, Walton Goggins, Michael Stuhlbarg, David Strathairn, Bruce McGill, Hal Holbrook

Sinopse: A trama sitúase nos tumultuosos últimos meses no exercicio do decimosexto presidente dos Estados Unidos. Nunha nación dividida pola guerra e no que sopran fortes ventos de cambio, Lincoln emprende un conxunto de accións co obxectivo de rematar coa guerra, unir o país e abolir a escravitude. Co talle moral e a forte determinación para lograr todo iso, as decisións adoptadas por Lincoln nun momento tan crítico cambiarán o destino das xeracións vindeiras.

Espectacular!

No hay comentarios. Comentar. Más...

VISIÓN DO HIPERESPAZO

20130117193916-hiperespacio-644x362.jpg
 O hiperespazo, como o veriamos na realidade / U. Leicester

¿Cómo es de verdad el hiperespacio? Star Wars se equivocaba
Segundo Star Wars

Que vía de verdade Han Solo dende o Falcón Milenario? Estudantes de Física da británica Universidad de Leicester descubriron que a representación do hiperespazo que podemos ver en películas de ciencia ficción como Star Wars ten pouco que ver con como é en realidade. Na famosa «opereta espacial» cada estrela do ceo estírase ata converterse nunha liña ante os ollos da tripulación cando a nave viaxa á velocidade da luz. Non obstante, os estudantes cren que en realidade o que verían sería un disco central de luz brillante.

Os futuros investigadores cren que non habería nin rastro das estrelas debido ao
Efecto Doppler, o mesmo que fai que a serea dunha ambulancia teña unha frecuencia máis alta a medida que se achega.

O desprazamento ao azul ou
efecto Doppler é un fenómeno causado por unha fonte de radiación electromagnética (incluíndo a luz visible) que se move cara a un observador. O efecto implica que a lonxitude de onda da radiación electromagnética se acurtará.
A tripulación simplemente vería un disco central de luz brillante a medida que a radiación cósmica de fondo de microondas, a radiación deixada polo Big Bang e que se estendeu por todo o Universo de forma uniforme, se despraza no espectro visible.

Claro que será complicado que algunha vez sexamos capaces de ver estes círculos concéntricos, xa que, segundo científicos da Universidade Johns Hopkins, ao desprazarnos a velocidades próximas á da luz, os escasos átomos de hidróxeno que existen no espazo «baleiro» golpearian tan duro como as partículas aceleradas polo Gran Colisionador de Hadrones (LHC). Eses pequenos átomos rematarían connosco en cuestión de segundos.

FONTE: Xornal abc/Ciencia
No hay comentarios. Comentar. Más...

RAZÓNS QUE XUSTIFICAN AS ÁRBORES NAS CIDADES

20130120210101-arbores-e-cidades.jpg

Pulmóns verdes para respirar tranquilos / Imaxe: skyscrapercity.com



1. Diminúen a contaminación e melloran a saúde dos cidadáns
 
As árbores, ademais de mellorar a calidade do aire coa súa achega de osíxeno e humidade, reducen a contaminación urbana: atrapan e eliminan todo tipo de partículas nocivas en suspensión. As especies de follas tomentosas (con lanuxe) son máis eficaces para captar partículas de menor tamaño, as máis prexudiciais para a saúde. As árbores absorben e bloquean o ruído, de maneira que reducen a contaminación acústica urbana. O Programa de Nacións Unidas para o Medio (PNUMA) sinala diversos estudos que demostran que a proximidade ás árbores pode reducir os casos de asma infantil e as alerxias. Os expertos tamén recordan os seus efectos psicolóxicos positivos, ao suavizar os grises ámbitos urbanos e proporcionar un carácter natural máis agradable.

2. Proporcionan un aforro de enerxía
 
As cidades sofren o efecto "illa de calor", polo que aumentan a súa temperatura varios graos. Como consecuencia, increméntase o uso dos sistemas de climatización e, con iso, un maior gasto enerxético. As árbores evaporan auga, ofrecen sombra e regulan así a temperatura do seu ámbito. O incremento dun 10% na cuberta das copas das árbores nas cidades pode diminuír de 3 a 4°C na temperatura ambiente, segundo datos recompilados en Reino Unido e dados a coñecer polo PNUMA. En inverno tamén diminúen o gasto de calefacción: fan de muralla contra o vento, que produce unha sensación térmica de maior frío.

 

3. Revalorizan as vivendas e as cidades

 O portal TreeHugger calcula que unha vivenda con árbores próximas ou na súa mesma propiedade aumenta entre un 10% e un 23% o seu valor económico. O custo de plantar e manter unha árbore durante tres anos oscila entre 190 e 455 euros, pero ofrecerá uns beneficios directos duns 68.000 euros ao longo da súa vida, segundo a devandita web. As cidades cun maior arboredo ofrecen un atractivo máis para empresas e turistas.

4. Combaten o efecto invernadoiro da atmosfera

As árbores atrapan o dióxido de carbono (CO2), o gas de efecto invernadoiro con maior impacto no cambio climático. Algunhas árbores teñen maior capacidade de absorción que outros, un dato importante á hora de plantar novos exemplares co obxectivo de loitar contra o quentamento global. Así o fan a Xunta de Andalucía e a Universidade de Sevilla co proxecto "Bosques por cidades". Os seus responsables conclúen que árbores como o limoeiro, a laranxeira amarga, o quejigo e o loureiro son os que maior capacidade de secuestro do CO2 teñen. Ademais, calculan que 2.000 árbores deste tipo poden atrapar ao ano 160 toneladas de CO2. Varios municipios andaluces asumiron o proxecto.

5. Aumentan a biodiversidade local

As árbores ofrecen fogar e alimento para numerosas especies animais e vexetais. A biodiversidade, e os beneficios que ela ofrece, é maior cantos máis árbores, arbustos e parques urbanos e periurbanos posúa a cidade.

6. Conservan a calidade do ámbito

As árbores producen materia orgánica na superficie do chan coa caída das súas follas, e as súas raíces aumentan a permeabilidade do terreo. A web Natura Medioambiental asegura que grazas a iso as árbores reducen a corrente da auga das tormentas, diminúen a erosión do chan e a cantidade de substancias químicas nos regueiros. Sen árbores, as cidades terían que aumentar o sistema de sumidoiros e tratamento de residuos, así como a drenaxe para as augas.

En resumo, todo son beneficios!

FONTE: Revista Consumer/Medio Ambiente

No hay comentarios. Comentar. Más...

UN ANTIGO RÍO EN MARTE

20130119224009-rio-marciano.jpg

Vista topográfica de Marte / ESA/DLR/FU Berlin (G. Neukum)


O val de Reull Vallis, no planeta Marte, pénsase que tivo auga tempo atrás. A sonda Mars Express da Axencia Espacial Europea (ESA) capturou coa súa cámara de alta resolución unhas impactantes fotografías da parte superior da rexión. Nelas obsérvase claramente a estrutura dun río, flanqueado por numerosos afluentes que atravesan o val, que se prolonga durante case 1.500 quilómetros. Estímase que podería ter chegado a ter case 7 km de ancho e unha profundidade de 300 metros.

Nas imaxes obsérvanse abruptas e escarpadas estribacións, o que se pensa que son consecuencia do fluxo glacial ao longo da canle durante o período Amazónico.

Os cráteres de arredor do antigo río formáronse moito despois do efecto da auga, se ben é certo que os expertos da axencia afirman que poden ser límites creados por ela antes de que se evaporase. Así mesmo pénsase que nalgúns deles hai actualmente gran cantidade de xeo.

A morfoloxía desta rexión encontra diversas similitudes coas rexións da Terra que sufriron procesos de glaciación. Os procesos que tempo atrás sufríu a superficie do planeta vermello non son moi diferentes aos que sofre nos nosos tempos o planeta Terra.

FONTE: Xornal El Mundo/Ciencia

No hay comentarios. Comentar. Más...

A NEBULOSA DO MANATI

20130121175613-cuasar-manati.jpg
A Nebulosa do Manatí, unha copia perfecta do animal boca arriba / NASA/Tracy Colson

En ocasións aparecen criaturas que flotan no ceo. Unha nova imaxe do remanente dunha supernova de 20.000 anos de antigüidade conseguida co  Very Large Array (VLA) de Novo México (EUA)Very Large Array (VLA) de Novo México (EUA), un dos observatorios radioastronómicos máis importantes do mundo, proporciona non só unha magnífica pareidolia, senón máis pistas sobre a historia desta nube xigante que se asemella a vaca mariña: o manatí de Florida. W50 é unha dos restos de supernova máis xigantescos nunca vistas polo VLA. Con case 700 anos luz de diámetro cobre dous graos no ceo, que é o lapso de catro lúas cheas.

A enorme nube W50 formouse cando unha estrela xigante, situada a 18.000 anos luz de distancia na constelación da Aguia, explotou como unha supernova hai 20.000 anos, enviando os seus gases cara ao exterior nunha burbulla en expansión.

A reliquia que queda, moi probablemente un burato negro, aliméntase do gas dunha estrela compañeira moi próxima. Este sistema coñécese como o microcuásar SS433 e, co tempo, os seus chorros abríronse camiño a través dos gases en expansión da burbulla W50.

Cando a imaxe de W50 do xigante VLA chegou á oficina do director do Observatorio Radioastronómico Nacional de EUA (NRAO), a asistenta executiva do director, Heidi Winter, viu a semellanza da imaxe cun manatí, os mamíferos mariños en perigo de extinción coñecidos como "vacas mariñas" que se congregan nas augas cálidas no sueste de Estados Unidos.

Os manatís de Florida miden uns 10 metros de longo, pesan uns 500 quilogramos e pasan ata oito horas ao día pastando nas plantas mariñas, polo que ocupan o resto do día descansando, moitas veces sobre as costas coas súas aletas cruzadas sobre o seu ventre, unha estampa que se asemella á forma de W50. Ademais, os perigosos encontros destes mamíferos con hélices dos barcos lesionan moitos destes animais, facéndolles profundas cicatrices, de aparencia similar aos arcos realizados polos chorros de grande alcance no remanente da W50.

Grazas á suxestión de Winter, o National Radio Astronomy Observatory adoptou un novo alcume para W50: a Nebulosa do Manatí.

FONTE: Xornal abc/Ciencia

No hay comentarios. Comentar. Más...

MÁIS DURO QUE O DIAMANTE

20130121141135-1358524083-564086-1358524190-noticia-normal.jpg

Dongli Yu / Yanshan University (nature)

Para cortar un cristal úsanse punzóns de diamante. E para cortar o diamante? A resposta poden ser puntas con Nitruro de boro, un material que se pode sintetizar a elevada presión e que demostrou ter unha dureza e resistencia superior ao da pedra preciosa obtida por cristalización do carbono.

O material non é novo, pero o estudo, que publica a
revista Nature, céntrase nas súas nanopartículas (dun tamaño duns 3,8 nanómetros, e dicir 3,8 millonésimas de milímetro). A súa cristalización cúbica proporciónalle un aspecto transparente e unha resistencia superior á da pedra preciosa.

Para os expertos, que a dureza aumente ao diminuír o tamaño non é unha novidade, é o que se coñece como o efecto Vestíbulo-Petch. Iso débese, a grandes trazos, a que as estruturas grandes están formadas por unha acumulación doutras menores, polo que as zonas de unión poden favorecer roturas. Pero o efecto non crece indefinidamente. Chega un momento en que a dureza non aumenta.

O novidoso do achado dun equipo da universidade chinesa de Yanshan, é dobre. Por un lado, tipicamente o efecto Vestíbulo-Petch ten un límite e a dureza deixa de aumentar cando se chega a partículas de 100 nanómetros ou menos. E, por outro, a dureza alcanzada.

FONTE:Xornal El País/Ciencia


O ESCARAVELLO PELOTEIRO ASTRÓNOMO

20130125230129-escaravello-peloteiro.jpg

O escaravelllo peloteiro é o primeiro animal en orientarse coa Vía Láctea / Emily Baird

Os escaravellos peloteiros non están sempre co fociño nas súas bólas de excrementos. Saben tamén mirar ao ceo. Un equipo de científicos suecos e sudafricanos descubríu os extraordinarios dotes "astronómicos" destes coleópteros. Para orientarse ao trasladar as súas bólas de excremento, non só usan o Sol, a Lúa e a luz das estrelas, senón tamén o brillo da Vía Láctea, unha habilidade que ata agora xamais se observara nun insecto.

Este descubrimento, publicado na revista
Current Biology, demostra que os bailes orientativos que realizan sobre as súas bólas de excrementos teñen unha explicación. De noite, cando encontran a luz das estrelas ou o brillo da Vía Láctea, son capaces de manter un percorrido directo e recto. Nas noites anubradas, non obstante, son incapaces de orientarse.

Nos experimentos, os científicos deron "gorras" aos escaravellos para que fosen incapaces de ver a luz. Os escaravellos reaccionaron subindo ás súas bólas de excremento e realizando o seu caraterístico "baile" de orientación, en busca desa luz que lles faltaba.

FONTE: Xornal El Mundo/Ciencia

No hay comentarios. Comentar. Más...

DINOSAURO CON ÁS

20130128001348-dinosauio-alado.jpg
Ilustración do nuevo dinosauro con aspecto de ave Eosinopteryx / U. Southampton 

 

Investigadores da Universidade de Southampton descubriron no nordés de China un novo dinosauro con aspecto de ave do período Xurásico que desafía as teorías sobre a orixe do voo amplamente aceptadas pola comunidade científica. Este ser emplumado, de 30 cm de lonxitude, é anterior aos dinosauros similares dos cales se creu durante moito tempo evolucionaran os paxaros.

Durante moitos anos, foi aceptado entre os paleontólogos que as aves evolucionaron a partir dun grupo de dinosauros terópodos do Cretácico Inferior, hai arredor duns 120 ou 130 millóns de anos. Recentes descubrimentos de dinosauros emplumados do período Xurásico tardío reforzaron esta teoría.

 Non obstante, o novo «dinosauro-ave» Eosinopteryx descrito na revista Nature Communications  da semana pasada proporciona unha evidencia adicional neste sentido. «Este descubrimento bota dúbidas sobre a teoría de que o famoso fósil de  Archaeopteryx , ou "primeiro paxaro" como se denomina ás veces, foi fundamental na evolución das aves modernas»

 O dinosauro, de curioso aspecto, tamén tiña os dedos axeitados para camiñar polo chan e un menor número de plumas na cola e as patas, o que tería facilitado que botase a correr.

FONTE: Xornal abc/Ciencia

No hay comentarios. Comentar. Más...

O SATÉLITE KOSMOS-1484 PRECIPÍTASE SOBRE A TERRA

20130129101004-kosmosurss.jpg

Foto de arquivo do satélite soviético Kosmos-1484

O satélite soviético Kosmos-1484, que foi lanzado en 1983 para explorar os recursos naturais do noso planeta, colisionara posiblemente hoxe contra a Terra. O máis probable é que o aparato se desintegre case na súa totalidade ao entrar en contacto coa atmosfera terrestre, segundo informan as axencias rusas, que citan fontes espaciais estadounidenses. En caso de impacto faríao sobre Canadá.

O Kosmos-1484, que ten uns seis metros de longo, mantén nestes momentos unha órbita cunha altura de 208 quilómetros de perixeo e 356 de apoxeo.

O satélite, que nunca chegou a cumprir coa súa función debido a un problema no sistema de orientación, sufríu unha explosión hai dez anos, polo que perdeu parte da súa estrutura orixinal.

As axencias espaciais rusa (Roscosmos), europea (ESA) e norteamericana (NASA) formúlanse cooperar na loita contra o
lixo espacial, xa que esta ameaza o funcionamento da Estación Espacial Internacional.

FONTE: Xornal deia/Internet e Ciencia

No hay comentarios. Comentar. Más...

OS CORAIS

 

Estamos cos animais invertebrados. Curiosamente ao pronunciar o nome de corais, moitos, pensaban que estabamos a falar de plantas. Non son plantas!

Os corais son animais pertencentes ao fílo Cnidaria, clase Antozoos. O animal coñecido como coral é unha colonia de pequenos pólipos de apenas uns milímetros de diámetro. Ten a capacidade de fixar sobre os seus tecidos o calcio disolto no mar e así formar as estruturas ríxidas características. O coral e a súa estrutura calcárea é branca, as diferentes cores que presentan débense a unhas microalgas que viven en simbiose cos pólipos e reciben o nome de zooxantelas. Por esta razón o coral necesita augas trasparentes para desenvolverse, para que as zooxantelas realicen así a fotosíntese.
O corais son animais carnívoros, alimentándose de zooplancto basicamente. En canto á reprodución, existen especies de reprodución sexual e reprodución asexual, mesmo hai especies onde se dan ambas as dúas formas.

Espero que con este vídeo quede máis claro o traballado en clase!


No hay comentarios. Comentar. Más...

AS LOMBRIGAS DE TERRA

 

As  lombrigas de terra (lumbrícidos), son unha familia de invertebrados, vermes, anélidos oligoquetos da orde Haplotaxida.

Na actualidade hai descritas unhas 4000 especies e calcúlase que existan unhas 6000.

Son animais moi beneficiosos. Mentres escavan para facer os seus túneles, inxiren partículas de chan e dixiren calquera resto orgánico, aportando aireación e nutrientes ao solo.

Este vídeo pretende ampliar o dado en clase.

No hay comentarios. Comentar. Más...