vgomez

Fotograma do vídeo "Os lugares favoritos de Stephen Hawking" / CuriosityStream

Nunha nova película online, chamada "Os lugares favoritos de Stephen Hawking" e emitida na internet por CuriosityStream, o popular xenio británico volveu a deixar claras as súas opinións acerca da posible existencia de civilizacións extraterrestres. No transcurso dunha viaxe espacial imaxinaria aos seus lugares favoritos do Universo, entre os que están Saturno ou o buraco negro Saxitario A*, o xenio británico detense coa súa nave, a SS Hawking, a explorar o exoplaneta Gliese 832c, a 16 anos luz da Terra e no que non se descarta a existencia dalgunha forma de vida avanzada. "A medida que envellezo (asegura o científico mentres sobreviuela o planeta) estou máis convencido que nunca de que non estamos sós. E agora, despois de toda unha vida de preguntas, estou a axudar a liderar un novo esforzo global para atopalos". Atopalos si, pero non comunicar con eles. De feito, tamén nesta ocasión Stephen Hawking advirte que os esforzos de organizacións como o SETI para establecer un posible contacto con alieníxenas poderían supoñer o fin da Humanidade.

"O proxecto Breakthrough Listen (afirma o físico británico) escaneará máis dun millón de estrelas próximas en busca de signos de vida, pero eu se exactamente onde empezar a buscar. Un día poderiamos recibir un sinal procedente dun planeta como Gliese 832c, pero debemos ter moito coidado de non responder. Se o facemos, poderían ser moito máis poderosos que nós e darannos o valor que nós damos ás bacterias". 

Recentemente, os responsables do proxecto Breakthrough Listen asociáronse co novo radiotelescopio chinés FAST, o máis grande do mundo, para explorar, tamén, a hipotética "megaestructura alieníxena" que algúns pensan que é a culpable dos estraños e aleatorios oscurecimientos da estrela KIC 8462852, situada a 1.500 anos luz de distancia, nun dos brazos espirais externos da nosa galaxia. A estrela, en efecto, desconcertou aos astrónomos, que non logran comprender cal pode ser a causa de que, a intervalos aleatorios, perda temporalmente ata o 22% do seu brillo, algo nunca visto ata agora.

As cautelas de Hawking baséanse na idea de que unha civilización extraterrestre que poida captar os nosos sinais e entender de onde veñen, especialmente se se trata de alieníxenas que viven ao redor dunha anana vermella de enorme antiguedad, como é o caso do planeta Gliese 832c, ten o potencial de ser miles de millóns de anos máis avanzada que nós, o que nos converte nun obxectivo moi facil de conquistar ou invadir.

FONTE: Xornal abc/ciencia

A táboa periódica aumenta a súa familia de elementos con catro nomes adicionais. Desde hoxe, a súa sétima fila contén oficialmente catro novos inquilinos: os elementos 113, 115, 117 e 118 foron bautizados como Nihonio, Moscovio, Téneso e Oganesón, respectivamente. O primeiro deles foi descuberto por científicos do Instituto Riken en Xapón; o resto, por equipos científicos diseminados entre Rusia e Estados Unidos, todos eles integrados desde xaneiro pasado na táboa periódica.

Os novos elementos xa foron acordados pola IUPAC (A Unión Internacional de Química Pura e Aplicada) encargada de aprobar os cambios. Segundo as normas do organismo, os nomes deben estar relacionados cun lugar, unha rexión xeográfica ou un científico.

Nihonio provén da palabra "Nihon", unha palabra de orixe nipón; Moscovio, fai referencia a Moscova, a capital de Rusia; Téneso, provén do estado de Tenesee (EE UU) debido a que esta rexión é pioneira en investigación en canto ao mundo da química refírese e convértese así no segundo estado en verse reflectido na táboa periódica, tras California (correspondente ao elemento 98). Por último, Oganesón foi nomeado así en honra ao físico ruso Yuri Oganessian, de 83 anos. Por segunda vez na historia, un científico en vida ten a honra de ver o seu nome escrito nun elemento.

FONTE: Xornal El País/Ciencia

Neve e frío / Imaxe:blogseitb.com

Cuaro Crecente: día 7 de decembro

Lúa Chea: 14 de decembro

Cuato Minguante: día 21 de decembro. Comezo do inverno.

Lúa Nova: 29 de decembro

Chuvia de meteoros: Xemínidas (GEM): do 4 ao 17 con máximo o día 14 de decembro. Úrsidas (URS): do 17 ao 26, con máximo o día 22 de decembro

Aplicacións do a´loe / Imaxe: Clinica Hernadent

O áloe ou acebre é un arbusto de talo curto cuberto de follas dentadas na contorna. Pero, sabías que do áloe pódense extraer múltiples beneficios? Ademais, é unha planta fácil de manter no xardín ou mesmo unha maceta. Bota unha ollada ao que esta planta pódeche ofrecer.

Absorción de minerais e vitaminas: O áloe contén moitas vitaminas (A, C, E, B₁, B₂, B₃, B₆, B₁₂) e ácido fólico. Tamén ten minerais, entre os que se atopa o calcio, cinc, cromo, selenio, ferro, cobre, magnesio, entre outros.

Ten un alto nivel de aminoácidos e ácidos graxos, que fan que as proteínas queden no noso organismo.

No áloe existen ao redor de 22 aminoácidos, dos cales 8 son imprescindibles para o organismo. Ademais, contén 3 esteroles vexetais que axudan a diminuír as graxas no sangue e reducir calquera tipo de alerxia.

Facilita a dixestión: O áloe é perfecto para limpar o tracto dixestivo. Ademais, o xel que compón o áloe é bo para o colon, xa que promove o refugallo das sustancias sobrantes a través do tracto intestinal. Tamén alivia a inflamación do colon.

Ten propiedades reguladoras e calmantes. O áloe mantén a saúde do intestino e axúdanos a ter sempre unha flora intestinal normal e libre de bacterias.

Beneficia a saúde cardiovascular: O áloe axuda a osixenar o sangue e distribuír os glóbulos vermellos polo corpo. Contén nutrientes que axudan a diminuír o colesterol e que regulan a presión arterial, mellorando notablemente a circulación.

Estimula o sistema inmune, xa que conta con polisacáridos que estimulan os glóbulos brancos do sangue para axudarlles a combater os virus. Así, o áloe potencia un sistema inmunológico resistente e rápido para combater calquera bacteria ou virus que puidese entrar no noso organismo.

Propiedades curativas na pel: O áloe conta con propiedades que axudan a sanar feridas. Ademais, se se aplica directamente sobre a pel pode aliviar as dores e irritacións en abrasiones ou queimaduras. Tamén é beneficioso para tratar a psoriasis, enfermidade crónica da pel que produce lesións escamosas engrosadas e inflamadas.

Xa sabes, aloe, unha farmacia natural!

FONTE: Blog.día.es

O curto de hoxe é... INVESTIGADORA FARMACÉUTICA.

 De maior quero ser científica é unha serie de dez curtos audiovisuais nos que unha moza científica e a súa filla conversan, dando a coñecer a través de situacións cotiás o perfil de diferentes profesionais da biomedicina.

En próximos días máis!

FONTE: mujeresconciencia.com

Desde 1985 os premios Darwin outorgan unha homenaxe póstuma a aqueles seres humanos que, pola súa ineptitude, cortan de raíz a posibilidade de transmitir os seus xenes ás futuras xeracións. Ou, dito dunha forma máis directa, dan un galardón aos que morren de forma estúpida. Entre os premiados, a pesar do luctuoso das situación, hai exemplos dunha xocosidade extrema, como o cámara de televisión que se tirou dun helicóptero para gravar unha acrobacia en paracaídas… sen poñerse paracaídas, ou o do vendedor que faleceu despois de estamparse contra unha xanela para demostrar que o cristal era irrompible. Durante 14 anos  Adam Savage e Jamie Hyneman opositaron ao premio Darwin colocándose nas situacións máis comprometidas que poidan imaxinarse. Xuntos fixeron explotar un camión de cemento, conducindo unha motocicleta sobre a auga, colocando foguetes nun coche e poñendo ratos no camiño de elefantes para demostrar se é certo ou non que lles teñen medo. E xuntos tamén gravaron 282 episodios dun dos programas de televisión máis populares en todo o mundo: “Os cazadores de mitos”.

Mestura de show televisivo e exercicio de ciencia escolar ao besta, o programa, que emitiu o seu episodio final en marzo deste ano, consistía en probar a veracidade ou falsidade de distintas lendas urbanas aplicando o método científico. Se a proba incluía explosións, choques, incendios ou carreiras, mellor. Todo polo show… aínda que advertindo previamente do perigo: “baixo ningunha circunstancia, tentedes facer isto en casa”, anunciaban Savage e Hyneman ao comezo de cada programa. A proximidade de ambos os dous ao Darwin quedou demostrada cando foron convidados a interpretar un papel na película “Mortes de risa”, baseada nas historias dos famosos premios.

Savage, como Hyneman, non chegou ao programa polos seus coñecementos tecnolóxicos, senón pola súa habilidade para construír cousas forxada en equipos de efectos especiais do cinema. Desde o taller onde segue construíndo calquera idea que se lle pase pola imaxinación (a súa “cova” como el denomína), afirma que el era “un friki da ciencia cando cheguei ao programa, pero convertinme nun verdadeiro científico”. E é posible que, ademais, axudase a espertar, a trancazos e co sentido do humor como mellor ferramenta, moitas vocacións nos nenos que creceron véndolles xogar con materias químicas, motores, engendros mecánicos e placas basee. Savage considera que actualmente se vive o mellor momento da historia para aqueles que queiran facer cousas, as que sexan, grazas a Internet.

“Non hai unha soa habilidade no mundo acerca da cal non poidas atopar a alguén en YouTube que che conte como facelo”, asegura. El mesmo ten unha canle que conta con máis de dous millóns de subscritores, no que ensina como construír calquera obxecto: desde un traxe de astronauta a un disfrace de oso ou unha casa nunha árbore. En realidade todo o que se lle pase pola imaxinación, porque contrariamente á idea aburrida e gris que moitos teñen sobre os científicos, Savage asegura descubrir que “a ciencia consiste nun profundo esforzo creativo”.

FONTE: José L. Álvarez Cedena/Xornal El País

O Programa Internacional para a Evolución de Estudantes (PISA) é un exame que trata de medir non o que os alumnos saben de distintas materias senón como usan os coñecementos que teñen en contextos descoñecidos, tanto dentro como fóra da escola. Celébrase cada tres anos desde o ano 2000. Os resultados da última proba, celebrada en 2015, acábanse de facer públicos. Inclúe tres áreas: competencia científica, matemática e lectora.

Na cabeza, coma sempre, os países asiáticos. Melloría sensible de España, superando a media da OCDE, que por certo baixou a súa media. Galicia está bastante ben situada, como podedes observar no gráfico superior.

Moito por mellorar!

FONTE: Xornal El País

O xenial Davila (Luis davila, Pontevedra-1972) toca na súa viñeta diaria do xornal faro de Vigo do tempo tolo que estamos a ter. Estamos en decembro, a piques de entar no inverno, e as temperatura son máis de comezos de finais do verán ou comezos do outono.

E despois din que non hai cambio climático!

Órbita faetón / Imaxe: Cosmonauta Multidimensional - Tumblr

A diferenza doutras chuvias de estrelas, non é un cometa o apoderado deste evento senón un asteroide. O seu nome é Faetón (cun diámetro de pouco máis de 5 quilómetros) e é probable que se trate dun cometa extinto cuxas partículas foron exectadas hai séculos. Este “Fillo do Sol”, pois é o asteroide que máis se achega á nosa estrela, ten un período orbital ao redor do Sol de 3,3 anos.

As Xemínidas adoitan ter un rango de actividade de 120 meteoros por hora se o ceo está despexado pero nesta ocasión a Lúa estará moi próxima á súa fase chea polo que as condicións non serán as máis adecuadas para ver este espectáculo nocturno. O seu radiante (punto da esfera celeste ao que parecen converxer, por efecto da perspectiva, todas as traxectorias das diferentes estrelas fugaces que pertencen a unha chuvia de meteoros dada) é a constelación de Xémini e, tras a posta de sol manterase por encima do horizonte durante toda a noite. Mágoa que as fases da Lúa enturben esta esperada chuvia de meteoros. A pesar diso, non hai que perder o acontecemento.

Considerada unha chuvia de meteoros de actividade alta comparable ás Cuadrántidas, ten lugar cada ano entre o 7 e o 17 de decembro, alcanzando o máximo de intensidade durante das noites do 13 e 14 de decembro. As noites máis indicadas para a observación serán as do 12 ao 16 de decembro, especialmente entre as 2 e as 6 a.m.

Os meteoros das Xemínidas procedentes do asteroide Faetón, son corpos celestes brillantes e de velocidade baixa (35 km/s), cuxa inusual órbita levouno a pasar moi preto da Terra o pasado 10 de decembro 2007. Afortunadamente, a súa seguinte aproximación connosco terá lugar en 2017, cando é probable que podamos gozar dunha das mellores choivas de estrelas Gemínidas.

FONTE: Revista Muy Interesante/Ciencia

O curto de hoxe é... MATEMÁTICA.

 De maior quero ser científica é unha serie de dez curtos audiovisuais nos que unha moza científica e a súa filla conversan, dando a coñecer a través de situacións cotiás o perfil de diferentes profesionais da biomedicina.

En próximos días máis!

FONTE: mujeresconciencia.com

A viñeta diaria de Frida y Lolo do xornal ourensan La Región, trata desas preguntas incómodas que os rapaces fan aos pais e nas que estes, os pais, saen por onde poden para non tratar "eses asuntos", pensando que a escola debe resolvelos.

A vida é a que é e nunca se pode delegar noutros o que a un lle coresponde tamén. Unha boa educación sexual é necesaria na escola, diría máis, é a asignatura pendente nos plans de educación, pero iso non lle quita a responsabilidade que teñen os pais sobre iste e outros asuntos "incómodos".

Para viaxar no tempo basta con mirar, como di Begoña Vila Costas, "máis atrás". Soa sinxelo, pero é que a Vila gústalle simplificar para que poidan entendela quen non posúen a súa capacidade e brillantez intelectual. É dicir, case todos. Para conseguir mirar máis atrás a NASA puxo en mans desta astrofísica galega (Vigo, 1963) un orzamento de 9.500 millóns de euros e un equipo de mil persoas. Así que tan fácil non debe ser mirar máis atrás. A ferramenta para conseguilo é un súper telescopio que será posto en órbita dentro dalgúns meses (en outubro de 2018) e que nestes momentos atópase en fase de probas. O James Webb, bautizado con este nome en honra de James E. Webb (administrador da NASA e home esencial no proxecto Apollo), será o substituto do Hubble, que leva desde abril de 1990 orbitando ao redor do noso planeta. 26 longos anos nos que varios intentos para relevalo quedaron na nada.

O James Webb en pouco parécese ao telescopio que mostrou en 1609 Galileo Galilei, baseándose ao parecer en patentes e deseños previos doutros inventores (entre eles un de orixe xirondense, Joan Ruget). Se seica na súa utilidade: ambos están pensados para observar as estrelas, aínda que o novo enxeño da NASA conta coa nada desdeñable vantaxe de estar un millón e medio de quilómetros por encima das nosas cabezas. Orbitar a tanta distancia da Terra ten vantaxes para o traballo que desenvolverá, pero un inconveniente moi delicado: se algún dos múltiples elementos que o conforman falla, ao contrario do que sucede co Hubble, non poderá ser reparado. Os máis de 9.000 millóns de euros serían arroxados ao sumidoiro do espazo. Begoña Vila asume o risco coa naturalidade de quen está completamente segura da eficacia do seu traballo. Non imaxina que poida cometerse un erro, aínda que seguro que os seis meses que pasarán desde que o telescopio sexa lanzado ata que se despregamento e comece a enviar sinais faránselle moi longos.

E que é o que se espera atopase alá arriba? Respostas. "A maior parte do universo  é materia e enerxía que non vemos -explica Begoña Vila-. A parte que vemos é unha porcentaxe moi pequena, o 10%". Grazas á capacidade do James Webb poderemos observar esa parte do universo ata agora descoñecida e achegarnos ao Big Bang, viaxar no tempo case ata o principio. "Estas cousas que non vemos non sabemos o que son. Imos buscalas e a ver o que nos din", conclúe Vila coa luz da curiosidade acesa nos seus ollos. Porque poida que o que nos conten esas estrelas sexan historias doutros planetas habitables... ou talvez xa habitados.
 

FONTE: José L. Álvarez Cedena/Xornal El País

O curto de hoxe é... EPIDEMIÓLOGA.

 De maior quero ser científica é unha serie de dez curtos audiovisuais nos que unha moza científica e a súa filla conversan, dando a coñecer a través de situacións cotiás o perfil de diferentes profesionais da biomedicina.

En próximos días máis!

FONTE: mujeresconciencia.com

Ensiando aos máis novos / Imaxe: ecoembes

A reciclaxe de envases de plástico aumentou no noso país, pero a metade destes residuos aínda acaba en vertedoirs.

O ano pasado recicláronse en España 445.051 toneladas de envases plásticos procedentes do consumo doméstico, un 8,3% máis respecto ao ano anterior. Segundo estes datos de Cicloplast, sociedade que integra ás empresas do sector dos plásticos para impulsar a súa xestión ecoeficiente ao final da súa vida útil, cada cidadán reciclou 9,5 quilos de plásticos, case un quilo máis que o ano anterior e sete veces máis que no 2000.

Por comunidades autónomas, obtiveron os mellores resultados en 2015 País Vasco (12 kg/hab), Cataluña (11,5 kg/hab), Comunidade Valenciana (11,1 kg/hab), Andalucía (10,8 kg/hab) e Castela A Mancha (10,6 kg/hab). O dato de Galicia é de 9,8 k/hab.

A reciclaxe destes residuos plásticos non só posibilita un aforro de materias primas, auga ou enerxía, senón tamén evita a emisión á atmosfera de dióxido de carbono (CO₂), principal gas implicado no cambio climático. Cos envases reciclados en 2015, segundo datos de Ecoembes, a sociedade que xestiona a recuperación e reciclaxe dos residuos do colector amarelo e azul, aforráronse 4,6 millóns de megawatts hora (Mwh), enerxía coa que un coche eléctrico daría a volta ao mundo 770.000 veces; 24,8 millóns de m³ de auga, coa que se poderían duchar máis de seis millóns de cidadáns todos os días durante un mes; e evitáronse 1,2 millóns de toneladas equivalentes de CO₂, similar ao que emiten máis de 500.000 coches.

O crecemento da reciclaxe de envases plásticos é positivo, pero non hai que esquecer que case a metade destes residuos acaba en vertedoiros, segundo datos de Cicloplast. É dicir, que non recuperar estes refugallos leva un importante impacto ambiental e perda de recursos.

Neste sentido, o lixo ten un gran potencial que se desperdicia, como se puido comprobar o mes pasado no barrio barcelonés de Sarrià Vell. A asociación ecoloxista Centre d’Ecologia i Projectes Alternatius (Cepa) analizou varias bolsas de residuos de fracción resto (en teoría lixo que non se pode reciclar) recollidas de forma aleatoria polas súas rúas e descubriu que o 94,2% eran materiais que se podían recuperar e reutilizar. En concreto, o 55,1% en peso eran residuos orgánicos compostables, mentres que un 39,1%, refugallos reciclables ou reutilizables (como os plásticos).

Moito por facer!

FONTE: Revista Consumer/Medio Ambiente

Antenas do telescopio ALMA, en Chile / ESO

O Sistema Solar, dentro de 5.000 millóns de anos. O Sol está morrendo. A estrela consumiu todo o seu combustible interno e as reaccións de fusión nuclear que a alimentan comezan a producirse en capas máis externas. A estrela ínflase ata converterse nunha xigante vermella centos de veces máis grande. Mercurio e Venus son devorados e desaparecen para sempre.

“Non sabemos se o noso planeta e Marte tamén serán engulidos”, explica a astrónoma Len Decin, da Universidade de Lovaina (Bélxica). Unha posibilidade é que a estrela perda gran parte da súa masa cando chegue ao final da súa vida. As órbitas dos planetas próximos afastaríanse do astro e isto poderíalles salvar, aínda que non é moi probable, segundo estudos anteriores. Outra opción é que o planeta si sexa alcanzado pola súa estrela pero parte do seu núcleo rochoso sobreviva. Ao final da súa vida, o Sol queda reducido a unha tenue anana branca cun tamaño similar á Terra, pero tan densa que un fragmento do tamaño dun azucarillo pesa unhas 10 toneladas.

O equipo de Decin descubriu que outro sistema solar relativamente próximo ao noso pode axudar a responder as dúbidas sobre o futuro máis remoto do noso planeta. Os astrónomos usaron a ALMA, un dos radiotelescopios máis grandes do mundo, para estudar a xigante vermella L2 Puppis. As observacións apuntan a que esta estrela moribunda ten uns 10.000 millóns de anos e que, na metade da súa vida, foi case idéntica ao Sol. O astro perdeu ao redor dun terzo da súa masa ao converterse en xigante vermella.

O equipo descubriu un corpo que orbita L2 Puppis e todo indica que se trata dun novo planeta, segundo explican nun estudo publicado en Astronomy and Astrophysics. O achado mostra que “é posible que un planeta sobreviv” á morte da súa estrela, resalta Decin. A L2 Puppis está a 200 anos luz da Terra, o que a converte “na segunda estrela deste tipo máis próxima á Terra” e a única delas que ten un planeta en torno seu, sinala a astrónoma.

“O planeta está a dúas unidades astronómicas do seu astro [dúas veces a distancia entre o Sol e a Terra] e ten unha masa unhas 10 veces maior que a de Júpiter”, sinala a astrónoma. “Podería ter un interior rochoso, aínda que os datos que obtivemos ata o momento non son concluíntes”. O seu equipo planea usar agora a alma e o Telescopio Moi Grande, ambos en Chile, para tentar pescudar máis sobre este planeta e a súa estrela. O ano pasado, outro equipo descubriu os cascallos dun planeta rochoso como a Terra que fora destruído por unha xigante vermella que está a 570 anos luz.

“Trátase dunha información astronómica de máximo interese, porque non se coñecen moitos planetas similares”, opina Ignasi Ribas, investigador do Instituto de Ciencias do Espazo (ICE-CSIC).

Moito tempo antes de que o Sol convértase nunha xigante vermella, “nuns poucos centos de millóns de anos”, o aumento da radiación solar causará o chamado “efecto invernadoiro descontrolado”, que fará que toda a auga líquida da Terra se evapore e desapareza da atmosfera, comenta Ribas. "O noso planeta deixará de ser habitable, mentres que outros corpos, como Europa e outras lúas de Júpiter, poden empezar a selo”, resalta.

FONTE: Xornal El País/Ciencia

Imaxe dun peixe-xeo no océano Antártico / Wikipedia

A 1.600 quilómetros ao norte da Antártida e 2.500 ao suroeste do cabo de Boa Esperanza atópase o punto de terra firme máis illado do planeta. A remota Illa Bouvet xace azoutada polo xélido vento e un inverno eterno. Non viven humanos, só seres adaptados a un frío extremo. No 1928, o zoólogo Ditlef Rustad que formaba parte dunha expedición norueguesa para proclamar Bouvet como un base para a caza de baleas capturou un peixe asombroso: non tiña escamas, era moi pálido (mesmo translúcido nalgunhas partes) e cunha mandíbula prominente como a dun crocodilo. Pero o máis insólito foron as súas branquias. No canto de ser vermellas como o viño, eran esbrancuxadas como a vainilla. Cando Rustad diseccionou o peixe, viu que o seu sangue era transparente. "Farvelöst Blood", escribiu no seu libro de notas. "Sangue incolora."

Os peixes-xeo son os únicos vertebrados sen glóbulos vermellos nin hemoglobina, a proteína que dá ao sangue a súa cor e transporta o osíxeno por todo o corpo. Aínda así, baixo esta anemia total non padecen consecuencias, xa que o osíxeno disólvese directamente no plasma. O segredo da súa evolución está ligado á historia do Océano Antártico. Cando a Antártida comezou a separarse do resto do mundo e a moverse cara ao sur, a auga circundante arrefriouse notablemente. A medida que descende a temperatura da auga, aumenta a solubilidad do osíxeno e, por tanto, a demanda de hemoglobina é inferior. Ademais, un número menor de eritrocitos diminúe a viscosidade do sangue e, en consecuencia, o gasto de enerxía. Esta é a tendencia xeral en augas xélidas, pero o caso dos peixes-xeo é, sen dúbida, excepcional e extremo.

Recentemente, os biólogos descubriron que o seu xenoma aínda conserva formas reminiscentes dos xenes da hemoglobina. Ao longo da evolución, ao ser relativamente prescindibles para a supervivencia nun ambiente glacial rico en osíxeno, foron acumulando mutacións que desvirtuaron a proteína. En última instancia, non supuxo precisamente un cambio beneficioso: o sangue dos peixes-xeo só pode transportar o 10% do osíxeno da maioría dos peixes. Algúns científicos propuxeron que a perda da hemoglobina, aínda que non é letal, é unha mala adaptación. Por sorte, teñen trucos para contrarrestar esta deficiencia: corazóns e vasos sanguíneos moi grandes (e densos), altos volumes de sangue circulante e un elevado gasto cardíaco para o bombeo. O seu sangue menos viscosa, grazas á ausencia de glóbulos vermellos, flúe a toda velocidade a baixas presións.

Os cambios neutros (ou neutralizados) poden permanecer, pero os que realmente son favorecidos pola selección natural son aqueles con algunha vantaxe adaptativa. A pesar de que as augas onde habitan achéganse a temperaturas de -2 °C, os peixes-xeo son capaces de sobrevivir e nadar sen conxelarse. Mentres o mar empeza a petrificarse, o seu sangue segue correndo. Moitas especies de peixes no Océano Antártico, incluíndo os peixes-xeo, producen proteínas anticongelantes cando as temperaturas caen por baixo do punto de conxelación da auga doce. Estas proteínas xúntanse aos cristais de xeo e impiden o seu crecemento. Así non rompen as células nin se xea o sangue. A aparición dos anticongelantes foi un préstamo dun xene ancestral que se duplicou accidentalmente. Unha copia permaneceu estable, pero a outra acumulou unha cantidade de mutacións que eventualmente lle proporcionou a función anticongelante. Na historia da evolución, o xurdimento de algo novo a partir de algo vello é unha constante.

O cambio climático non augura un bo futuro para os peixes antárticos e, menos aínda, para os peixes-xeo. Son máis sensibles aos cambios de temperatura que os peixes de sangue vermello. Non poden soportar a calor. Ademais un aumento das temperaturas leva un aumento da acidez do océano e, como resultado, un desequilibrio nos ecosistemas e as redes tróficas. A súa base alimenticia quedaría totalmente afectada e a súa morte máis próxima. Os peixes-xeo adaptáronse a un dos ambientes máis duros da Terra, durante o camiño perderon o vermello de sángrea pero sobreviviron con corazóns máis grandes. Ante as adversidades, nunca se lles xeou o sangue. Son sobreviventes da vida extrema, expertos en vivir baixo o xeo. A súa historia natural conta a adaptación ao frío glacial... esperemos que o guión non cambie.

FONTE:Óscar Cusó/Xornal El País/Ciencia

O curto de hoxe é... COMUNICADORA CIENTÍFICA.

 De maior quero ser científica é unha serie de dez curtos audiovisuais nos que unha moza científica e a súa filla conversan, dando a coñecer a través de situacións cotiás o perfil de diferentes profesionais da biomedicina.

En próximos días máis!

FONTE: mujeresconciencia.com

Cartel da palícula / Imaxe: Golem13

Esta fin de semana chega aos cines unha nova entrega da saga Star Wars ambientada entre os episodios III e IV: Rogue One: Unha historia de Star Wars.

Esta é a súa ficha técnica:

Título orixinal: Rogue One: A Star Wars Story

País: EEUU

Ano: 2016

Duración: 133 min.

Xénero: Ciencia ficción

Dirección: Gareth Edwards

Guión: Chris Weitz, Tony Gilroy

Productora: Walt Disney Pictures, Lucasfilm

Distribuidora: Walt Disney Studios Motion Pictures

Compositor da música orixinal: Alexandre Desplat

Música: Michael Giacchino

Imaxe: Greig Fraser

Reparto: Felicity Jones, Mads Mikkelsen, Ben Mendelsohn, Alan Tudyk, Diego Luna, Forest Whitaker, Donnie Yen, Riz Ahmed, Jonathan Aris, Wen Jiang

Sinopse:  O Imperio Galáctico rematou de construír a arma máis poderosa de todas, a Estrela da Morte, pero un grupo de rebeldes decide realizar unha misión de moi alto risco: roubar os planos da devandita estación antes de que entre en operacións, mentres se enfrontan tamén ao poderoso Lord Sith coñecido como Darth Vader, discípulo do desapiadado Emperador Palpatine.

Para os amantes do xénero!

O curto de hoxe é... ENXEÑEIRA DE TECIDOS.

 De maior quero ser científica é unha serie de dez curtos audiovisuais nos que unha moza científica e a súa filla conversan, dando a coñecer a través de situacións cotiás o perfil de diferentes profesionais da biomedicina.

En próximos días máis!

FONTE: mujeresconcienci

Papá Noel / Imaxe: Integeneral

Como pode Papá Noel entregar agasallos a 700 millóns de nenos nunha soa noite e non ser visto?

O misterio de como o Papá Noel leva a cabo esta particular tarefa cada ano por Nadal foi demostrado pola científica Katy Sheen da Universidade de Exeter (Reino Unido). A ciencia explícanos, por tanto, os misterios trala lenda de Papá Noel e os seus famosos renos.

Segundo Sheen é posible achar unha explicación científica a por que os nenos non escoitan como Santa Claus deslízase polas chemineas de todo o mundo para deixar os seus agasallos. O motivo, que explicou aos nenos asistentes ao Science of Christmas Festival da Universidade de Exeter, é que Papá Noel e os seus renos móvense a unha velocidade tal que segundo a teoría da relatividade especial ideada por Albert Einstein, encolleríanse ou adelgazarían na dirección na que están a viaxar, o que lle permitiría introducir o enorme saco de agasallos polas chemineas sen facer ningún ruído e sen ser visto; nin el nin os seus renos. Iso si, tería que ter coidado de non parar para probar un pastel ou uns doces baixo a cheminea ou podería volver ao seu tamaño normal.

Ademais, o feito de que Papá Noel tampouco envellecese co paso dos anos tamén ten a súa explicación e é, explica Sheen, porque a relatividade pode retardar os reloxos.

Segundo os cálculos de Sheen, Papá Noel tería que viaxar a uns 10 millóns de quilómetros por hora para entregar a tempo os agasallos a todos os nenos que se espera que celebren o Nadal. Se os nenos foron moi bos, Papá Noel terá que moverse a maiores velocidades e os nenos serían incapaces de recoñecelo pois aparecería como un desenfoque das cores do arco iris que eventualmente desaparecería para o ollo humano. A física explicaría por que entón Papa Noel de cando en cando é pillado “in fraganti” polos pequenos, pois viaxaría a máis de 200.000 veces máis rápido que Usain Bolt, o home máis rápido do mundo.

A física calculou cuán rápido tería que viaxar o Papá Noel ao calcular o número de fogares que probablemente estarían a celebrar o Nadal en todo o mundo, xunto co número de nenos que probablemente estarán neles. Sheen espera que a súa explicación para o sistema de entrega secreta de Papá Noel, e por tanto sobre a súa propia existencia, inspire aos nenos para ter un maior interese na física.

FONTE: Sarah Romeu/Revista Muy Interesante/Ciencia

A súa cor esbrancuxada e os seus ollos pálidos danlle certamente a aparincia dun espectro mariño, pero está moi vivo. Trátase dun Hydrolagus trolli ou quimera azul, un peixe tan raro que só se coñecía por especímenes mortos que chegan á costa. Estas son as súas primeiras imaxes en mar aberto.

O vídeo tomouse en 2009, pero non se fixo público ata hoxe porque os oceanógrafos do Monterey Bay Aquarium Research Institute tardaron moito tempo en confirmar a especie. De feito, e para non pillarse os dedos, publicaron o nome do peixe como Hydrolagus cf. trolli porque, como explican, só unha análise de ADN permitiría estar seguros ao 100% de que se trata desa especie de quimera e non doutra.

A Quimera Azul é unha especia moi recente. Descubriuna o investigador francés Dominique Didier Dagit en 2002 fronte ás costas de Australia e debe o seu nome ao artista Ray Troll, un gran afeccionado ás quimeras nas súas pinturas. A profundidade á que habita (este espécime gravouse a 1.640 metros de profundidade) e o feito de ser un rápido nadador fano moi difícil de capturar.

Fisicamente, o Hydrolagus trolli ten un fuciño puntiagudo e carece de dentes. Está a metade de camiño entre unha quenlla e unha raia. Con todo, no canto de dentes teñen placas, conservan canles abertas na cabeza e no rostro que lles dá un aparencia de cicatrices cosidas, case como de bonecas de trapo, segundo publica The Guardian. Os machos teñen os órganos sexuais retráctiles e situados na parte frontal da cabeza.

FONTE: es.gizmodo.com

Poden convivir un independentista catalán e un español? E un bético cunha sevillista? En aparencia odiaríanse, pero son parellas e teñen fillos. Son "os fillos do entendemento", é o lema da campaña do Nadal de Campofrío que se estrea hoxe e mostra casos reais.

Detrás dos dous minutos que dura o anuncio pódese ver a parellas moi diferentes: militante do PP e de Podemos; taurina e antitaurino; independentista catalán e español; bético e sevillista; carnívoro e vegetariana; crente e ateo; e un policía antidisturbios e unha activa manifestante.

No fondo trátase de facer que "miremos máis o que nos une para superar barreiras, e animar ao diálogo, que non haxa medo a debater. Debemos ser capaces de superar e aprender a convivir con todas as nosas diferenzas".

Boas intencións!

Estacións do ano / Imaxe: eltiempo.es

Hoxe, 21 de decembro, ás 11:44 horas peninsulares (10:44 UTC) comeza o inverno.

Meste día acontece o chamado "Solsticio de Inverno", sendo o día máis curto do ano, marcando o paso do outono ao Inverno (ao mediodía o Sol acada o punto máis baixo de todo o ano). A partir desta data os días comezan a alongarse.

Durará 88 días e 23 horas e rematará o 20 de marzo, ás 5:30 horas, co comezo da primavera.

Que frío!

Dedicatoria / Imaxe:ondas mariñas

Remataron as clases!

Por fin, vacaciooooooooóns!

Vémonos o 9 de xaneiro de 2017, luns.

Que o pasedes ben!

Cateura é un asentamento situado sobre un enorme vertedoiro de Asunción (Paraguai). Alí chegou hai unha década Favio Chávez, músico e técnico ambiental paraguaio, coa misión de dar aos nenos da comunidade unha alternativa. "Atopeime cunha vulnerabilidade e unha escaseza que eran adversas a todo. Ante tal abandono era imposible non sentirse tocado e quedar cos brazos cruzados", lembra. Alí viu a nenos que recollían refugallos para gañarse un mísero soldo. A nenos vivindo en condicións insalubres, moitos deles ao bordo da exclusión social. Chávez decidiu entón actuar por medio do instrumento que mellor coñecía e que sempre lle serviu para "conectarse coa xente": a música.

A escaseza de medios condicionaba o proxecto, conta o director. "Non podiamos encargar a un neno un violín que valía máis que a súa casa", explica. "Pareceunos innecesario darlles unha responsabilidade que superase as súas realidades". A idea veu por si soa, aburada pola necesidade. Utilizaron o material que alagaba o asentamento: lixo. Colleron latas, garfos, bandexas, madeiras, plásticos. Transformáronos con esmero en máxicas criaturas sonoras. O resultado foi uns instrumentos con vida propia que ao principio asombraron aos nenos e logo namoráronlles. Con eles iniciáronse na linguaxe musical e asimilaron, aos poucos, a disciplina e solidariedade necesaria para ser un conxunto. "Aprenderon a convivir entre eles e a ser responsables e respectuosos", di Chávez. Anos despois eses instrumentos fantásticos darían nome e fama mundial á orquestra que xa se empezaba a xestar.

O primeiro concerto da orquestra tivo lugar en Asunción, a capital do seu país natal, cando actuaron contratados por unha pequena empresa local. Desde entón, ao longo dunha década, viaxaron por todo o planeta: tocaron en Roma e Milán para a UNESCO, telonearon en Paraguai ao lendario grupo Metallica e levaron a súa música a lugares tan dispares como Palestina, Xapón,  Abu Dhabi e como non Madrid.

Por certo no mes de xaneiro estarán o día 2 en S. Sebastián e o 4 en Madrid.

Un traballo extraordinario!

FONTE: ecoembes.com

Nesta noite tan especial, desexovos todo o mellor para cada un de vós e as vosas familias.

Feliz Navidad!

VICTOR

2016 foi un ano intenso, con grandes descubrimentos científicos e tecnolóxicos. Repasamos algúns dos máis destacados. Nesta primeira entrega os 5 primeiros.

1. Detección de ondas gravitacionales

O Observatorio de Detección de Ondas Gravitacións (LIGO) logrou detectar o 11 de febreiro de 2016 as ondas gravitacionales. A detección foi grazas a dous buracos negros que chocaron hai 1,3 mil millóns de anos. Esta fusión de dous buracos negros a uns 410 megapársecs da Terra recibiu o código GW150914. Nunca antes conseguiran detectarse. Grazas a este fito científico, puidemos obter unha proba da teoría da relatividade xeral no réxime de campo forte e permitirá aos científicos estudar o cosmos dunha maneira completamente nova.

2. Redución do buraco da capa de ozono

En xullo de 2016 os científicos atmosféricos informaron que o buraco de ozono que protexe a Terra da radiación UV está a empezar a sanar. Os datos indican que, grazas ao Protocolo de Montreal asinado en 1987, para limitar o uso de sustancias químicas que destrúen o ozono, o buraco da capa de ozono reduciuse máis de 4 millóns de quilómetros cadrados, (aproximadamente a metade do territorio do Brasil) desde que alcanzou o seu pico en 2000. O Protocolo de Montreal reduciu drasticamente a fabricación destes compostos, como os clorofluorocarbonos ou CFC, que se empregaban para aires acondicionados, refrixeradores e outros produtos. Entrou en vigor en 1989 e eliminou os CFC por completo en 2010.

3. Expansión do virus Zika

Segundo o científico Sonja Rasmussen dos Ou.S. Centers for Disease Control and Prevention en Atlanta (EE. UU.), "lste é o ano en que a xente se convenceu de que este virus transmitido por mosquitos podería causar defectos de nacemento". O zika propágase principalmente a través da picadura dun mosquito da especie Aedes que estea infectado pero, ademais, pode pasar dunha muller embarazada ao feto que pode causar certos defectos conxénitos. En decembro de 2016 Porto Rico informou de máis 34.000 persoas infectadas por Zika, 2.700 delas mulleres embarazadas. Este extremo sorprendeu ás mulleres embarazadas con incerteza e con medo. "É realmente aterrador estar embarazada agora", comenta Rasmussen.

4. Bebés de 3 pais

En setembro de 2016 naceu o primeiro bebé cunha nova técnica de fertilidade usando ADN de tres persoas. Este bebé de tres pais xenéticos ten o ADN normal da súa nai e o seu pai, máis unha pequena porción de material xenético dunha doante. Esta controvertida técnica permite que os pais con mutacións xenéticas raras poidan ter bebés sans.

5. Descubrimento de Proxima b

O 24 de agosto de 2016 descubrimos un planeta xemelgo da Terra potencialmente habitable na contorna da estrela máis próxima ao sol, Proxima Centauri (atópase a só 4,5 anos luz da Terra). Este planeta bautizado como Proxima b é rochoso e dun tamaño similar ao da Terra. Por se isto non fose pouco, atópase na zona habitable deste sistema. Como curiosidade, o día e o ano neste exoplaneta duran o mesmo: 11 días. Será este planeta o noso fogar do futuro?

Continuará...

FONTE: Revista Muy Interesante/Ciencia

España, anos setenta. Un estremeño chamado Arturo Estévez Varela percorre as estradas do país cunha motocicleta e un recipiente para a auga, coñecido na súa a terra como "botijo". En cada parada, e unha vez congregada a prensa local e un bo número de curiosos, demostra que o seu vehículo pode andar con auga, botando primeiro un grolo do "botijo" e enchendo despois co mesmo líquido o depósito. Algúns artigos da época cualifican ao enxeñeiro como un xenio que vai conseguir que España se libre da crise do petróleo. Pero o inventor, xeneroso e patriota (quería doar o seu invento á o estado para o ben da humanidade) desaparece pouco despois e non existen rexistros da súa patente de motor con auga en ningún sitio. A historia, situada nunha época escura, nos últimos anos da ditadura franquista, dá para teorías da conspiración e conxecturas varias sobre os poderes económicos enfrontados ao individuo que busca o ben común. A realidade (parece) é que a idea de Estévez Varela foi un achegamento ao coche de hidróxeno, un proxecto que aínda hoxe continúa investigándose. Mesturando a auga con boro, o inventor estremeño conseguía producir hidróxeno mediante un proceso químico para propulsar o motor da súa motocicleta.

A tecnoloxía que actualmente están a estudar varios fabricantes dentro da industria do automóbil ten como base o mesmo proceso químico que a motocicleta de Estévez Varela, aínda que por suposto moito máis evolucionada despois de catro décadas de probas e prototipos. Hoxe os coches impulsados por pilas de combustible de hidróxeno funcionan con motores eléctricos, cuxas principais vantaxes radican na súa eficiencia e a ausencia de emisións contaminantes. Aínda que menos coñecidos que os híbridos ou os eléctricos alimentados por baterías que se conectan á rede, os vehículos de hidróxeno aparecen como outra alternativa máis á necesaria substitución dos combustibles fósiles.

Dentro dos proxectos que buscan avanzar na investigación deste tipo de motores destaca o impulsado pola universidade holandesa de Delft. Desde o ano 2007 un grupo de estudantes do seu centro de tecnoloxía traballan nun coche de carreiras alimentado por hidróxeno. Forze H2, nome do equipo de competición da universidade, construíu neste tempo seis coches e batido varios records de velocidade con este tipo de vehículos, un logro nada desdeñable para un proxecto coordinado e dirixido completamente por novos estudantes. Mats Dirkzwager, director do equipo, cre que o futuro do hidróxeno é moi prometedor: "Os fabricantes de coches están cada vez máis interesados nesta tecnoloxía. Déronse conta de que a demanda do público cara a solucións ecolóxicas crece día a día".
 
FONTE: José L. Álvarez Cedena/Xornal El País

A anguía europea, un animal que colonizou todo o continente, está en perigo crítico de extinción. É unha das especies máis ameazas por factores como a contaminación e a pesca, ao que se une o misterio da súa reprodución.

A Anguilla anguilla, a pesar de desenvolverse en augas doces, atravesa o océano Atlántico entre os meses de outubro e xaneiro para desovar unha única vez na súa vida e nun único lugar do mundo, o Mar dos Sargazos. Macho e femia, ao redor dos 15 anos e entre os meses , inician unha longa viaxe e activan o seu eixo hormonal. Os seus aparellos dixestivos atrófianse para portar o maior número de ovos, entre oito e once millóns, e de esperma. A case total desaparición do estómago e os intestinos carréxalles a morte. Despois as larvas deben afrontar o duro regreso que pode durar dous anos ata volver alcanzar as augas continentais. Hai quen di que regresan ao lugar de onde partiron as súas nais, pero non hai evidencia científica aínda que non o constate. O ciclo vital da anguía ofrece moitas incógnitas.

A súa reprodución leva estudándose desde 1935, pero aínda non se conseguiu en catividade. En 2000 iniciouse o proxecto Pro-EEL, financiado pola UE, liderado pola Universidade Técnica de Dinamarca e participado por varias universidades, entre elas a Universidade Politécnica de Valencia (UPV), cuxo principal éxito foi conseguir larvas que só sobreviviron 26 días.

Desde a Fundación Oceanogràfic e a empresa Rara Avis Biotec, en colaboración co Instituto Español Oceanográfico de Murcia e a propia UPV, está a desenvolverse outra vía que aplica métodos similares aos da reprodución asistida en humanos.

Os resultados do proxecto, que aínda están por chegar, poderían garantir a supervivencia dunha especie que está a piques de extinguirse. A pesar da gran cantidade de ovos que pon cada anguía, só o 0,02% ten posibilidades de supervivencia. E as que o conseguen, non todas conseguen reproducirse.

FONTE: Xornal El Mundo/Ciencia

O curto de hoxe é... ENXEÑEIRA INFORMÁTICA.

 De maior quero ser científica é unha serie de dez curtos audiovisuais nos que unha moza científica e a súa filla conversan, dando a coñecer a través de situacións cotiás o perfil de diferentes profesionais da biomedicina.

En próximos días máis!

FONTE: mujeresconciencia.com

Reloxo da Porta do Sol /Imaxe: Libertad Digital

Esta noite, Noitevella, será un pouco máis longa este ano. Os reloxos de todo o mundo sumarán un segundo extra ás 23 horas, 59 minutos e 59 segundos do Tempo Universal Coordinado (UTC), o que significa que na España peninsular ese tempo de agasallo chegará unha hora despois, xa no recentemente estreado 2017.

Historicamente, o tempo baséase na rotación media da Terra con respecto aos corpos celestes, e o segundo definiuse neste marco de referencia. Con todo, a invención dos reloxos atómicos define unha escala de tempo «atómica» moito máis precisa e un segundo que é independente da rotación da Terra. En 1970 os acordos internacionais estableceron un procedemento para manter unha relación entre o Tempo Universal Coordinado (UTC) e UT1, unha medida do ángulo de rotación da Terra no espazo.

O International Earth Rotation and Reference Systems Service (IERS) é a organización que supervisa a diferenza entre as dúas escalas de tempo, e establece segundos intercalares para ser inseridos ou retirados da UTC, cando sexa necesario. Para determinar a UTC, xérase primeiro unha escala de tempo secundaria, o Tempo Atómico Internacional (TAI); consistente na UTC sen segundos intercalares.

Cando o sistema se instituíu en 1972, a diferenza entre a TAI e a UTC era de 10 segundos. Desde 1972, 26 segundos bisiestos adicionais engadíronse a intervalos variables de seis meses a sete anos, co máis recente inserido o 30 de xuño de 2015. Despois da inserción do próximo segundo intercalar, a diferenza acumulada entre a UTC e a TAI será de 37 segundos, informa o US Naval Observatory.

Ás veces xorde confusión sobre a idea errónea de que a inserción ocasional de segundos bisiestos cada poucos anos indica que a Terra debería deixar de rotar dentro duns poucos miles de anos. Isto é debido a que algúns segundos adicionais erróneos son medidos polo índice ao que a Terra se está retardando. Os incrementos de segundos, con todo, indican a diferenza acumulada no tempo entre os dous sistemas.

A decisión en canto a cando engadir un segundo determínaa polo IERS. As medicións mostran que a Terra, en media, corre lenta en comparación co tempo atómico, ao redor de 1,5 a 2 milisegundos por día. Estes datos son xerados utilizando a tecnoloxía de interferometría de base moi longa (VLBI). VLBI mide a rotación da Terra mediante a observación das posicións aparentes dos obxectos distantes preto do bordo do universo observable. Estas observacións mostran que despois de ao redor de 500 a 750 días a diferenza entre o tempo de rotación da Terra e o tempo atómico sería aproximadamente un segundo.

En lugar de permitir que isto suceda, un segundo insérese para achegar as dúas escalas de tempo. Facilmente podemos cambiar a hora dun reloxo atómico, pero non é posible alterar a velocidade de rotación da Terra para que coincida cos reloxos atómicos.

FONTE: Xornal abc/ciencia

Só, os meus mellores desexos para un feliz 2017 cheo de moitas satisfaccións e emocións… Todo o demais podedes agregalo ao voso gusto.

VÍCTOR.