vgomez

Un equipo de investigadores de Estados Unidos filmou e documentou por primeira vez o ata agora o misterioso movemento das rochas de Racetrack Playa, no Val da Morte (California, EE.UU). Despois dunha década de investigacións e numerosos intentos, conseguiron entre decembro de 2013 e xaneiro de 2014 varias filmacións das rochas deslizándose sobre a superficie desta zona desértica (en inverno, cuberta parcialmente por auga e cristais de xeo). Os detalles desta investigación publícanse esta semana na revista científica PLoS.

As imaxes (fotografías e vídeo a velocidade rápida) captadas polo equipo de Richard Norris ratifican a hipótese sobre os motivos do misterioso movemento das rochas de Racetrack Playa presentada no ano 2011.

Esta hipótese afirma que nalgunhas das ocasións en que a zona de Racetrack cóbrese dunha fina capa de auga e cristais de xeo, algunhas rochas quedan parcialmente cubertas de xeo e este fenómeno facilita que se despracen sobre o lama semixeado impulsadas simplemente polo vento. O movemento das rochas deixa uns evidentes rastros no lama que poden ser observados durante anos nas zonas que quedan ao descuberto nas longas épocas secas.

FONTE: Xornal La Vanguardia

Tuneladora xigante / imaxe: Arnd Wiegmann/REUTERS

Pódese falar con certeza do marco distinto que deixa a humanidade na Terra, pero aínda non está oficialmente recoñecida a época xeolóxica do Antropoceno, xa que carece dunha data de inicio oficial e dunha explicación detallada e cientificamente reforzada, informa “Business Insider”. Polo momento toda a historia moderna dos humanos na Terra cabe no período do Holoceno, que dura xa máis de 12.000 anos.

Pero os rastros característicos da presenza humana no planeta, como o plástico e o chumbo no chan, ou a abundancia de hidrocarburo aromático policíclico (elemento proveniente da combustión de fósiles e biomasa), experimentaron un crecemento explosivo nos últimos séculos ou mesmo as últimas décadas e, de feito, xa marcan unha xeoloxía moi distinta do Holoceno na historia terrestre.

Por outra banda, hai unha actividade da especie humana que marca un cambio único e irreversible que data de tan só dous séculos. No auxe da Revolución Industrial os humanos empezaron a cavar activamente a terra en busca de recursos, aumentando considerablemente a profundidade das súas prospeccións respecto aos séculos anteriores. Este proceso acelerouse enormemente nos anos 50 do século XX, xa que a industria esixiu, e permitiu, escavar pozos enormes.

Ningunha outra especie penetrou a terra de igual xeito. O período de escavacións quedará marcado na xeoloxía da Terra para sempre, permitindo a un xeólogo dun futuro afastado ver cando empezou exactamente o Antropoceno e que particularidades o caracterizan.

FONTE:rt.com/ciencia

O día 9 volveremos disfrutar, coma en xullo e agosto, dunha Superlúa /Imaxe: Xornal El País

2 de setembro: Cuarto Crecente

9 de setembro: Lúa Chea

16 de setembro: Cuarto Minguante

23 de setembro: Inicio Outono

24 de setembro: Lúa Nova

Chuvia de meteoros: Alfa-Aurígidas, actividade dende o 28 de agosto ao 5 de septiembre, con máximo o día 1. Perseidas Setembro, actividade dende o 5 ao 21, con máximo o día 9.

Un peixe  camiñante Polypterus senegalus desvela o salto da vida acuática á terrestre / Víedo: nature.com

Hai aproximadamente 400 millóns de anos, un grupo de peixes comezou a explorar a terra, dando lugar aos tetrápodos anfibios, que máis adiante se converterían nos réptiles, aves e mamíferos de hoxe en día. Non obstante, a evolución anatómica da vida mariña cara á terrestre segue sendo un misterio para os científicos.

Para tratar de resolver esta incógnita, investigadores da Universidade McGill (Canadá) estudaron o Polypterus senegalus, un peixe que vive en África e que ten a capacidade de respirar o aire e "camiñar" na terra, moi parecido aos antigos peixes que evolucionaron en tetrápodos.

Os investigadores trasladaron a un exemplar de Polypterus á vida terrestre durante case un ano para ver a súa evolución, o movemento do peixe foi diferente en terra, segundo publican os autores do estudo na revista Nature.

O peixe mostrou cambios anatómicos e conductuais significativos. Camiñou sobre a terra eficazmente colocando as aletas pegadas ao seu corpo e erguendo a cabeza. "Anatomicamente, o seu esqueleto pectoral fíxose máis alongado con unións máis fortes a través do seu peito, posiblemente para incrementar o apoio ao camiñar. Tamén se observou unha diminución do contacto co cranio para permitir potencialmente un maior movemento da cabeza ou o colo. Debido a que moitos dos cambios anatómicos quédanse reflectidos no rexistro fósil, podemos formular a hipótese de que os cambios de comportamento que vemos tamén reflicten o que puido acontecer cando os peixes fósiles camiñaron por primeira vez coas súas aletas sobre a terra", explicase no estudo.

A investigación que adaptou ao peixe Polypeterus á vida terrestre é única, co cal, este experimento ofrece novas ideas sobre como os peixes fósiles puideron utilizar as súas aletas nun ambiente terrestre e que procesos evolutivos estaban en xogo.

"Este é o primeiro exemplo que coñecemos que demostra como a plasticidade do desenvolvemento puido facilitar unha transición evolutiva a grande escala, mediante o acceso a novos comportamentos e anatomías que máis tarde poderían chegar a integrarse xeneticamente por medio da selección natural", conclúe o estudo.

FONTE: Xornal El Mundo/Ciencia

O xenial Luis Davila publicou onte a súa viñeta no xornal Faro de Vigo, incidindo nun tema preocupante: a dependencia do móbil.

Se ata agora parecía que era cousa de altos executivos e da mocidade, cada vez é máis a xente que convive todas as horas do día con este trebello tecnolóxico. É un compañeiro inseparable e indispensable o que está a causar dependencia real.

Que levante a man quen é capaz de deixarse o móbil na casa e non ter un desexo irrefreable de volver a por el. Quen quedou sen batería unha tarde e non tivo a sensación de estar ilocalizable.

Quen non poida responder satisfactoriamente a estas preguntas, que quede con este nome: nomofobia. É o termo, abreviatura da expresión inglesa “non-mobile-phone phobia”, que os expertos puxeron ao medo a estar sen o teléfono móbil, e que parece ser a enfermidade do século XXI.

Penso que deberíamos de tomar en serio este tema!

Únete a esta petición para lograr que o Ártico sexa declarado polas Nacións Unidas santuario global. Firma para protexelo premendo AQUÍ.

Por que se produce a ELA? / Imaxe:Rodrigo Silva/Xornal El Mundo

A Esclerose Lateral Amiotrófica é unha enfermidade dexenerativa que afecta ás células nerviosas do sistema motor. Este é o encargado de controlar o movemento reflexo e voluntario, o que provoca que ao diminuír o funcionamento deste tipo de células xérese debilidade e atrofia muscular.

Atendendo á súa denominación, a palabra “esclerose” fai referencia ao endurecemento do tecido nervioso tras a súa dexeneración, mentres que o conxunto deses nervios que se atopan a ambos os dous lados da espiña dorsal fai que se lle asigne ao nome da enfermidade o termo “lateral”. Como consecuencia diso aparece a atrofia muscular á que se lle concede o vocábulo “amiotrófico”.

Descoñécese a orixe e as causas desta afección aínda que algúns expertos teorizan sobre algúns posibles factores que poderían ter relación con esta: o compoñente xenético como o seu detonante, unha alteración concernente ao crecemento neuronal na que se desencadea o suicidio destas vitais células nerviosas…

A media de idade na que a Enfermidade Lateral Amiotrófica comeza a facer a súa inmersión oscila entre os 40-70 anos, aínda que iso non descarta que se poida producir en persoas máis novas.

Entre as súas características cabe mencionar que non se trata dunha enfermidade contaxiosa, aínda que a súa incidencia na poboación española é de 1 por cada 50.000 habitantes, afectando en maior número a varóns.

O diagnostico da enfermidade é complexo xa que non existe unha avaliación definitiva, senón que un neurólogo especialista debe examinar por completo o paciente atendendo así mesmo ao seu historial médico. A realización dun electromiograma é fundamental para determinar o estado dos nervios e músculos.

En canto ao seu tratamento non existe cura, sendo os tratamentos de control e os paliativos as únicas alternativas para mellorar a calidade de vida dos afectados. A esperanza de vida dos pacientes varía en cada caso.

Hai moitos afectados por esta enfermidade, un dos máis coñecidos é o físico e científico Stephen Hawking.

FONTE: Xornal Faro de Vigo

Traxectoria do asteroide 2014 RC / Imaxe: slate.com 

Un asteroide duns 20 metros de diámetro, descuberto hai só uns días e denominado 2014 RC, pasará preto da Terra hoxe domingo. Preto significa aproximadamente 34.000 quilómetros da superficie do planeta, dez veces máis preto que a Lúa, seguindo unha traxectoria que pasa a menor altura que a órbita xeoestacionaria (36.000 quilómetros) na que operan moitos satélites de telecomunicacións e meteorolóxicos. Non supón ningunha ameaza para a Terra ou para eses satélites, dixo a NASA. Cocretamente, ás 20.18 hora peninsular, o obxecto celeste pasará sobre Nova Zelanda.

O 2014 RC foi descuberto o pasado 31 de agosto polo sistema de Rastrexo Celeste Catalina, en Arizona (EUA) e, independentemente, unha noite despois, polo telescopio Pan-Starrs 1, en Hawai. Os astrónomos estimaron o tamaño do obxecto, eses 20 metros aproximados, polo seu brillo.

No seu paso preto da superficie terrestres, o 2014 RC será un obxecto escuro, invisible a simple vista, pero poderase observar con telescopios mesmo de astrónomos afeccionados, sinala a axencia espacial estadounidense. O asteroide volverá no futuro, dada a órbita que segue, ás proximidades da Terra, pero os expertos non identificaron polo momento encontros perigosos.

FONTE: Xornal El País/Ciencia

Laniakea, o noso lugar no Universo / Imaxe: Nature/R. Brent Tully e col

(As unidades da imaxe son Mpc, é dicir Megaparseces, que é a unidade habitual para a cosmoloxía observacional. Un parsec equivale a 3,26 anos-luz)

Laniakea é unha palabra hawaianaa que fai referencia ao enorme ceo que se pode imaxinar na noite. Os polinesios foron capaces de, usando a astronomía, realizar navegaciones por todo o Pacífico quince séculos antes de que os europeos aprendesen a facelo. Tamén é, Hawaii, un dos puntos do planeta onde os astrofísicos miran o profundo do ceo para intentar entendelo. Esta semana a revista Nature publica uns resultados que permiten ter o primeiro mapa detallado do noso lugar no Universo. Ese lugar chamárono, precisamente, "Laniakea".

Trátase dun novo mapa do Universo dirixido polo astrofísico R. Brent Tully, do Instituto de Astronomía da Universidade de Hawaii, que xunto con diversos proxectos por todo o mundo intentan, dende hai máis de 30 anos, permitirnos ter unha idea de como é a estrutura a grande escala do Universo.

As estrelas como o Sol forman parte de galaxias. A nosa, a Vía Láctea forma parte dun pequeno grupo dunhas 30 galaxias, sendo a máis masiva a denominada M31, a Galaxia de Andrómeda, o obxecto observable a simple vista máis afastado, situada a 2,5 millóns de anos-luz. A outra galaxia importante do chamado Grupo Local é M33, a Galaxia do Triángulo, a 2,8 millóns de anos-luz. Esta agrupación non ten máis de 10 millóns de anos luz de lado e foi identificado como unha estrutura dinámica nos anos 30 por Edwin Hubble, un dos primeiros astrofísicos en intentar entender o que comezaba a chamarse "o zoo extragaláctico": unha abundancia de formas nas galaxias, dende espirais a irregulares pasando por formas elípticas, que ademais se distribuía de forma caprichosa (un "pudin de pasas ") nun Universo en expansión.

O descubrimento no ceo doutros cúmulos similares, e algúns moito máis grandes que o noso Grupo Local, contendo entre 50 e 1000 galaxias, e formando estruturas que ás veces indicaban que había máis materia da que se vía (materia escura), a miúdo contendo unha galaxia xigante na zona central, parecía establecer unha estrutura do Universo na que os cúmulos de galaxias se repartían de forma máis ou menos uniforme no Universo.

Pero nos anos 80 descubríronse estruturas máis grandes aínda, que se denominaron supercúmulos de galaxias. O noso Grupo Local, con outros cúmulos forma parte do chamado Supercúmulo Local, unha estrutura cuns 600 millóns de anos luz de lado, sendo o gran Cúmulo de Virgo o maior dos que se agrupan en torno a un centro de masas que se puido identificar en 1986, o chamado Grande Atractor. O noso supercúmulo é unha estrutura colosal, cunha materia equivalente a 1.000 billóns de masas solares.

E aí é onde se enmarca este novo achado publicado en Nature polo equipo internacional de Brent Tully, que proporciona un mapa máis detallado da zona próxima ao noso Supercúmulo Local, e que pon de manifesto ese Grande Atractor que comezou esta historia fai un cuarto de século. O poder destes mapas é que, ademais de medir as posicións dos obxectos se teñen datos das súas velocidades, é dicir, do seu movemento relativo, o que permite entender as relacións dinámicas, sendo actualmente o mapa máis detallado da grande estrutura do Universo.

Na noticia de Nature onde se presentan as observacións e os modelos realizados sobre esta rexión denominada Laniakea aparece un vídeo, que tedes na parte superior, que se ben a narración está en inglés, visualmente resulta impresionante: podemos realmente imaxinar unha imposible viaxe por estas estruturas do novo supercúmulo local e as súas proximidades, onde a materia se agrupa na forma que se puido medir. Nel vemos como o novo mapa amplía o que se coñecía antes como "supercúmulo local" (ten unhas 100 veces máis masa), pero non elimina, como adoita ser habitual nestes estudos, o coñecemento que tiñamos antes: mellórao. E ninguén dúbida de que no futuro poderemos seguir aumentando a resolución e entender mellor como se formaron estas estruturas nos últimos 13.000 millóns de anos de vida do Universo.

FONTE:Xornal El Mundo/Ciencia

O comezo de curso afecta a toda a familia / Imaxe:deficcionesyrealidades.com.mx 

Rematadas as probas extraordinarias de setembro e os prazos de matrícula, comeza oficialmente o curso 2014/2015 no noso IES. Este será o calendario de inicio:

Luns, día 15 de setembro. Comezo oficial do curso. Presentacións:

     - 1º ESO: 12:30 horas

     - 2º ESO: 13 horas

     - 3º ESO: 13:15 horas

     - 4º ESO: 13:30 horas

     - 1º Bacharelato: 16 horas

     - 2º Bacharelato: 16:30 horas

     - Ciclos: 16:50 horas

Martes, día 16 de setembro: Comezo das clases:

     - 1ª hora (8:20-9:10): Titor, horarios...

     - 2ª hora e sucesivas (9:10-14:00): Clase segundo o horario.

O resto do curso estará marcado polo calendario escolar. Estes son os aspectos máis salientables do memo:

- Vacacións de Nadal: desde o día 22 de decembro de 2014 ata o día 7 de xaneiro de 2015, ambos inclusive.

- Vacacións de Entroido: días 16, 17 e 18 de febreiro de 2015.

- Vacacións de Semana Santa: desde o día 30 de marzo ata o 6 de abril de 2015, ambos inclusive.

- Días non lectivos: Día do Ensino (o 31 de outubro de 2014) e dúas festas locais (23 de setembro -día de Santa Trega- e unha por determinar polo Consello Escolar)

O curso rematará, a efectos lectivos, o día 19 de xuño de 2015.

Se queres coñecer polo miúdo este calendario escolar só tes que premer AQUÍ.

Este vídeo mostra como os astronautas estadounidenses Mike Hopkins e Rick Mastracchio (participantes na 38ª expedición á Estación Espacial Internacional) sinalan os obxectos xeográficos da superficie da Terra dende a panorámica que lles ofrece a torre de control do módulo observatorio da EEI.

Hopkins e Mastracchio comezaron a súa lección pola xeografía de Europa, destacando Sicilia e o monte Etna. Logo ensinaron Estados Unidos: San Francisco, a ponte Golden Gate, a base aérea Edwards, Houston e Nova York. Tampouco esqueceron as súas cidades natais, nos estados Misuri e Connecticut.

Toda unha lección de xeografía!

FONTE: rt.com/ciencia

Viñeta de Ramón, onte no xornal El País

A concentración de gases de efecto invernadoiro (cuxo incremento provoca o cambio climático) presentes na atmosfera alcanzou un máximo sen precedentes en 2013, segundo o informe da Organización Meteorolóxica Mundial (OMM) no seu boletín anual. O dióxido de carbono (CO₂), o gas que máis contribúe a este efecto, aumentou a súa concentración a un ritmo que non se rexistrara en case 30 anos.

O citado informe recolle como os niveis de CO₂ aumentaron máis entre 2012 e 2013 que durante calquera outro ano dende 1984. Ese aumento explícase, segundo os datos preliminares que cita a OMM, polo incremento constante das emisións deste gas sumado á redución da cantidade de CO₂ absorbida pola biosfera da Terra. Unha cuarta parte das emisións totais de CO₂ absórbenas os océanos, e outra cuarta parte, a biosfera, recorda a axencia, que insiste no "alto tributo" que pagan os océanos por iso. Segundo unha análise que figura no informe, tampouco hai precedentes para o ritmo actual de acidificación dos océanos, polo menos nos últimos 300 millóns de anos, algo do que tamén alertaron os expertos do último informe do Panel Intergobernamental sobre Cambio Climático (IPCC).

En 2013, a concentración de CO₂ alcanzou o 142% do nivel da era preindustrial (antes de 1750); o de metano, o 253% e o de óxido nitroso, o 121%.

É a primeira vez que o boletín anual da OMM inclúe unha sección sobre a acidificación dos océanos (afectando aos organismos mariños), un proceso que seguirá acelerándose no futuro: "O dióxido de carbono permanece na atmosfera durante centos de anos e no océano aínda moito máis. As emisións de CO₂ do pasado, presente e futuro terán un efecto acumulativo tanto no quentamento da Terra como na acidificación dos océanos".

A concentración de dióxido de carbono, o principal culpable do quentamento global, elevouse a 396 partes por millón o ano pasado. Este incremento supuxo unha alza de 2,9 partes por millón entre 2012 e 2013, o maior incremento anual en 30 anos, segundo o informe.

FONTE: Xornal El País/Ciencia

O peixe arqueiro (Toxotes jaculatrix) é famoso polos seus atinados disparos para conseguir o seu alimento. As súas balas non son outra cousa que potentes chorros de auga que chuspe para derrubar incautos insectos, arañas ou mesmo pequenas lagartas que roldan nas follas ou ramas ao bordo da auga. A súa puntaría é asombrosa e a súa presa cae á auga nun abrir e pechar de ollos. De feito, para poder "ver" este arqueiro en acción hai que utilizar a cámara lenta.

A fazaña ten mérito. Entre outras cousas porque cando a luz pasa da auga ao aire se produce un fenómeno coñecido como refracción. Unha corrección que aplica, pola conta que o ten, para asegurarse de que o chorro de auga que chuspe chegará ao incauto animalillo no que previamente puxo o ollo. O mellor dito os seus grandes ollos que, situados moi preto da boca, danlle unha boa visión binocular.

Por se isto non fose bastante asombroso, un estudo publicado no último número da revista "Current Biology" asegura que estes peixes son en realidade "francotiradores" moito máis hábiles do que ninguén tivese podido imaxinar. E é que o peixe utiliza a auga como unha ferramenta, e é o primeiro animal, que se saiba, capaz de cambiar as propiedades hidrodinámicas dun chorro segundo o "aconselle" a ocasión.

Ata metro e medio de distancia pode chegar o seu potente chorro. E é capaz de disparar ata sete veces seguidas. Conségueo formando un tubo coa lingua e o teito da boca polo que a auga sae a gran velocidade cando pecha de golpe as súas branquias.

FONTE: Xornal abc/ciencia

Vídeo 1: “Heal the World”  Vídeo 2: “Earth Song”

Os seus temas e a súa peculiar forma de bailar fixeron de Michael Jackson (1958-2009) un das principais iconas da música pop de todos os tempos. En 1991 publicou “Heal the World” (Cura ao mundo), un chamamento para facer do planeta un lugar mellor en todos os aspectos. Catro anos despois lanzou “Earth Song” (Canción da Terra), onde se mostra máis crítico pola destrución do mundo causada polos seres humanos.

FONTE: Revista Consumer

"Dendrogramma", o nuevo organismo / PLOS ONE

Un equipo de investigadores da Universidade de Copenhaguen pediu axuda aos seus colegas da comunidade científica para clasificar dous novos animais mariños con forma de fungo encontrados na costa australiana en 1986, a entre 400 e 1.000 metros de profundidade.

Na recente clasificación das mostras desta antiga expedición, os investigadores illaron a dúas novas especies, bautizadas como Dendrogramma enigmatica e Dendrogramma discoides. Os científicos catalogaron aos organismos utilizando un rango taxonómico, incluíndo o reino, o fío e a especie. Non obstante as características destes novos animais non concordan con ningún fío coñecido no reino animal e por iso son incapaces de clasificalos. Así, cos poucos datos que puideron confirmar sobre os organismos, os científicos publicaron na revista Plos One todos os detalles sobre o seu estudo.

Estas novas especies miden poucos centímetros e consisten nun disco aplanado cun talo e unha boca no seu extremo. Son multicelulares e, na súa maioría, asimétricos, cunha capa densa de material xelatinoso entre a célula da pel exterior e as capas de células interiores do estómago. Por estas características, os investigadores encontraron similitudes con outros grupos de animais, como os Cnidarios (corais e augamares) e os Ctenophora (augamares peite). Non obstante, os organismos non cumpriron con todos os requisitos para incluílos nesas categorías.

Os investigadores aseguran que os novos animais poderían ser unha rama moi temperá na árbore da vida, pois presentan similitudes cos “Ediacara”, unha especie do Pre-Cámbrico que se extinguiu hai 600 millóns de anos. Os organismos dese período evolutivo tamén foron difíciles de clasificar e algúns investigadores suxiren que foron experimentos falidos de formas de vida multicelulares.

Os científicos recoñeceron que "co tempo poderían encontrar o seu lugar nun grupo existente, porque aínda hai moi pouca información acerca da bioloxía do Dendrogramma", pois os autores conservaron as mostras en formol neutro e almacenáronas en etanol ao 80%, o que fai imposible analizar o seu ADN. Non obstante, formúlanse intentar conseguir novas mostras para o seu estudo, o que pode proporcionar máis comprensión acerca da súa relación con outros organismos. É por isto que os autores pediron a investigadores de todo o mundo que estean atentos ante o eventual descubrimento de organismos similares.

FONTE: Xornal El Mundo/Ciencia

Coas imaxes  de alta resolución capturadas polo astronauta Alexander Gerst  dende a Estación Espacial Internacional (ISS), a ESA (Axencia Espacial Europea), realizou este  fantásico vídeo empregando unha técnica denominada timelapse, que consiste en utilizar fotografías de gran calidade unidas cunha cadencia de 25 tomas por segundo para crear un vídeo que permite ver as transformacións que provoca o paso do tempo en apenas un momento.

Espectacular!

O zoólogo alemán Ralph Simon estuda a relación entre algunhas especies de plantas con flores e os morcegos nectarívoros. Mentres realizaba o seu traballo de campo en Ecuador, Cuba e Costa Rica, filmou estas sorprendentes secuencias de morcegos alimentándose de néctar.

FONTE: National Geographic

Ilustración do enorme espinosaurio, nadando e capturando grandes peixes / Revista Science

Carnívoro, predador, máis grande que un Tiranosaurio rex, e con características peculiares que desconcertaron os científicos durante moito tempo, o Spinosaurus aegyptiacus era un formidable nadador, toda unha novidade entre os dinosauros que, tradicionalmente, se consideraran animais terrestres. É o primeiro dinosauro capaz de nadar que se coñece, afirman os científicos. Medía máis de 15 metros dende a cabeza á punta da cola (máis longo que un autobús urbano), superaba as 20 toneladas e pasaba a maior parte do tempo na auga, alimentándose de grandes peixes en ríos e lagos. En terra firme tería que camiñar inevitablemente a catro patas dada a morfoloxía das súas extremidades. O espinosaurio, co seu fociño como o dun crocodilo, o seu longo colo e o seu corpo... "parecería un parrulo coa cola dun caimán pegada", manifestase no estudo publicado na revista Science, sobre este animal, de hai 97 millóns de anos.

O S. aegyptiacus, como especie, conecíase dende hai máis dun século, cando o alemán Ernst Freiherr Stromer von Reichenbach describiu (en 1915) uns fósiles que encontrara no Sahara exipcio. Pero aqueles restos resultaron destruídos no bombardeo aliado de Múnic de 1944. Agora un equipo internacional de paleontólogos deu cun novo esqueleto parcial deste dinosauro xigante no Sahara marroquí (na zona de Kem Kem); rastrexou fósiles dispersos depositados en museos de todo o mundo; revisou as notas, esquemas e fotos de Von Reichenbach conservadas no castelo da familia (en Baviera) e aplicou escáneres e tecnoloxías avanzadas de imaxe por ordenador para reconstruír o animal. O resultado dá un xiro radical non só ao coñecemento que se tiña do espinosaurio, senón dos dinosauros en xeral.

Reconstrucción digital del esqueleto del Spinosaurus aegyptiacus / science (aaas)

Aínda que non é o dinosauro máis grande que se coñece (son maiores os herbívoros descubertos, por exemplo, en Arxentina), o espinosaurio é o de maior tamaño entre os predadores. Pero o que resulta del cegador para os científicos son as súas adaptacións para a vida acuática. Tiña pequenos orificios nasais atrasados no cranio, o que lle permitiría respirar aínda que tivese boa parte do fociño mergullado. As perforacións neurovasculares no extremo do fociño recordan as dos caimáns e crocodilos, que teñen receptores de presión para percibir o movemento na auga, o que facilita a detección das presas mesmo en augas escuras ou lamacentas. Os enormes dentes cónicos encaixan de maneira que as presas quedarían atrapadas sen remedio na súa boca. O centro de gravidade desprazado cara a diante (polo colo e o madeiro alongados) facilitaría os seus movementos na auga, aínda que non en terra, onde sería cuadrúpede. A alta densidade dos ósos facilita a inmersión e é unha adaptación coñecida noutros animais acuáticos. As poutas grandes e planas axudaríanlle a nadar, e a cola articulada, a propulsarse.

Unha característica moi peculiar do espinosaurio e que ten unhas grandes espiñas nas vértebras dorsais que estarían cubertas de pel, formando unha xigantesca vela nas costas. Os científicos inclínanse a pensar que era un trazo de exhibición sexual, unha gran crista visible fose da auga cando o animal estivese mergullado.

FONTE: Xornal El País/Ciencia

Viñeta de Ramón no xornal El País (15/09/2014)

A recuperación da capa de ozono, que protexe ao planeta dos daniños raios ultravioletas, avanza polo bo camiño, segundo un novo informe elaborado por un grupo de 300 científicos, aínda que tamén se recoñece que aínda existen numerosos desafíos producidos polo rápido incremento dos gases que causan o efecto invernadoiro.

De acordo co texto, presentado polo Programa de Nacións Unidas para o Medio (PNUMA) e a Organización Meteorolóxica Mundial (OMM), a capa de ozono "encamíñase cara á súa restauración total nas próximas décadas, como resultado da acción internacional".

Os expertos destacan que eses avances débense principalmente ás medidas de concertación internacional para protexer o medio, especialmente o Protocolo de Montreal de 1989, sen o cal se calcula que a concentración de gases que destrúen esa delicada capa se tivese multiplicado por dez de cara ao ano 2050.

Segundo o PNUMA, ese Protocolo evitou que uns dous millóns de persoas teñan cancro de pel anualmente no mundo, a redución das lesións oculares e diversos danos no sistema immunológico humano. Así mesmo, a flora e fauna silvestres beneficiaranse tamén destas medidas.

O director executivo do Programa da ONU para o Medio (PNUMA), o informe pretende "presentar un escenario de logros, desafíos e esperanza. Logros, os conseguidos co Protocolo; desafíos, en canto á necesidade de manter a atención mundial e o compromiso sobre substancias que esgotan a capa de ozono; e unha mensaxe de esperanza, de que se nos convencemos de que actuar sobre esas substancias é en beneficio de nacións e individuos, hai un tremendo potencial para seguir avanzando.

O estudo, realizado por 300 expertos internacionais, é unha avaliación científica sobre a redución da capa de ozono, en 2014, destinada aos políticos encargados dos temas de medio. Este documento é a primeira avaliación exhaustiva que se fixo nos últimos catro anos sobre este tema. Os organismos da ONU instaron aos Estados que participarán no próximo Cumio do Clima, o próximo 23 de setembro en Nova York (EUA), a tomar como exemplo a cooperación global para protexer os intereses comúns, tal e como reclama o Protocolo de Montreal.

Fonte: Revista Muy Interesante/Ciencia

O famoso concurso British Wildlife Photography Awards (BWPA) de 2014 deu a coñecer os gañadores. Aquí tedes o galardoado na categoría Urban Wildlife: “O Turista”. Ganso común, Londres, Inglaterra. Fotografía: Lee Acaster

Este prezado concurso estableceu en 2009 como obxectivos: Recoñecer o talento dos fotógrafos que exercen no Reino Unido, mentres que ao mesmo tempo resaltar a gran riqueza e diversidade da historia natural de Gran Bretaña, creando conciencia sobre a súa biodiversidade, as especies e os hábitats.

Se queres coñecer o resto de fotografías gañadoras nas diferentes categorías só tes que premer AQUÍ.

FONTE:bwpawards.org

 Xotacabras / Imaxe:ibc.lynxeds.com

De seguro que moitos nunca oistes falar deste animal: O XOTACABRAS.

Tanto o seu nome común como o científico (Caprimulgus) fan referencia á crenza segundo a cal se dedican a chupar leite das ubres das cabras.

A súa lenda, que non ten absolutamente nada que ver coa realidade, xorde dos seus hábitos nocturnos e de velos tradicionalmente revoloteando cerca do gando. Calquera ave nocturna é sospeitosa de infinitas maldades na cultura popular, pero neste caso xa hai que botarlle imaxinación para converter a unha ave en mamífero en lugar de optar pola explicación máis sinxela e real: os nosos amigos son aves insectívoras e, xustamente xunto ao gando, os insectos son abundantes. Non lle fan noxos a ningún insecto, aínda que a súa especialidade son as couzas e bolboretas nocturnas. Isto de saír de noite fai que pasen desapercibidos, pero ademais a súa plumaxe é unha excelente camuflaxe que os mimetiza coa súa contorna e convérteos en case invisibles, cousa moi útil porque nidifican no chan.

O Caprimulgus europaeus, é unha ave de 24-28 cm de lonxitude e de 52-59 cm de envergadura, con plumaxe moteado de pardo, branco, ocre, gris ou negro. O seu voo é errático, con cernidos espasmódicos e planeos coas ás en V.

Son migratorios e xustamente estes días comeza a súa viaxe de retorno ás súas zonas de invernada do centro de África. Aquí só nos acompañan na tempada primavera-verán, na crucial época de cría.

FONTE: asturnatura.com e lavoz.es

 Logo Spotify / Imaxe: itespresso.es 

Gústache escoitar música? Si. Enton seguro que coñeces ou eres usuario de Spotify.

Para aqueles que aínda non o coñecen aí van uns cantos datos: Spotify é unha aplicación gratuíta para a reprodución de música en streaming a través de internet. O seu lanzamento produciuse en 2006 e hoxe conta con máis de 26 millóns de usuarios.Ten un catálogo inmenso de música, avalado polas principais discográficas, que podemos explorar grazas ao seu excelente buscador. Outra forma de gozar do catálogo é usando a súa radio clasificada por xénero e data.

Require un rexistro gratuíto en Spotify.com. As contas gratuítas teñen como limitación a posibilidade de que se inclúan anuncios sonoros cada certo tempo.

Se queres mergullarte  nesta aplicación só tes que premer AQUÍ.

Merece a pena!

Comezo do outono / Imaxe: natursan.net

Mañá, martes 23, día de Santa Trega, ás 4 horas e 29 minutos, hora oficial peninsular, entra o outono.

Esta estación durará 89 días e 20 horas, e rematará o 22 de decembro co comezo do inverno.

O inicio astronómico desta estación vén dado, por convenio, como o instante en que a Terra pasa por unha determinada posición da súa órbita arredor do Sol. Esta posicion é dende a que o centro do Sol, visto dende a Terra, cruza o ecuador celeste no seu movemento aparente cara ao sur. Como consecuencia a duración do día e a noite practicamente coinciden, e por iso, a esta circunstancia chámase tamén equinoccio de outono.

Perda de luminosidade nos días, baixada das temperaturas, cambio de hora, chuvia...

É o que toca!

O sobrepeso e a obesidade, un tema preocupante nos nenos / Imaxe: sociedad.elpais.com 

Os edulcorantes artificiais que se empregan frecuentemente como substitutos do azucre acompañando o café, en refrescos e alimentos preparados quizais non sexan o aliado que aparentan ser contra a obesidade, o sobrepeso e os seus trastornos metabólicos asociados como a diabete. Un estudo de investigadores do Weizmann Institute of Science (Israel) sostén que o consumo destes aditivos provoca, polo menos nalgunhas persoas, intolerancia á glicosa, unha fase previa á diabete na que hai unha maior concentración de azucre no sangue, e alteracións metabólicas relacionadas coa obesidade; é dicir, o efecto contrario ao que pretenden conseguir.

O traballo, que publica a Revista Nature, explica este paradoxo apoiándose fundamentalmente nos cambios que estas substancias (analizáronse tres: a sacarina, a sucralosa e o aspartamo) provocan na flora intestinal de ratos e que derivan en alteracións tanto da composición coma da función das bacterias do sistema dixestivo.

Como consecuencia diso, os autores do estudo, sosteñen que a expansión do uso dos edulcorantes artificiais en bebidas e alimentos pódese considerar, entre outros motivos, como unha das causas da epidemia de diabete e obesidade que se estende polo mundo. Case un terzo da poboación padece sobrepeso.

Outros especialistas son moito menos contundentes e matizan seriamente as conclusións ás que chegou o grupo israelí. É o caso do secretario da Sociedade Española de Endocrinoloxía e Nutrición, quen destaca que a maioría dos estudos realizados ata o momento non encontraron problemas para a saúde polo consumo de edulcorantes nas doses habituais. O matiz é importante, xa que, engade, no artigo que publica Nature administrouse a cantidade máxima permitida polas autoridades sanitarias estadounidenses (FDA), 5 miligramos por quilo de sacarina. "Isto suporía 350 miligramos nunha persoa de 70 quilos, o que supón unha dose esaxerada, ninguén consume estas cantidades", comenta. Ademais, censura que a maioría das conclusións ontíveronse das probas feitas en ratos cando, debido ás diferenzas entre ambas as dúas especies, non son resultados que se poidan trasladar directamente a humanos.

Os autores do traballo, non obstante, destacan como o incremento do consumo dos edulcorantes é paralelo ao aumento "dramático" das epidemias mundiais de obesidade e diabete. "Os nosos achados suxiren que estas substancias poderían ter contribuído a aumentar a epidemia que trataban de combater", conclúen.

FONTE: Xornal El Pais /Ciencia

Plutón, o disco grande no centro, visto dende unha das súas lúas / NASA, ESA y G. Bacon (STScI)

Que é un planeta? Durante xeracións, a resposta era doada. Unha gran bóla de rocha ou de gas que orbitaba ao Sol, e había nove deles no noso Sistema Solar. Pero entón os astrónomos empezaron a encontrar novos obxectos do tamaño de Plutón máis alá de Neptuno. Despois acharon mundos do tamaño de Xúpiter que circundan estrelas distantes, primeiro a ducias e logo por centos. De súpeto, a resposta non eran tan doada. Eran planetas todas esas cousas recén descubertas?

A Unión Astronómica Internacional (IAU), encargada de nomear estes mundos recén descubertos, abordou a cuestión nunha reunión en 2006. Trataron de chegar a unha definición de planeta coa que todos puidesen estar de acordo. Discutiron, votaron e elixiron unha definición que eles pensaban que ía funcionar.

A actual definición oficial di que un planeta é un corpo celeste que:

-Está en órbita arredor do Sol.

-É redondo ou case redondo.

-“Limpou a veciñanza” arredor da súa órbita.

Pero esta definición desconcertou ao público. Por un lado, só se aplica aos planetas no noso Sistema Solar. Que pasa con todos os exoplanetas que orbitan outras estrelas? Son planetas? E Plutón foi expulsado do club planetario e pasou a chamarse planeta anano. É un planeta anano un planeta pequeno? Non segundo a IAU.

Oito anos máis tarde, o Centro Harvard-Smithsoniano para Astrofísica decidiu volver examinar a cuestión cun debate entre tres primeiras espadas da ciencia planetaria, cada un dos cales presentou unha opinión. O obxectivo: atopar unha definición coa que todo o mundo puidese estar contento.

O historiador científico Owen Gingerich, que presidiu o comité de definición de planetas da IAU, presentou o punto de vista histórico. Gareth Williams, director asociado do Centro de Planetas Menores, presentou o punto de vista da IAU. E Dimitar Sasselov, director da Iniciativa Orixes da Vida de Harvard, presentou o punto de vista dun experto en exoplanetas.

Gingerich argumentou que “un planeta é unha palabra culturalmente definida que cambia co tempo”, e que Plutón é un planeta. Williams defendeu a definición da IAU, que declara que Plutón non é un planeta. E Sasselov define un planeta como “a masa máis pequena esférica da materia que se forma arredor das estrelas ou restos estelares», o que significa que Plutón é un planeta.

Despois, o público do debate votou sobre que é un planeta ou non e se Plutón está dentro ou fóra nesa definición. De acordo coa audiencia, a definición de Sasselov é a gañadora e, polo tanto, e Plutón si é un planeta.

Seguro que a IAU non está de acordo!

FONTE: Xornal abc/Ciencia

Jack Johnson é un cantautor de folk rock que compuxo en 2006 ’The 3 R’s’ (As tres erres). O seu obxectivo é aproveitar o seu estilo melódico e pegadizo para concienciar aos nenos sobre a importancia de asumir o coñecido lema do ecoloxismo: "Reducir, reutilizar e reciclar".

FONTE: Revista Consumer

Marte, o planeta vermello / Imaxe:lonostro.es 

Que Marte estivo históricamente no punto de mira de todas as axencias espacias do mundo non é nada novo, pero nestas últimas datas danse coincidencias curiosas.

Por un lado a Mars Science Laboratory (MSL), conocida como Curiosity, vehículo explorador tipo rover, da NASA, que aterrou nese planeta no cráter Gale o 6 de agosto de 2012.

Por outro lado, a sonda Maven (Mars Atmosphere an Volatile Evolution) da NASA tamén chegou o pasado día 21.

Finalmente, 48 horas despois que a nave americana, chegou a nave orbitadora  Mars Orbiter Mission (MOM), informalmente coñecida como Mangalyaan, da axencia epacial ISRO da India, que chegou a órbita deste planeta o pasado mércores.

Toadas elas tratarán de investigar este planeta tan enigmático coñecido como o planeta vermello.

Aquí tedes a forma de facer un microscoipo laser caseiro co que poder observar o que hai na nosa boca.

Iso si, coidado co laser, nunca dirixilo cara os ollos!

Representación artística do exoplaneta HAT-P11b / Imaxe:facebook.com   

Un equipo internacional de científicos detectou vapor de auga na atmosfera dun exoplaneta que é catro veces máis grande que a Terra (é dicir, similar a Neptuno), cunha masa de 26 veces a do noso planeta e que se atopa na Constelación de Cygnus a uns 124 anos luz.

Trátase do planeta máis pequeno sobre o que os científicos foron capaces de describir algúns dos compoñentes químicos existentes na súa atmosfera. E é que a busca por ampliar o noso coñecemento polos planetas que se encontran fóra do noso sistema solar converteuse nun elemento destacado na actualidade científica.

O planeta en cuestión chámase HAT-P11b e os astrónomos foron capaces de detectar o vapor de auga grazas ás observacións de tres telescopios distintos da NASA (Hubble, Spitzer e Kepler) e a unha técnica que estuda unha peculiaridade da luz que acontece cando un planeta transita diante da súa estrela. O que sucede é que o material contido na atmosfera do exoplaneta absorbe parte da luz da súa estrela e isto provoca que o planeta pareza moito máis grande.

Ao encontrarse preto da súa estrela (completa unha volta á súa estrela en aproximadamente cinco días), a temperatura do exoplaneta é bastante alta, preto de 605º C. Malia iso, este planeta probablemente de núcleo rochoso, estaría rodeado por unha capa de gas, na súa maioría hidróxeno que, a pesar de ser un ambiente sen nubes, si que existen marcas de vapor de auga, unha condición previa para a vida.

O estudo foi publicado na revista NATURE.

FONTE: Revista Muy Interesante/Ciencia

O volcán Ontake en erupción nesta fin de semana / Imaxe:alertacatastrofes.com 

A natureza manten o seu ritmo vital e cada pouco maniféstase. Esta fin de semana produciuse a violenta erupción do volcán xaponés Ontake.

O Ontake é un volcán situado na illa de Honshu,  a 200 quilómetros de Tokyo. É o segundo volcán máis alto de Xapón, cunha altura máxima de 3.067 metros sobre o nivel do mar, só superada polos 3.776 metros do Fuji. Considerouse inactivo ata outubro de 1979, cando comezou unha serie de erupcións. Tamén houbo erupcións menores en 1991 e 2007.

Nesta última erupción causou polo momento unha trintena de mortos e decenas seguen desaparecidos. Os falecidos son todos escaladores que se viron sorprendidos pola erupción e quedaron inconscientes probablemente pola inhalación de fume tóxico e cinza ou tras ser golpeados polos entullos que o monte leva chuspindo dende onte. Outras 45 persoas seguen desaparecidas, mentres centos de persoas se encontraban nel, un destino moi popular entre excursionistas e máis durante os meses de outono.

FONTE: Xornal El Pais/Medio Ambiente

Colorido das follas en outono / Imaxe: abc.es

Dende o pasado día 23 estamos en outono. Hai un aspecto desta estación, case un tópico, que a marca: as follas das árbores comezan a amarelar e a caer ao chan, crocantes e resecas. E alí onde conviven as árbores de folla perenne e os de folla caduca, a cúpula das árbores convértese no capricho dun pintor con bo ollo para os matices verdes, amarelos, laranxas, ocres e vermellos vivos.

Ao contrario que os artistas, a natureza non ten por que ser caprichosa. E o feito de que haxa tantas cores responde unha cuestión puramente práctica. O motivo en primeiro termo é que as plantas acumulan pigmentos nas súas follas para absorber a luz e con ela a enerxía necesaria para crecer e sobrevivir a través da fotosíntese. En segundo termo é que moitas delas tamén producen pigmentos para algo moi distinto, ou sexa, protexerse da radiación solar.

Ao igual que a luz do Sol non é igual de intensa nin ten a mesma cor en todas as partes, por exemplo na copa dunha árbore, nas profundidades do sotobosque ou nunha cidade neboenta, as follas das plantas tampouco poden selo “se queren” aproveitala ao máximo. Por iso acumulan distintos pigmentos e as follas teñen cores moi variadas. Pero entón, a que se deben os cambios de cor?

As follas adoitan ser verdes todo o ano porque acumulan clorofila, un pigmento que se atopa no interior dos cloroplastos. Estes son un compoñente das células vexetais que participa no proceso de aproveitar a enerxía do sol para transformar o dióxido de carbono do aire e a auga do chan en azucres aproveitables pola planta. Grazas a estes azucres as plantas poden medrar e custearse o seu funcionamento e no camiño producen un residuo fundamental para a vida, o osíxeno. Todo este proceso coñécese como fotosíntese.

A produción de clorofila require temperaturas cálidas e luz solar. Cando chega o outono e os días fanse máis curtos, a cantidade de luz diminúe e por iso a produción deste pigmento tamén decrece. Como resultado, as follas das plantas de folla caduca, perden a súa coloración verdosa en outono.

Ademais da clorofila, as follas teñen uns pigmentos coñecidos como carotenoides e flavonoides, que poden darlle ás follas as súas cores amarelas, laranxas e vermellas. Entre eles destacan os beta-carotenos, que lle dan a cor laranxa ás cenorias, a luteína, que lle dá a cor amarela ás xemas de ovo, e o licopeno, que lle dá a cor vermella aos tomates.

As cores destes pigmentos adoitan pasar desapercibidos nas follas porque a clorofila enmascáraos durante o verán. Pero cando chega o outono, tanto as clorofilas coma os carotenoides e flavonoides degrádanse, pero os pigmentos verdes fano máis rapidamente. Por iso, as follas póñense amarelentas, alaranxadas ou avermelladas.

Hai uns flavonoides que se producen nalgunhas plantas baixo certas circunstancias. Trátase dos antocianinas. Son uns pigmentos que parecen ter función protectora fronte á luz solar e estar implicados na absorción do excedente de radiación.

En ocasións prodúcense cando os días fanse máis curtos e a clorofila xa comezou a degradarse e a absorber a luz solar. Danlle as follas cores vermellas, moradas e azuladas.

Á parte de alterar a produción de pigmentos, as plantas de folla caduca desfanse das follas para pasar o inverno. Reabsorben parte dos nutrientes e “cortan” a subministración de zume que vai cara a elas. Por iso, no caso de que se reabsorban todos os pigmentos, as follas acaban volvéndose marrons. Nalgún momento do proceso, caerán ao chan.

Disfrutade deste espectáculo de cor!

FONTE: Xornal abc/ciencia