vgomez

As nubes de Magallanes / Imaxe: Miloslav Druckmüller/National Geographic

1 de xaneiro: Cuarto Crecente

9 de xaneiro: Lúa Chea

16 de xaneiro: Cuarto Minguante

23 de xaneiro: Lúa Nova

31 de xaneiro: Cuarto Crecente

Chuvia de meteoros: Cuadrántidas, actividade dende o 28 de decembro ao 12 de xaneiro, con máximo o 4 de xaneiro. Son meteoros de grande tamaño, con estelas que poden durar de 3 a 4 minutos.

O apalpador / Imaxe: lavozdegalicia.es

Nestas datas de Nadal e Reis estase a recuperar en Galicia a figura do APALPADOR. O apalpador ou pandigueiro é a figura mítica dun xigante carboeiro, do que existen testemuñas nas comarcas de Sarria, Courel e O Cebreiro, que baixa a noite do 31 de decembro para visitar aos nenos, tocándolles no ventre para ver se comeron abondo durante o ano, deixándolles unha presa de castañas, eventualmente algún regalo e desexándolles que teñan un ano novo cheo de felicidade e fartura.

Unha figura entrañable e nosa, da que algúns consideran só un "conto do nacionalismo galego".

Na entrevista de RTVG, da parte superior, podedes coñecer algo máis deste personaxe.

Rallye Dakar / Imaxe:television-vivo.com.ar

O rallye Dakar é unha competición de motor anual disputada durante as dúas primeiras semanas de xaneiro e está considerado como o rallye máis duro do mundo. A proba foi fundada en 1979, despois de que o piloto de Francia, Thierry Sabine, perdérase no deserto de Teneré ao norte de África durante días e considerase a súa experiencia, digna de ser reproducida nunha competición internacional.

Ata 2008, durante o tempo que duraba a proba, levaba aos corredores dende algunha cidade de Europa, ata a cidade de Dakar (Senegal). Durante moitos anos partíu de París, pero dende 1995 foi cambiando o seu lugar de inicio por outras cidades europeas (Granada, Lisboa), fundamentalmente por motivos publicitarios ou políticos, xa que a verdadeira competición non comenzaba ata que se entraba no continente africano. Tamén, o final da proba non foi sempre Dakar. En 1992, a carreira atravesou o continente africano completo, para rematar na Cidade do Cabo, en Sudáfrica. En 2000 e 2003 a carreira rematou en Exipto, nas cidades de O Cairo e Sharm el-Sheij, respectivamente, coas pirámides coma paisaxe.

Debido a que en 2008 foi suspendido por recomendación do goberno de Francia por posibles atentados terroristas, o rallye celébrase dende 2009 entre os países sudamericanos de Arxentina e Chile e, neste ano 2012, o Perú tamén será sede da competición.

Hai catro categorías de participación: automóbiles, camións, motocicletas e cuadriciclos. O terreno varía considerablemente, atravesando zonas de area, rochas, barro e vexetación, ata estradas secundarias.

Neste ano 2012, o Dakar propón unha epopea panamericana de máis de 9.000 quilómetros en total. O trazado en línea, que leva ao rallye das costas do Atlántico ás do Pacífico, permite transportar aos participantes a novos territorios, dunha América distinta. A importancia do desafío impón tamén unha modificación do formato deportivo, que este ano comprende 14 días de carreira (do 1 ao 15 de xaneiro, cun día de descanso). Constantemente guiados pola Cordilleira dos Andes, os pilotos chegarán a Atacama, e experimentarán en especial a diversidade de dunas ao aventurarse a Perú.

Se queres coñecer maís sobre a edición 2012: as etapas, as clasificacións... ou incluso a histroría deste mítico rallye ao longo do tempo, só tes que pinchar AQUÍ.

(De esquerda a dereita) Sara Seager, Rosie Redfield, Mike Lamont, Lisa Jackson, Tatsuhiko Kodama, Diederik Stapel, Danica May Camacho, Dario Autiero, Essam Sharaf e John Rogers.

A prestixiosa revista científica Nature publicou no seu último número do pasado mes de decembro un particular «top ten» cos protagonistas -non só científicos- que marcaron o mundo da ciencia durante 2011, para ben ou para mal. Trátase das historias humanas que están detrás das investigacións máis prometedoras da física ou da astronomía, nomes que moitas veces pasan desapercibidos para o grande público, pero que son o auténtico motor dos descubrimentos. Outros, polo contrario, saíron á luz por cuestións máis controvertidas. Estas son as dez personalidades, seguindo a orde dafotografía superior:

1. Sara Seager, a cazadora de planetas como a Terra. A astrónoma do Instituto de Tecnoloxía de Massachusetts (MIT) en Cambridge, é membro do equipo do observatorio espacial Kepler. A sonda atopou este ano 28 exoplanetas confirmados, incluído un que se atopa na súa zona de habitabilidade.

2. Rosie Redfield, contra a bacteria do arsénico. Microbióloga da Universidade Británica de Columbia, que calificou o estudo sobre o descubrimento dunha bacteria que supostamente podía vivir do arsénico como unha fraude e asegurou no seu blog que os autores da investigación eran «malos científicos».

3. Mike Lamont, o mecánico do bosón de Higgs. É o enxeneiro que mantén en marcha a «máquina de Deus», colisionando partículas. Boa parte do éxito del LHC (Grande Colisionador de Hadrones) na procura do basón de Higgs (a partícula que supostamente encerra o segredo de por que todalas demais teñen masa) depende deste home.

4. Lisa Jackson, a defensora do medio ambiente. Administradora da Axencia de Protección Ambiental (EPA) de EE.UU., foi obxecto de ataques incesantes despois de propoñer o endurecemento das normas para combatir a contaminación atmosférica.

5. Tatsuhiko Kodama, a voz crítica de Fukushima. Biólogo, xefe do Centro de Radioisótopos da Universidad de Tokio, foi a voz máis crítica contra o goberno xaponés por non informar con precisión sobre a cantidade de radiación que se filtrara da planta nuclear de Fukushima tralo terremoto do 11 de marzo. «É unha clara neglixencia por parte do goberno», chegou a berrar ante o parlamento do seu país.

6. Diederik Stapel, o psicólogo estafador. O que fora un prestixioso psicólogo social holandés, dedicouse durante 8 anos a fomentar a súa reputación publicando os máis avanzados estudos na súa disciplina en revistas de primeiro nivel como Science. Pero resultóou que eran totalmente inventadas.

7. Danica May Camacho, a nena 7.000 millóns. Naceu nun hospital público de Manila (Filipinas). Esta pequena pasará aos anais da historia pois é a primera dun bo número de bebés que naceron o 31 de outubro de 2011, data na que, segundo Nacións Unidas, a poboación mundial acadaba os 7.000 millóns.

8. Dario Autiero, o físico dos neutrinos. Investigador do Instituto de Física Nuclear en Lyons, Francia, que o 23 de setembro, xunto cos seus colegas do experimento OPERA, no acelerador de partículas do CERN, na fronteira franco-suíza, anunciaron uns resultados que podían cambiar os alicerces da física moderna: a posibilidade de que unha partícula, o neutrino, sexa capaz de viaxar máis rápida que a luz.

9. Essam Sharaf, exprimeiro ministro de Exipto. Cando os académicos se uniron aos millóns de persoas que protestaban nas rúas de Exipto, a voz dun enxeneiro pronto comenzou a liderar os cánticos. Essam Sharaf estaba no medio das manifestaciónss de xaneiro convertíndose no primeiro ministro do seu país trala revolución en marzo, promocionando a ciencia como solución aos problemas do país. En novembro renunciou no medio dunha segunda oleada de protestas populares. Intentou impulsar a investigación en campos que van dende a seguridade da agua á enerxía. «Os países non avanzan excepto con investigación científica», decía.

10. John Rogers, o físico tecnolóxico. Científico doutorado en Harvard, ten a habilidade de transformar ideas da física en prototipos tecnolóxicos. Elaboraou xunto cun equipo internacional de enxeneiros, unha especie de calcomanía que integra a tecnoloxía máis sofisticada nunha lámina transparente sen cables. Como se fose unha tatuaxe temporal, pégase á pel e mide o ritmo cardíaco e a actividade cerebral e muscular de quen a porta.

FONTE: Xornal ABC/Ciencia.

A estrela de Belén / Imaxe:entrepadres.com

Hoxe é día 6 de xaneiro, día de Reis, un día feliz para os nenos e nenas que seguramente están a disfrutar cos novos xoguetes e tamén para os maiores vendo a cara de ilusión e felicidade deses rapaces. Pero a miña reflexión de hoxe  trata sobre algo que sempre me inquietou: a estrela que seguiron os Reis Magos para chegara Belén.

Lendo a prensa parece que atopei unha, ou varias, explicacións dende o punto de vista científico sobre este tema. Dado o interese que suscitou en min, reproduzo o artigo de Jose Manuel Nieves, que publicou onte día 5, no xornal ABC, na sección de Ciencia:

Se trata de una de las imágenes más íntimamente unidas a la Navidad. La estrella que guió a los Reyes Magos de Oriente hasta el mismísimo portal de Belén, donde el niño Jesús acababa de nacer. Ahora bien, ¿qué fue exactamente lo que vieron Melchor, Gaspar y Baltasar? ¿Fue realmente una estrella? ¿O quizá un cometa, una supernova, un meteorito o, incluso, una simple conjunción de planetas? La Ciencia ha intentado dar explicación al fenómeno y comprobar, dentro de lo posible, su veracidad. Estos son los resultados.

Para averiguar cuál fue el tipo de fenómeno astronómico observado por los Reyes Magos, el primer paso es establecer las fechas con la máxima precisión posible. Y en este punto la Biblia no ayuda mucho, ya que no dice nada sobre el día exacto del nacimiento de Jesús, aunque sí que relaciona el hecho con acontecimientos y personajes históricos, como por ejemplo el reinado de Herodes. Los historiadores coinciden en que el Rey de Judea debió de morir en algún momento entre los años 4 y 1 antes de Cristo. Y los Reyes Magos le visitaron poco antes de su muerte, por lo que su viaje (y la aparición de la estrella que los guió), tuvo por fuerza que producirse antes de esas fechas.

Por otra parte, existen serias dudas de que el nacimiento de Jesús se produjera un 25 de diciembre. En la Biblia, San Lucas habla de la actividad de los pastores de la zona en los días del nacimiento, cuidando a sus rebaños y a los corderos recién nacidos durante la noche, algo que sucede en primavera, y no en pleno invierno. Además, el 25 de diciembre es precisamente la fecha en que los romanos, que dominaban la región en aquél tiempo, celebraban sus Saturnales, una de sus festividades más importantes y para la que se adornaban calles y casas y se intercambiaban regalos. No es casualidad que, para evitar ser perseguidos, los primeros cristianos eligieran precisamente esa fecha para celebrar el nacimiento de Jesucristo. Más tarde, en el siglo IV, cuando el Emperador Constantino adoptó oficialmente el Cristianismo, el 25 de diciembre se conservó como el día de la Navidad.

Pero volvamos a la cuestión del año. Hoy en día los historiadores están de acuerdo en que el nacimiento de Jesús no se produjo hace 2011 años. Y es que la cronología que utilizamos, que divide los años en AC (Antes de Cristo) y DC (Después de Cristo), y que fue concebida por el monje romano Dionisio el Exiguo en el 523 DC contiene, por lo menos, dos errores significativos. El primero es colocar el año 1 DC inmediatamente después del año 1 AC, sin pasar por el cero, un número esencial en las matemáticas actuales y que, de hecho, resta un año a cualquier fecha que queramos considerar.

Y el segundo es que Dionisio dio por buena la declaración de Clemente de Alejandría de que Jesús nació en el año 28 del reinado del emperador Cesar Augusto, sin tener en cuenta que durante los primeros años de su mandato se le conoció por su nombre original, Octaviano, hasta que el Senado le proclamó como "Augusto" cuatro años después. Para cuando se descubrió el error, la cronología que aún hoy utilizamos estaba demasiado implantada como para cambiarla y corregir los cuatro años de desfase.

En resumen, que teniendo en cuenta estos errores, el nacimiento de Jesús debió de producirse en primavera, y entre los años 7 y 2 AC. Por lo que ese es el marco temporal que los astrónomos deben investigar para comprobar si se produjo en el cielo algún acontecimiento capaz de llamar tan poderosamente la atención de los Reyes Magos de Oriente.

Cuatro posibilidades

Desde un punto de vista puramente astronómico, existen cuatro posibilidades para explicar la estrella de Belén. La primera es que se tratara de un meteorito, pero es muy poco probable debido al hecho de que los meteoritos, que se convierten en una bola de fuego al entrar en la atmósfera, apenas si duran unos segundos antes de desaparecer, y la estrella de Belén brilló durante semanas enteras.

La segunda posibilidad es que fuera un cometa, objetos que, esta vez sí, pueden brillar en el cielo incluso durante meses. Sin embargo, el más espectacular de todos los cometas conocidos, el Halley, cuya órbita le trae cerca de la Tierra cada 76 años y que fue visto por última vez en 1986, fue visible en Judea durante los meses de agosto y septiembre del año 11 DC, lo que no coincide con las fechas del nacimiento de Jesús. Por supuesto, pudo tratarse de otro cometa, uno que pasó entonces y que por el momento no ha regresado, pero eso es algo de lo que nunca podremos estar seguros.

Además, en la antiguedad los cometas eran vistos como señales que anunciaban muerte y destrucción, y no como heraldos del nacimiento de un rey o de un dios. Los romanos, por ejemplo, marcaron la muerte del general Agrippa usando la aparición del Halley en el 11 DC.

Otra posible explicación, la tercera, es que lo que vieron los Magos fue la muerte violenta de una estrella. Y eso nos lleva a dos posibilidades diferentes: una nova o una supernova. En el primer caso, es la forma (una explosión termonuclear) en que una estrella se libera, de golpe, de una excesiva acumulación de hidrógeno en su superficie. Es muy espectacular, si la estrella está lo suficientemente cerca, y su aparición tiene lugar de forma impredecible y en cualquier momento. Las más brillantes aparecen de repente, sin previo aviso, como una nueva y espectacular luz en el cielo. Su brillo, tras algunos días, o incluso semanas, se va atenuando hasta desaparecer por completo. Como media, se produce una nova visible desde nuestro planeta una vez cada veinte años (la última fue en el año 1975), por lo que nada impide que fuera éste, y no otro, el fenómeno visto en Judea or los tres Magos de Oriente.

Mucho más espectacular, aunque menos frecuente de ver, es una supernova, la explosión catastrófica de toda una estrella que llega a su final y cuyo brillo eclipsa incluso al de toda la galaxia que la contiene. En el momento de la explosion, una supernova puede ser vista incluso a plena luz del día, y su brillo más intenso puede durar meses antes de empezar a decrecer. Durante los últimos mil años, la Humanidad ha sido testigo de cuatro supernovas, en los años 1006, 1054, 1572 y 1604. En todos los casos, los cronistas de cada época se refirieron profusamente al fenómeno. Los chinos, por ejemplo, refieren que la supernova del año 1054 fue visible durante dos meses incluso a plena luz del día.

La pega es que no existe en la época del nacimiento de Jesús ninguna referencia definitiva sobre la súbita aparición de una luz especialmente intensa en el cielo. Si sucedió, nadie, en ninguna cultura, documentó el hecho, lo cual parece indicar que debemos buscar la solución en alguna otra parte. Algunos textos chinos hablan de una posible nova en la primavera del año 5 DC, pero se refieren a ella como a un fenómeno de poca importancia y de escasa, o ninguna, espectacularidad.

La última (y quizá la más probable) explicación es la posibilidad de que los tres Magos fueran testigos de una conjunción planetaria especialmente brillante, tanto como para hacerles creer que se trataba de una nueva estrella. Pero, ¿hubo alguna conjunción planetaria de este tipo entre los años 7 y 2 AC? La respuesta es que sí. Los astrónomos han determinado que, en ese intervalo temporal, se produjeron varios fenómenos planetarios que podrían haber sido interpretados como la estrella de Belén.

El primero de ellos fue en el año 6 AC, se produjo entre los planetas Marte, Júpiter y Saturno y sucedió en la constelación de Piscis. Los tres mundos formaron una brillante figura geométrica en el cielo que debió de ser de gran belleza y capaz de llamar la atención de cualquiera. Otra posibilidad es la "triple conjunción" de Júpiter y Saturno entre los meses de mayo y diciembre del año 7 AC. Los "pasos" de Júpiter sobre Saturno se produjeron el 29 de mayo, el 30 de septiembre y el 5 de diciembre de ese año.

No cabe duda de que todos estos eventos fueron perfectamente visibles, ya que sucedieron en la cara nocturna de la Tierra. Los dos planetas, además, brillaron el uno muy cerca del otro durante ocho largos meses, el tiempo que se estima necesario para que los Reyes Magos cubrieran los cerca de mil km. de distancia entre Babilonia y Judea.

Venus y Júpiter en Leo

Sin embargo, la que seguramente fue la más brillante de las conjunciones planetarias de esa época fue la que se produjo entre Venus y Júpiter en la constelación de Leo el 12 de agosto del año 3 AC.

Los dos planetas brillaron ese día extraordinariamente cerca el uno del otro. Y cuando Venus se retiró, Júpiter permaneció junto a Leo por lo menos durante diez meses más, sumando su brillo al de la estrella. Si el encuentro de los tres Reyes Magos con Herodes se produjo durante la primavera del 2 AC, las fechas encajarían a la perfección. De hecho, tras su primer encuentro y después de que Júpiter y Leo siguieran brillando juntos en el cielo, Venus regresó a la zona y se alineó con Júpiter en junio del 2 AC. El día 17 de ese mes los brillos de los dos planetas fueron tan intensos que llegaron a confundirse.

Los dos planetas bajaron juntos y lentamente hacia el horizonte a medida que sus brillos se iban confundiendo. Hacia las ocho y media de la tarde, hora local de Jerusalén, prácticamente se habían fundido en un único y luminoso astro. En un tiempo en el que no había instrumentos de observación, ni gafas de sol, es muy probable que los observadores no fueran capaces de distinguir los dos objetos individuales y que solo percibieran un único y brillante destello sobre los cielos de Judea.

¿Fue esto lo que vieron los Reyes Magos? Para la Ciencia es difícil asegurarlo. Lo único cierto es que esas alineaciones se produjeron, y que fueron claramente visibles en una época que coincide con la del relato bíblico. Más allá de eso, no existen certezas absolutas. Cada uno es libre, pues, de sacar sus propias conclusiones.

Isaac Díaz Pardo / Imaxe:elpaís.es

Onte, día 5 de xaneiro de 2012, morreu Isaac Díaz Pardo, o "conservador libertario" como a el lle gustaría que o recordasen despois de morto. Intelectual galeguista, pintor, ceramista, deseñador, editor e empresario. Naceu en Santiago de Compostela un 23 de agosto de 1920. Aos seus 91 anos, deixa atrás un grande legado cultural a disposición de tódolos galegos. Se queres coñecer a súa vida e obra pìncha AQUÍ.

Descanse en paz!

Esta fin de semana chega as pantallas de cine a película "A Dama de Ferro", baseada na vida da Primeira Ministra Británica Margaret Thatcher , apodada como a Dama de Ferro, interpretada por unha impresionante Meryl Streep. Seguramente esta película dará moito que falar de cara aos os premios Oscar. Esta é a súa ficha técnica:

Título: La Dama de Hierro

Título Orixinal: The Iron Lady

Xénero: Drama, Biográfica

Nacionalidade: Reino Unido

Distribuidora: Wanda Visión

Ano: 2011

Duración: 105 minutos

Director: Phyllida Lloyd

Guión: Abi Morgan

Producción: Damian Jones

Música: Thomas Newman

Fotografía: Elliot Davis    

Reparto: Meryl Streep, Jim Broadbent, Harry Lloyd, Anthony Head, Roger Allam, Richard E. Grant, Susan Brown, Olivia Colman, Nick Dunning, Russell Balogh, Julian Wadham, Alexandra Roach, David Westhead, Hugh Ross, Paul Bentley

Argumento: Transcurre o ano 1982 e Arxentina e o Reino Unido están a punto de enfrontarse por un conxunto de illas na coñecida Guerra das Malvinas.
A película fai fincapé no papel xogado pola Dama de Ferro non só neste suceso senón tamén nos serios problemas de crise económica e desemprego.

Unha película imprescindible!

Sistema Stbsystems / Imaxe:www.stbsystems.cat

Cando pensamos nunha fonte de enerxía limpa, polo xeral,  imaxinamos paneis solares ou modernos muíños de vento. Porén, existen outras maneiras de xerar enerxía eléctrica sen contaminar o medio ambiente que non dependen nin da enerxía solar nin da forza do vento. Unha delas, de seguro pouco coñecida por ser descuberta hai pouco tempo e por non dispoñer de moita publicidade, é o sistema STBSYSTEMS, un proxecto posto en marcha polo inventor catalán Santi Trias Bonet. Trias intentaba resolver un problema relacionado co buceo, cando casualmente deuse conta de que podía aproveitar a presión xerada en calquera columna de líquido para xerar enerxía 100% limpa. Esta forza, que equivale a un quilogramo por cada 10 metros de altura da columna, pode xerar unha forza de succión capaz de mover un xerador eléctrico.

Santi Trias, que grazas a este invento gañou a última edición do Innovation Festival Lab Barcelona, impulsado pola CE, explica que STBSYSTEMS «é unha máquina que sumerxida baixo a auga do mar ou dentro dun pozo é capaz, grazas á diferencia de presión, de xerar electricidade. Pero o máis importante é que, máis alá de inventar esta revolucionaria máquina, localicei unha nova fonte de enerxía alternativa, limpa e gratuíta».

           STBSYSTEMS, a máquina para xerar enerxía a partir da presión da auga.

FONTE: Xornal ABC/Ciencia.

Non queda outro remedio. As vacacións remataron. Hoxe comenza a 2ª Avaliación, que durará ata o 30 de marzo (último día de clase e entrega de notas).

Neste trimestre teremos uns día de descanso no Entroido (20,21 e 22 de febreiro).

Espero que empecemos con gañas, pois hai que pensar que é un trimeste fundamental pois vainos posicionar claramente de cara a última avaliación e resultados finais.

Boa sorte a tod@s!

Logotipo do Ano Internacional da Enerxía sostible para Todos / Imaxe:ONU

1.400 millóns de persoas no mundo carecen de electricidade e preto de dous millóns morren de forma prematura por cociñar ou quetarse con sistemas obsoletos. Por datos como estes, a Organización das Nacións Unidas (ONU) proclamou 2012 como Ano Internacional da Enerxía Sostible para Todos. O obxectivo: xeneralizar o uso de fontes de enerxía non contaminantes e sistemas que reduzan a perda deste recurso básico. Os seus responsables organizaron diversas actividades que contribuirán a mellorar a calidade de vida dos seres humanos e o medio ambiente de todo o planeta.

A súa forma lembra vagamente á dun cometa, só que de proporcións xigantescas. En realidade, trátase dunha inmensa nube de hidróxeno que se precipita cara a nós a máis de 240 km por segundo e que chocará sen remedio contra a nosa galaxia, a Vía Láctea, dentro duns 40 millóns de anos. Cando o obxecto chegue a impactar, a súa enorme enerxía creará de golpe deceas de miles de estrelas supermasivas, sendo moitas as que estouparán como supernovas. Se aínda quedan humanos na Terra daquela, os nosos desecendentes asistirán a un dos "fogos estelares" máis incríbles que ninguén vira xamais.

O monstruo, chamado " a nube de Smith " na honra do astrónomo alemán que o descubríu en 1963, ten unhas medidas realmente colosais: 11.000 anos luz de longo por 2.500 de ancho. É dicir, unhas dez veces menor que o seu obxectivo, a Vía Láctea, cuxo diámetro é duns 100.000 anos luz. Actualmente, o obxecto atópase "só" a 8.000 anos luz do plano da nosa galaxia, á que se achega a grande velocidade e contra a que chocará nun ángulo duns 45 graos.

O National Radio Astronomy Observatory (NRAO), que estuda este obxecto, empregou o telescopio de Green Bank. Sobre a súa orixe o más probable é que se trate dunha nube de gas que sobrou trala formación da Vía Láctea, aínda que tamén podería ser gas roubado a unha galaxia veciña. 

Se puidesemos vela nube de Smith cos nosos propios ollos, sería algo realmente impresionante, unha mancha sen estrelas que tería no ceo unhas trinta veces o diámetro da lúa chea.

FONTE: Xornal ABC/Ciencia.

Ao polbo mimo saíulle tamén un imitador. "Thaumoctopus mimicus", un polbo que chega a medir ata 60 centímetros e ten o corpo cuberto de manchas ou raias de cor branco e marrón, é capaz de imitar os movementos doutras criaturas marinas. Agora, un grupo de científicos grabou por primeira vez unha curiosa escea nas augas de Indonesia: un peixe bocón do mármore negro (Stalix cf. histrio) imitando ao polbo mimo.

Grazas ás súas camaleónicas habilidades, o polbo mimo, catalogado en 1998, consegue enganar aos depredadores, o que lle permite nadar polo océano con relativa tranquilidade. Polo contrario, o peixe bocón é unha criatura pequena e tímida, que pasa gran parte da súa vida preto da súa gorida para esconderse en cuanto ve algún perigo.

De calquera xeito, o peixe que protagoniza este vídeo, grabado en xullo de 2011 por Godehard Kopp da Universidade de Gottingen (Alemaña), amosa un sorprendente comportamento. Segundo se aprecia nas imaxes, o peixe móvese ao mesmo ritmo que o polbo, a quen parece non molestarlle a presenza do seu inesperado compañeiro. As escamas do peixe tamén axúdanlle a camuflarse e nalgúns planos a súa presenza confúndese coa do polbo.

FONTE: Xornal El Mundo/Ciencia

Baluarte Bicentenario, en México / REUTERS

A ponte colgante máis alta do mundo chámase Baluarte Bicentenario e construíuse na cordilleira coñecida como o Espiñazo do Demo, parte da Serra Nai Occidental de México. Esta estructura une aos estados de Durango e Sinaloa (ao noroeste do país). A ponte cruza un precipicio de 402 metros sobre o río Baluarte. Grazas a 152 tirantes de aceiro se exténdese ao longo de 1.124 metros, e o seu claro central é de 520 metros.

FONTE: Xornal El Mundo

Verdeiramente que si, as persoas son impresionantes na práctica de moitos deportes, conseguindo logros realmente incribles. Neste vídeo demostrase esta teoría. Por certo as imaxes son espectaculares. Acendede os altofalantes e a disfrutar!

Unha abella recolectora (esquerda) e unha soldado (dereita) / Universidade de Sussex

É ben coñecido que nalgunhas sociedades de insectos, como nos grupos de termitas e formigas, existen algúns membros cuxo físico foi especialmente "deseñado" para exercer unha función "militar" e defensiva. Non obstante, esto nunca se detectara entre as abellas, que forman comunidades altruístas e cooperativas, onde  traballadoras coidan do niño e da proxenie da reina. Ata agora, porque científicos da Universidades de Sussex e Sao Paulo identificaron en Brasil por primeira vez abellas soldado, unhos especímenes máis grandes, coas patas máis longas e a cabeza máis pequena que a dos seus conxéneres, cuxa función é precisamente, protexer ao resto. Non teñen aguillón, pero utilizan a especial forma de seu corpo para "bloquear" o paso de abellas inimigas daninas. O descubrimento que aparece publicado na revista Proceedings da Academia Nacional de Ciencias de EE.UU. (PNAS) é significativo para comprender a evolución das comunidades avanzadas de insectos.

O descubrimento destas abellas soldado foi realizado polos científicos cando estudaban unha abella tropical sen aguillón común en Sao Paulo, a Tetragonisca angustula, onde son coñecidas popularmente como Jataí. Aniñan en cavidades de árbores e de paredes. Cada niño ten unha reina e ata 10.000 obreiras.

Os investigadores descubriron que as abellas soldado Jataí, que poden supoñer un 1% da colonia, son un 30% máis pesadas que as súas compañeiras do niño e a súa forma difire lixeiramente das cazadoras-recolectoras, coas pernas desproporcionadamente grandes e a súa cabeza pequena. 

Como ocurre con outros insectos sociais, as Jataí empregan os seus soldados para protexer a entrada do niño e voan preto da entrada para proporcionar unha alerta rápida en caso de que detecten un perigo.

FONTE: Xornal ABC/Ciencia

Planta de buganvilla / Imaxe:mundojardin

A buganvilla é unha planta trepadora moi coñecida pola espectacular floración. En climas cálidos, sen xedas, florece practicamente durante todo o ano, incluso en inverno. Hai que aclarar que o que comunmente chamamos "flores" da buganvilla, non son botanicamente flores, senón brácteas, que rodean á verdadeira flor, que é pequeniña, branca e sen valor ornamental. Esta pranta emprégase para recubrir paredes, pérgolas, vallas, muros e celosías.

Pero a curiosidade deste artigo sobre a bungavilla é que debe o seu nome ao navegante francés Louis Antoine de Bougainville, quen a trouxo a Europa dende Brasil ao completar a súa viaxe de exploración científica ao redor do mundo no século XVIII. A expedición Bougainville contou cun equipo científico formado polo astrónomo Véron e o médico e naturista Philibert Commerson. Para completar a curioisidade, este naturista tiña un mozo que lle axudaba, pero que realmente non era tal mozo, senón unha muller. Chamábase Jeanne Baret (1740-1807) e ao paracer foi quen fixo a maior parte do traballo pois o naturista pasou a maior parte da viaxe enfermo.

Adicarenos outro antigo a esta moza que se fixo pasar por mozo, a que hoxe se lle reivindica como botanica por dereito propio.

ANABAM sortea nos meses de xaneiro, febreiro e marzo 120 euros, cada un deses meses, entre os visitantes que se acheguen ao Esteiro do Miño a observar aves.

Parece interesante a iniciativa por doble partida: coñecer o patrimonio ornitolóxico do noso esteiro e por outra ter a posibilidade de conseguir un agasallo metálico para gastar en establecementos da localidade.

 Interésache! Pois preme AQUÍ e segue as bases e os pasos que se indican.

Bo avistamento e boa sorte!

FONTE: anabam.org

Imaxe do centro da Vía Láctea / EFE

Branca. Como a fina neve de comenzos da primavera unha hora antes de amencer ou unha hora despois da posta do Sol. Así se ve a Vía Láctea dende fóra do noso planeta. Os astrónomos revelaron este, tan pouco sorprendente, descubrimento, no 219º encontro da Sociedade Americana de Astronomía que rematou o pasado día 12 en Austin, EE UU.

Dende a Terra, a cor que percibimos da Vía Lactea por un efecto da luz é o branco. A cuestión é como se ve dende fóra. E os resultados das investigacións revelan que é o mesmo.

FONTE: Xonal El Pais/Ciencia

Foto do cranio en Rio Grande do Soul (Brasil) / J.C. Cisneros

Hai 270 millóns de anos, no Pérmico, no territorio que agora ocupa Sudamérica, vivíu un carnívoro depredador, de máis envergadura que un león, e uns seis metros de lonxitude, que chegou a colonizar boa parte do planeta, onde aínda non existían os dinosaurios. Trátase dun dinocéfalo, un "cabeza terrible" que pertenceu á familia dos réptiles (terápsidos) e que vivíu en Brasil. Neste país sudamericano un equipo internacional lograou localizar o cranio completo dun exemplar, cuxa especie foi bautizada como "Pampaphoneus biccai".

O dinocéfalo é un réptil mamaliforme, parente alexado dos mamíferos. Tiñan incisivos entrelazados, polo que eran moi cortantes, e certo engrosamento nos ósos do cranio, que suponse que era unha adaptación ás embestidas doutros conxéneres cando disputában polo territorio ou polas femias. Algunhas especies incluso desenvolveron un corno.

Neste caso concreto do del Pampaphoneus biccai, chamado así por ser atopado na rexión da Pampa do Rio Grande do Soul e o nome do propietario da granxa onde foi encontrado Jose Bicca, o cranio descuberto mide uns 35 centímetros de lonxitude.

O achádego é importante, pois é o carnívoro terrestre máis antigo de Sudamérica, ou para ser máis exacto, o "superdepredador", como o son os felinos de hoxe en día.

FONTE: Xornal El Mundo

Hai tres días, durante a mañá do 16 de xaneiro (ás 04:00 UT), as manchas solares 1401 e 1402 estouparon producindo unha laparada solar de clase C6 e unha brillante exección de masa coronal que impactou directamente, a última hora de onte, contra o planeta Venus, arrancándolle unha pequena parte da súa atmosfera.

Non se trata dunha erupción solar excesivamente forte, senón dunha de intensidade media. Segundo como sexa de potente o seu pico de emisión de raios X (medido en Watios por metro cadrado), as erupcións solares clasifícanse coas letras A, B, C, M ou X (sendo X as máis potentes). Cada letra, ademais, vai seguida por un número do 1 ao 9.

De calquera xeito, e a pesar de que a laparada non foi especialmente intensa, a inmensa nube de ardente radiación e materia solar (a exección de masa coronal ou CME) turrará de cheo co planeta veciño, segundo a traxectoria calculada polos expertos do Laboratorio do Clima Espacial Goddard.

A diferencia do que sucede na Terra, Venus non conta cun escudo magnético que poida protexelo desta clase de eventos espaciais, polo que o impacto deixarase notar directamente na súa atmosfera.

Hoxe a gran nube de partículas da exección de masa solar llegará ata a Terra e chocará contra o seu campo magnético, que a desviará na súa maior parte cara os polos. Espérase unha intensa actividade xeomagnética e auroras boreais  ao redor do Círculo Polar Ártico.

FONTE: Xornal ABC/Ciencia

As algas pardas conteñen azucres que poden ser convertidos en biocombustible / BIO ARCHITECTURE LAB

Sen necesidade de terreo cultivable, nin fertilizantes, nin auga doce para regar, sen suponer competencia coas colleitas de alimentos básicos, as algas pardas poderían ser unha materia prima moi atractiva para producir biocombustibles. Pero hai un problema: a ausencia de microrganismos idóneos que se encarguen da fermentación dos azucres das algas. A solución atopárona uns investigadores en EE UU coa inxeñería xenética: se non hai microrganismos naturais que fagan ben ese traballo xeranse á medida, no laboratorio. Explícano na revista Science, como estes científicos modificaron unhas bacterias (Escherichia coli) para que sexan capaces de metabolizar o laginato, azucre esencial das algas, e producir directamente bioetanol.

Estes investigadores puxeron o seu punto de mira nas algas. É certo que se utilizan xa no consumo humano, pero non como alimentación básica. Tamén se empregan como alimento de animais, como fertilizantes agrícolas e nalgunhas industrias químicas. No mundo recóllense para estes fins uns 25 millóns de toneladas métricas cada ano. Pero as algas pardas teñen propiedades tamén moi interesantes para producir biocombustibles porque, ao non conter lignina (como as plantas leñosas), os azucres pódense extraer mediante procesos sinxelos, esmagándoas. Un estudio do Departamento de Enerxía estadounidense afirma que a productividade das algas para facer etanol podería ser o dobre que á da caña de azucre e cinco veces superior á do milo.

FONTE: Xornal El País/Ciencia

Os corais son animais pertenentes ao filo Cnidaria, clase Antozoos. O animal coñecido como coral é unha colonia de pequenos pólipos de apenas uns milímetros de diámetro. Ten a capacidade de fixar sobre os seus tecidos o calcio disolto no mar e así formar as estructuras ríxidas características. O coral e a súa estructura calcaria é branca, as diferentes cores que presentan débense a unhas microalgas que viven en simbiose cos pólipos e reciben o nome de zooxantelas. Por esta razón o coral necesita augas trasparentes para desenvolverse, para que as zooxantelas realicen así a fotosínte.
Os corais son animais carnívoros, alimentándose de zooplancton básicamente. En canto á reproducción, existen especies de reproducción sexual e reproducción asexual, incluso hai especies onde danse ámbalas dúas formas.

Aínda que ten aspecto de planta é un animal!

‘MAD LLA BARÉ’, artista descoñecido. Extraído de “Navigazioni de Cook pel grande oceano e itorno al globo”, Vol. 2, 1816, Sonzogono e Comp, Milano/Fonte:pays-de-bergerac.com

O outro día falamos dunha planta, a Buganvilla, á que lle adicamos un artigo. Daquela quedaramos de adicarlle outro a moza que se fixera pasar por mozo nunha viaxe a bordo do l’Etoile como axudante do botánico Philibert Commerson e que ao paracer foi quen fixo a maior parte do traballo pois o naturista pasou a maior parte da viaxe enfermo. Esa moza foi Jeanne Baret.  

Como recoñecemento ao labor desta botánica, despois de 250 anos, Eric Tepe (botánico de 41 anos adscrito ás universidades de Utah e Cincinnati (EEUU) e o seu equipo, déronlle o seu nome a unha unha planta: Solanum baretiae. Esta especie é unha planta trepadora que se atopa no sur de Ecuador e ao norte de Perú, e pertence ao mesmo xénero que a pataca, o tomate e a berenxena, aínda que sen tubérculo comestible. 

Pero coñezamos algo máis desta muller: Jeanne Baret  naceu 27 de xullo 1740 nun pequeno pobo da Borgoña francesa, pasando os seus primeiros anos na granxa do seu pai. A morte deste, tendo ela 22 anos, convertíuse na institutriz do fillo do viúvo doutor Philibert Commerson. Asombrado pola intelixencia desta moza Commerson deulle clases de botánica, confiándolle a perparación dos herbarios.

Símbolo do Dragón / Imaxe:infjs.com

Non esaxero, hoxe comenza o ano 4.710, eso si, no calendario chino, que vén determinado polo calendario lunisolar tradicional de China. Onte rematou o ano do  Coello (兔), que empezara o 3 de febreiro de 2011.

Este ano é o ano do Dragón (龍), que rematará o 10 de febreiro de 2013, cando comence o ano da Serpe (蛇)

Na mitoloxía china, o dragón asóciase coa forza e a saúde. Tamén é un signo de boa sorte e por eso vese, frecuentemente, representacións de dragóns en portas e habitacións que espantan aos malos espíritos. Son símbolos de forza e poder.

Feliz ano do Dragón!

Alejo, co seu pai, José María e Ánxela e coa súa nai, Begoña, na primeira fase, o pasado día 14 en Santiago de Compostela.

Dous alumnos de 2º ESO deste IES: Ánxela Vicente González  e Alejo Conde Blasi, xunto con outros 15, doutros centros galegos, son os representantes de Galicia na Confint-España, que se celebrará os días 26 e 27 deste mes en Euskadi.

A Conferencia Internacional Infanto-Xuvenil para o Coidado do Planeta xunta voces e esforzos de mozas e mozos de todo o mundo para dar a coñecer as súas propostas para a sostibilidade.

A primeira fase, celebrada en Galicia, onde saíron como representantes, celebrouse o 14 de xaneiro, no Museo Pedagóxico, en Santiago de Compostela, á que asistiron alumnado, pais, nais e profesorado de diversos centros educativos adscritos á Axenda 21 Escolar Galega.

Máis adiante dous representantes do alumnado galego asistirán á Confint-Europa, que terá lugar en Bruxelas do 14 ao 16 de maio. O proceso culminará coa Confint 2012 en Río de Janeiro, no Brasil, do 4 ao 6 de xuño, que se fará coincidir co Cumio da Terra Río+20. 

Mañá pola mañá, día 25, comenza esta aventura, coa viaxe ata Vitoria-Gasteiz, onde van a convivir durante dúas xornadas con outros 110 mozo e mozas vidos de cinco comunidades autónomas (Canarias, Cataluña, Galicia, Madrid e País Vasco) para intercambiar as súas experiencias e proponer novas accións de cara a coidar o planeta e a involucrar a novos axentes coa Carta das Responsabilidades dos Mozos saída da Confint de Brasil, en xuño de 2010.

Boa viaxe e moita sorte!

FONTE: galiciasuroeste.info

Contundente viñeta de Ramón (Ramón Rodríguez, 43 anos, vallisoletano, debuxante e ecoloxista) no xornal El País do pasado domingo, sobre o desmesurado aumento na concentración de CO₂ na atmosfera.

A bos entendedores, poucas palabras!

Os mozos e mozas que se adican á investigación e que intentan abrirse camiño no campo da ciencia constitúen un dos colectivos máis afectados polos recortes. Un movemento social a favor da ciencia e en contra dos recortes vai cobrando cada vez máis forza a través da Internet e das redes sociais. Tralo tesoireretazo de 600 millóns de euros anunciado polo actual Goberno de España, sumado ao do anterior Executivo, a comunidade científica mostra un profundo malesta, apoiado por outras voces como a prestixiosa revista Nature. Agora son os cidadans os que comenzamos a manifestar a nosa indignación por medio dunha proposta ao Ministerio de Facenda: engadir unha "casilla" na declaración da renda para que aquel que o desexe poida aportar o 0,7% dos seus impostos á investigación, algo similar ao que actualmente sucede co apartado da igrexa católica ou fins sociais. Esta idea foi dun mozo científico español Francisco J. Hernández.

A proposta non está libre de críticas: E se aparece outro sector afectado? Habería que poñer outra "casilla"? Empezariamos a buscar enfrentamentos innecesarios. A ciencia ten que ser financiada a través dos Presupuestos Xerais do Estado de forma planificada. Se un país non invirte en investigación nunca progresará, marchando os investigadores e as patentes a outros países, pagando despois dobremente. A I+D non pode financiarse con caridades e limosnas, pero a iniciativa é unha forma de chamar a atención e poñer sobre a mesa o debate. Agora tócalle mover ficha ao Goberno.

Se queres coñecer polo miúdo esta proposta, o contido da carta e firmala, no caso de ser maior de idade, pincha  AQUÍ.

No sei se entre vós hai seguidores da saga "Star Wars". En caso positivo, o pasado sábado cobrou vida na Internet unha nova versión caseira elaborada con secuencias aportadas por centos de fanáticos do universo creado en 1977 por George Lucas. Trátase de "Star Wars Uncut", una película que versiona "Star Wars: A New Hope" e que contou co beneplácito do propio  director George Lucas.

Esta curiosa pelícua, que tardou en facerse 2 anos, realizouse cunha montaxe troceando a mesma en 472 segmentos de 15 segundos cada uno, pedíndolle aos fanáticos da saga que elexiran algúns deses momentos e grabaran a súa propia adaptación, pero sempre fieis á historia. O resultado, máis de dúas horas de imaxes, que comenza co logotipo de Twentieth Century Fox cortado por dúas espadas láser enfrontadas, antes de dar paso a unha imaxe de Twitter onde unha mensaxe reza: "Hai moito tempo, nunha galaxia moi, moi afastada". Continúa despois en forma de post de blog, con comentarios incluidos, sobre un fondo estelar e coa música de John Williams. Segue avanzando a película con numerosos cambios estéticos nos que os protagonistas pasan de ser persoas disfrazadas a muñecos (tartarugas ninja, figuras de lego, personaxes de "Toy Story") ou seres de animación.

Exemplo do uso do latínSwaziland ao describir unha nova planta. McCallum, D. A. & Balkwill K. (2004) A new species of Ocimum (Lamiaceae) from . Botanical Journal of the Linnean Society 145: 379-383)

O latín acaba de perder unha das súas últimas batallas. Dende o 1 de xaneiro, quen descubran unha nova especie vexetal, e aínda quedan moitas por coñecer, non terán que incluír unha breve descrición en latín do seu descubrimento para que sexa aceptado internacionalmente. Poderán facelo en inglés. Asi o acordaron no seu último congreso o Código Internacional para a Nomenclatura Botánica. Deste xeito rematase cun dos últimos redutos da lingua na vida profesional. Os nomes científicos das plantas, eso sí, seguirán sendo en latín (ou en algo parecido, xa que vale cualquera nome ao que se lle enfade unha terminación latina).

FONTE:Xornal El Pais/Ciencia

Dunas de Marte / Imaxe: NASA

O  satélite Mars Reconnaissance Orbiter  (MRO) da NASA, obtivo imaxes da superficie de Marte nas que poden verse unhas dunas formadas pola acción dol vento. Segundo explicaron os expertos, a distribución espacial e morfoloxía das dunas marcianas están directamente relacionadas polos cambios na dirección e intensidade do vento, ao igual que pasa na Teerra, e grazas a estas formacións e aos patróns de erosión que se poden ver nas imaxes, os científicos poden obter detalles sobre a historia do terreo.

Concretamente, as fotografías captadas corresponden a unhas dunas de area atrapadas no interior dun cráter na zona de Noachis Terra, no cono sur do planeta vermello e foron tomadas o pasado 29 de novembro a unha altura de 252,20 quilómetros con respecto á superficie do planeta. A imaxe ten unha resolución tal que cada píxel corresponde a unha distancia de 25 centímetros e, polo tanto, a área cuberta na imaxe equivalería apr Xornaloximadamente a un quilómetro cadrado.

O satélite foi lanzado en 2005 e entrou na órbita de Marte en outubro de 2006, uníndose así a outros 3 satélites artificiais que orbitan arredor deste planeta. La MRO leva aloxada unha cámara de alta resolución de nome HiRISE (High-Resolution Imaging Science Experiment) coa que a NASA está sacando imaxes de alta resolución da superficie marciana. Concretamente, dende o seu lanzamento, capturáronse máis de 20.000 imaxes da superficie marciana.

FONTE: Xornal ABC/Ciencia

Acuario do IES " A Sangriña" / Imaxe:sangriña.es

A principios do pasado decembro, e dende o Departamento de Bioloxía e Xeoloxía, instalamos no noso IES un acuario, coa finalidade de que fose un espazo didáctico a empregar polo alumnado de P.I. (Proxecto Interdisciplinar) de 1º ESO como polo alumnado dos Contratos Programa de toda a ESO.

Pouco tempo tivo inquilinos, xa que o día 21 de decembro, último día de clase da 1ª avaliación, procedemos a súa solta no mar. Hai uns días, volvemos a ter "clientes": estrelas de mar, algunha nécora, anemones, lapas...

Podedes pasar por este recuncho do Centro, pero con respecto polos seus moradores e o seu medio. Tamén podedes ver máis fotografías pinchando AQUÍ.