vgomez

3 de maio: Cuarto Crecente

10 de maio: Lúa Chea

19 de maio: Cuarto Minguante

25 de maio: Lúa Nova

Chuvia de meteoros: Eta Aquáridas: do 19 de abril ao 28 de maio, con máximo o 6-7 de maio. Están asociadas ao cometa 1P/Halley.

Un grupo de paleontólogos descubriu no parque nacional de Kootenay, na Columbia Británica (Canadá), unha curiosa criatura mariña de hai 507 millóns de anos cunhas grandes tenazas na parte dianteira que lembran a un abrelatas. A nova especie fósil arroxa luz sobre a orixe dos mandibulados, o grupo máis abundante e diverso de organismos de terra, ao que pertencen as moscas, formigas, cangrexos de río e ciempiés.

O animal, chamado Tokummia katalepsis, é un artrópodo, invertebrados con extremidades segmentadas e exoesqueletos duros. Vivía nun mar tropical cheo de vida e foi un dos maiores depredadores do Cámbrico, superando os 10 cm de lonxitude totalmente estendido. Nadaba de cando en vez, pero polos seus robustas patas anteriores é posible que preferise habitar os fondos mariños, como as lagostas ou os camaróns mantis actuais.

A análise de varias mostras fósiles mostrou que o Tokummia lucía unhas anchas mandíbulas dentadas, así como uns apéndices anteriores, chamados maxilípedos, grandes e especializados.

O corpo de Tokummia está feito de máis de 50 pequenos segmentos cubertos por unha ampla estrutura parecida a unha cuncha de dúas pezas chamada caparazón bivalvo. O corpo segmentado lembra aos miriápodos, un grupo que inclúe os ciempiés, milpiés e os seus familiares.  

O fósil, excepcionalmente conservado, permite ver en detalle a anatomía dos primeiros mandibulados, que posúen un par de apéndices especializados coñecidos como mandíbulas para captar, triturar e cortar a súa comida. Os mandibulados inclúen millóns de especies e representan un dos maiores éxitos evolutivos e ecolóxicos da vida na Terra.

FONTE: Xornal abc/ciencia

Hoxe propóñovos meter un ovo nunha botella de vidro.

Para facelo precisamos un ovo cocido, mistos e unha botella de vidro de pescozo ancho. Colocamos o ovo moi ben cocido e pelado! na boca da botella, comprobando que sexa máis ancho que o pescozo e non poida pasar ao seu interior. Unha vez feito isto, acendemos cinco ou seis mistos e introducímolas na botella. Antes de que se apaguen, tapamos a botella co ovo. O ovo comezará a vibrar lixeiramente para logo irse introducindo aos poucos no interior da botella.

A explicación..., no vídeo!

Coidado cos mistos!

Simulación subida nivel do mar / Imaxe:El Blog de Juanjo Gabiña

Os niveis mundiais do mar poderían aumentar en máis de tres metros (máis de medio metro sobre o previsto) este século se as emisións de CO₂ continuarán sen diminuír.

Utilizando novas proxeccións de perda de masa no Antártico e un método estatístico revisado, os investigadores concluíron que o escenario máis desfavorable dun aumento do nivel do mar de 2,5 a 3 metros era posible para 2100.

A investigación, publicada en Environmental Research Letters, é consistente co recente axuste da Administración Nacional Oceánica e Atmosférica (NOAA) da súa posible elevación futura do nivel do mar de 2 a 2,5 metros.

Con todo, o novo estudo integrou diferentes estimacións de modelos cun novo método estatístico, mentres que a estimación de NOAA baseouse no xuízo de expertos.

Así mesmo, estudos recentes de observación e modelización demostraron que o derretimiento futuro da Antártida podería ocorrer dramaticamente máis rápido do que se pensaba.

Os investigadotes tomaron en conta este e outros factores, incluíndo o quecemento dos océanos, o derretimiento dos glaciares, o almacenamento da auga da terra e a capa de xeo de Groenlandia,  para crear a súa proxección.

A proxección do equipo explicaba explicitamente tres incertezas científicas: a velocidade á que se derretiría a capa de xeo antártica, a velocidade á que se está quentando o océano e a cantidade de gases de efecto invernadoiro emitidos durante o século XXI.

“O quecemento global inabarcable conducirá a un aumento do nivel do mar de moitos metros, posiblemente máis de dez metros, en poucos séculos, ameazando seriamente a moitas cidades de todo o mundo que se constrúen en deltas de río de baixa elevación”, sinalase no citado estudo.

FONTE: Xornal abc/natureza

Cualificado por Business Insider como "unha idea tola", un dos novos proxectos de Microsoft é, realmente, unha proposta arriscada. Pola súa mera concepción e pola execución para levala a cabo. Porque o que pretende unha das compañías tecnolóxicas máis importantes do mundo é mergullar no océano por centos de metros de profundidade varios centros de procesamento de datos. Por moi absurda que pareza a ocorrencia, o que Microsoft quere facer é buscar solucións a un dos máis grandes problemas que atopa a información na actualidade: a acumulación de equipos informáticos provoca temperaturas moi altas que poden danalos irreversiblemente, polo que as compañías que se dedican ao aloxamento destes centros de datos deben gastar enormes cantidades de diñeiro en refrixeración.

Cada vez que vemos un vídeo en YouTube, facemos unha procura en Google ou engadimos un amigo en Facebook, nalgún lugar do planeta ponse en marcha un equipo que está aloxado xunto a miles de unidades de almacenamento e quilómetros de cables. Sen o correcto funcionamento destes centros de datos o noso mundo pararíase, por iso é polo que todos os xigantes tecnolóxicos gasten miles de millóns de euros na súa construción e conservación. Para resolver o problema das altas temperaturas xeradas, Google situou algúns dos seus centros en lugares fríos, como Hamina en Finlandia, e proxecta construír algún en plataformas ou barcos móbiles.

Así pois, "a idea tola" parece unha manobra intelixente, aínda que mesmo os mesmos implicados non o tivesen claro no inicio. Segundo Microsoft, a súa rede global de centros de datos na actualidade consiste nun millón de servidores repartidos en 100 lugares por todo o mundo, e o New York Times cifraba en 15.000 millóns de dólares o diñeiro que a compañía investiu nos mesmos. Un orzamento que pode reducirse drasticamente se o proxecto Natick, como o bautizou a compañía, ten éxito. Os primeiros agoiros son bos: o primeiro prototipo, un container con forma cilíndrica de 5 por 2 metros e máis de 17.000 quilos de peso foi mergullado no océano Pacífico en agosto de 2015. A proba non puido resultar mellor. Non só resulta máis barato refrigerarlo grazas ás tempraturas mariñas, senón que a transmisión de datos é máis rápida (co que aumentaría a velocidade da internet, por exemplo) e poden estar situados preto de grandes nucleos urbanos, o que resolve moitos problemas loxísticos.

Microsoft segue investigando os problemas de enxeñería que o proxecto Natick expón, pero na compañía están convencidos de que neste tipo de almacenamento será unha realidade en breve. Se as probas continúan tendo éxito, é posible que o futuro de "a nube" atópese debaixo do mar.

FONTE: José L. Álvarez Cedena/Xornal abc

O gavilán e as pombas / Imaxe:YouTube

Un gavilán atópase cunha bandada de pombas e pregúntalles: "Onde ides, cen pombas?", ao que elas contestan: "Non somos cen, gavilán; as que somos, e tantas como as que somos, e a metade das que somos, e a metade da metade das que somos, e contigo, gavilán, somos cen".

Cantas pombas hai?

A solución... mañá!

Despois dunha lectura axeitada do problema, facemos o plantexamento:

Como non sabemos cantas son, poñeremos como X o seu número.

"As que somos (X) e tantas como as que somos (X), e a metade das que somos (X/2), e a metade da metade das que somos (X/4), e contigo, gavilán, (+1)  somos cen (=100).

Polo tanto:    X + X + X/2 + X/4 + 1 = 100

Despois de resolver esta ecuación, o resultado X= 36

A bandada estaba formada por 36 pombas!

Liberación de CH₄ (metano) dunha superficie de permafrost e dos océanos / Imaxe: el tiempo.es

Entendemos por permafrost á capa de xeo permanentemente conxelada nos niveis superficiais do chan das rexións moi frías ou periglaciais como é a tundra. Pode encontrarse en áreas circumpolares do Canada, Alasca e norte de Europa entre outras.

Uns 76 anos atrás un brote de ántrax (tamén coñecido como carbunco) infectou a decenas de cervos no oeste de Siberia. Algúns deles acabaron cos seus corpos sepultos baixo a capa de xeo perenne da tundra, o permafrost. Os seus restos e os do seu asasino, poderían permanecer alí durante séculos, pero unha onda de calor o verán pasado liberaría esporas de Bacillus anthracis e todo comezou. Ao contrario do que ocorre con outros patóxenos, ao ántrax non busca manter á súa vítima con vida o maior tempo posible. Todo o contrario: ao ántrax gústalle a descomposición. Unha vez que o osíxeno entra no corpo do animal morto, a bacteria transfórmase en esporas á caza e captura de novas vítimas.

En 2011 os científicos xa advertiran que isto era posible, que un aumento de temperatura podería liberar virus e bacterias conxelados no premafrost: “Como consecuencia da fusión do permafrost, poderían volver os vectores dalgunhas epidemias mortíferas dos séculos XVIII e XIX, sobre todo preto dos cemiterios onde se enterrou ás vítimas”, podíase ler no artigo.

No pasado agosto o seu prognóstico converteuse en realidade cando un neno de 12 anos morreu por ántrax na rexión da península de Yamal, 20 persoas resultaron infectadas e máis dun centenar foron hospitalizadas pola sospeita de contaxio. Aínda por riba 2.300 renos morrían pola mesma causa.

E isto é só o principio segundo os expertos: bastaría un aumento das temperaturas de pouco máis dun grao, para que se derrita o permafrost, unha manta baixo a cal, durante centos de miles de anos, permaneceron dormentes decenas de virus e bacterias.

Un problema engadido é que baixo esta capa de chan xeado do ártico acumúlanse billóns de toneladas de compostos orgánicos capaces de xerar unha inimaxinable cantidade de gases dos que potencian o efecto invernadoiro da terra e aumentan a temperatura global. O CO₂ (dióxido de carbono) e o CH₄ (metano) son dous dos principais gases tipo efecto invernadoiro que poden liberarse destas amplas superficies xeadas como é a tundra.

E isto está xa a pasar!

FONTE: Revista Quo/Ciencia e eltiempo.es

Para Mercedes López-Morais, astrofísica canaria, o sistema solar de TRAPPIST-1 atópase, segundo asegurou nunha entrevista, "ao virar a esquina en termos astronómicos". Esa proximidade á que se refire López-Morais son ao redor de 40 anos luz ata a estrela, unha distancia que, coas naves espaciais actuais, tardariamos en percorrer un millón e medio de anos aproximadamente. Unha bagatela se tomamos como referencia o tempo espacial, pero obviamente inasumible para os humanos... Ou non. Porque todo depende de se vemos esta posibilidade desde a perspectiva dos individuos ou da especie. De se consideramos que a nosa evolución tecnolóxica se estancará nalgún momento ou se seremos capaces de domar mesmo as leis da física.

López-Morais é investigadora no Centro de Astrofísica de Harvard e o seu traballo está centrado na análise das atmosferas dos sete exoplanetas que orbitan ao redor de TRAPPIST-1 para determinar se poden albergar vida tal e como a coñecemos. Ata hai moi pouco, a posibilidade de atopar organismos vivos fóra da Terra era unha mera probabilidade estatística pouco sustentada en datos científicos. Pero agora os científicos están a empezar a atopar datos que permiten albergar a esperanza de que teñamos veciños no Universo: "Eu imaxínome plantas, microorganismos, bacterias e animais pequenos", di López-Morais.

Obviamente estamos aínda moi lonxe de que esas teorías convértanse nunha evidencia. Con todo, o traballo que desenvolven astrofísicos como López-Morais empeza a arroxar froitos. Para buscar exoplanetas que poidan albergar vida, como ocorre con algúns dos atopados en TRAPPIST-1, deben seguirse tres pasos: o primeiro deles é, obviamente, a observación, que sexamos capaces de velo; o segundo, comprobar a súa densidade, posto que debe ser un planeta rochoso como a Terra para que poida embalsar auga; e o terceiro, detectar a súa atmosfera para comprobar se ten os elementos adecuados para a vida. É precisamente neses elementos nos que radica a clave. Nunha entrevista para a web da Sociedade Española de Astronomía, Mercedes López-Morais facía referencia á dificultade que entraña identificar eses marcadores: "Hoxe en día a atmosfera terrestre contén óxido de nitróxeno, osíxeno, ozono, metano, vapor de auga, pero de feito realmente non sabemos como era a atmosfera terrestre hai millóns de anos, aínda que se cre que case non había osíxeno ata que apareceron as primeiras plantas, e comezouse a xerar este elemento químico vía fotosíntesis. Estímase que isto ocorreu feixes un dous mil millóns de anos. Non sabemos en que estado evolutivo imos atopar os planetas rochosos extrasolares que vaiamos descubrindo, e por tanto é difícil establecer de antemán cales serán as pistas, por exemplo os compostos químicos, que na nosa xerga chamamos bio-marcadores, a seguir en cada caso para determinar se o planeta mostra signos de vida ou non. Con todo, se atopamos un planeta no que se detecten todos os compostos químicos que temos hoxe en día na atmosfera terrestre, eu diría que o máis probable é que ese planeta teña unha biosfera".

Curiosamente o que antes era unha excepción, atopar algún planeta que puidese cumprir as condicións necesarias, hoxe comeza a converterse en algo habitual. Hai moitos mundos aí fóra, tantos que segundo López-Morais "non damos abasto" para investigalos. Aínda que a científica crea que é moi posible que terminemos atopando lugares similares ao noso planeta, si que pon o acento en que dentro da inmensidade do Universo o noso é un caso particular: "Imos acabar dándonos conta de que aínda que non somos únicos, somos moi especiais. Unha contorna como o que temos na Terra hoxe en día non se vai a producir de forma natural en moitos sitios". Un motivo contundente como para coidar o noso planeta con mimo.
 
FONTE: José L. Álvarez Cedena/Xornal El País

As nebulosas son estruturas de gas e po interestelar. Segundo sexan máis ou menos densas, son visibles, ou non, desde a Terra.

Comezamos hoxe un percorrido por algunhas das nebulosas máis curiosas, grazas as fotografías da NASA.

A nebulosa Ás de Bolboreta ou M2-9, é un exemplo rechamante dunha nebulosa planetaria bipolar; estas fórmanse cando o obxecto central non é unha soa estrela, senón un sistema binario. Estudos demostraron que o tamaño da nebulosa aumenta co tempo. A nebulosa Ás de Bolboreta atópase a unha distancia de 2.100 anos luz da Terra.

FONTE: Revista Muy Interesante/Ciencia

“Of Course I Still Love You” é o nome dun barco moi especial, que pode ser dirixido a distancia e con capacidade para que sobre a súa plataforma aterren naves espaciais. A embarcación, propiedade de SpaceX forma parte do primeiro proxecto que conseguiu recuperar e lanzar con éxito un foguete destinado previamente a poñer en órbita un satélite.

O Falcon 9 de SpaceX acaba de facer historia na carreira espacial, ao converterse no primeiro foguete que volve ser lanzado ao espazo despois de ser utilizado previamente. Desde a compañía aseguran que este avance significa que a partir de agora poderemos ter unha sorte de servizo de mensaxería desde a Terra ata a Estación Espacial, algo inimaxinable hai poucos anos debido ao prezo desorbitado que supón lanzar un foguete que tan só pode utilizarse unha vez.

A posibilidade de recuperar os foguetes lanzados ha estado desde o inicio no ambicioso plan de negocios de SpaceX. A compañía calcula que con este sistema poden aforrarse ata un 30% do custo dun foguete, cuxa parte máis cara son os motores que ata agora eran refugados despois dunha misión. A da compañía, asegurou que en breve estarán preparados para poder facer un lanzamento “cada dous ou tres semanas”, aínda que o seu verdadeiro obxectivo é ser capaces de lanzar, recuperar e volver lanzar o Falcon 9 en 24 horas. Unha frecuencia revolucionaria que abre novas perspectivas á conquista do espazo e que desde SpaceX xa ven como un fito para o seu máis rechamante e ambiciosa idea: a anunciada chegada a Marte en 2018.

FONTE: José L. Álvarez Cedena/Xornal El País

Portugal: Salvador Sobral canta 'Amar pelos dois'

O LXII Festival da Canción de Eurovisión 2017, celebrado onte na capital ucraniana, Kiev, foi gañada pola canción portuguesa "Amar pelos dois" interpretada por Salvador Sobral (Lisboa, 1989), acadando 758 votos (xurado + televoto), sendo a canción máis votada polo xurado e polo público.

España, coa canción "Do It for Your Lever" do cantante Manuel Navarro (Sabadell, 1996) acadou o último posto con 5 puntos. Curiosamente eses votos foron do público portugués.

Menos mal que nos queda Portugal!

Reconstrución do aspecto da especie descuberta- Museo Real de Ontario

Medía seis metros de longo e pesaba uns 2.500 kg, así que tiña un tamaño parecido ao dun rinoceronte. Trátase da última especie de dinosauro descuberta polos científicos, e que se reconstruíu a partir do fósil mellor conservado ata o momento dun anquilosaurio. Estas criaturas estaban "equipadas" cunha forte cola que usaban como martelo e cunha coiraza repleta de espiñas. A nova especie foi bautizada na revista Royal Society Open Science como Zuul crurivastator: o seu nome fai honra a Zuul, o cérbero que en Cazafantasmas (1984) posúe a unha moza Sigourney Weaver, e á súa capacidade de golpear coa cola.

Do mesmo xeito que os outros anquilosaurios, este animal tiña unha cola longa e armada con puntas, deseñada aparentemente para golpear ás outras criaturas que se atrevían a molestalos. Pero non a usaban para cazar, porque os dentes dos anquilosaurios mostran que eran herbívoros. Á parte desta arma, o anquilosaurio tiña unha potente coiraza, que mesmo lle protexía a cabeza.

A forza e a coiraza non salvaron a este exemplar fosilizado da morte. Parece que quedou atrapado nun corpo de auga, e que o seu cadáver quedou cuberto moi rapidamente polos sedimentos. Grazas a isto, o seu esqueleto chegou ata os nosos días nun excelente estado de conservación.

FONTE: Xornal abc/ciencia

Ío, a máis interna das catro lúas de Xúpiter é o corpo con maior actividade volcánica do Sistema Solar, alberga na súa superficie un gran lago de lava chamado Loki Patera (en honra ao deus nórdico relacionado co lume e o caos). O cráter de 200 km de ancho puido ser observado por primeira vez cun telescopio terrestre hai apenas dous anos. Agora, investigadores da Universidade de California en Berkeley obtiveron un mapa excepcionalmente detallado da zona e descubriron que o lago non é un aburrido prato de sopa, senón que dúas ondas cruzan a súa superficie.

O 8 de marzo de 2015, outra lúa do mesmo sistema, Europa, pasou por diante de Io, o que bloqueou gradualmente a luz do mundo volcánico. Debido a que a superficie de Europa está recuberta de xeo de auga, reflicte moi pouca luz solar en lonxitudes de onda infravermellas, o que permitiu aos científicos illar con precisión a calor que emana dos volcáns na superficie de Io.

Os datos mostraron que a temperatura da superficie do masivo lago fundido de Io aumentaba constantemente dun extremo ao outro, o que suxire que a lava formara dúas ondas que se movían de oeste a este ao redor dun quilómetro por día. A zona quente do cráter ten unha superficie de 21.500 quilómetros cadrados, máis grande que o lago Ontario.

FONTE: Xornal abc/ciencia

 Carlos Casares  / Imaxe: Portal da Lingua Galega

Dende o ano 1963 vense celebrando ininterrupidamente O DÍA DAS LETRAS GALEGAS, oa fin de homenaxear a aquelas persoas que destacasen pola súa creación literaria ou pola defensa do noso idioma.

Moitos foron os homenaxeados dende Rosalía de Castro. Iste ano adicaselle a Carlos Casares Mouriño (Ourense, 1941-Nigrán, 2002).

Na parte superior tes un vídeo para coñecer polo miudo a súa vida e a súa obra.

Quedamos cun anaco do poema  "Amemos":

Amemos
o tempo que turra de nós e que nos leva.
Inda que o ceo está azul e non hai nubes e non chove,
sempre é cedo
pra o froito que agardamos e non chega.

Amemos á rosa porque é breve
e ao tempo porque fuxe e non se para,
inda que á veira das horas, nas esquiñas,
morran as verdades contra o vento
i a noite seña un recendo podrecido
das frores que chantamos pra salvarnos.

Amemos
as bocas que mancan ao bicalas,
aos pianos que medran e non tocan
e ás tardes fermosas que se acaban.

Amemos
inda que a espranza turre cara abaixo
a vencellarnos sempre contra nuncas
de campos sen aire e corazóns parados.

Non só un día. Todos os días do ano, Día das Letras Galegas!

O xenila Forges (Antonio Fraguas de Pablo, Madrid-1042) trata na viñeta de onte no xornal El Pais o tema da "dureza" (A dureza é a resistencia que ofrece un mineral aser raiado). A escala de Mohs e quen mide esta propiedade e vai do 1 ao 10. Nan viñeta vemos os minerais que corresponden a ises valores, pero el engádelle "un valor" máis, por encima, e con argumento.

Moi acertado!

Células do sangue ao microscopio / R. SUGIMURA

O sangue rexenérase continuamente grazas ás células nai hematopoiéticas. Seguindo un proceso de diferenciación e proliferación, estas células convértense logo nos glóbulos vermellos, glóbulos brancos e plaquetas que son necesarios para o correcto funcionamento do organismo.

Por primeira vez, dous grupos independentes conseguiron fabricar in vitro estas células nai do sangue. Trátase dunha aproximación moi preliminar e con limitacións, pero que permite albiscar novas estratexias de terapia celular e innovadoras perspectivas de estudo para enfermidades como a leucemia.

O primeiro destes equipos,  do Programa de Células Nai do Hospital Infantil de Boston (EEUU) partiu do uso de células nai humanas pluripotentes, a liñaxe do que poden derivarse todos os tipos celulares do corpo. Mediante a exposición a sinais químicos, conseguiron que se convertesen nunha liña de células endoteliales que, durante o desenvolvemento embrionario, parecen ser o chanzo previo á diferenciación en células nai hematopoéticas. E unha vez alcanzado este fito, os investigadores utilizaron un cóctel con sete factores de transcrición que obraron a transformación e conseguiron crear unhas células moi similares ás células nai do sangue.

 Este paso abre unha oportunidade para crear células do sangue funcionais para combater enfermidades xenéticas do sangue. Ademais o método tamén ten o potencial de aumentar a subministración de sangue para pacientes que necesiten unha transfusión.

O segundo grupo, da División de Medicamento Regenerativa da Universidade de Cornell (EEUU) utilizou células nai endoteliales adultas de rato que, de novo grazas a catro factores de transcrición (dúas dos cales tamén foron utilizados polo equipo primeiro), tamén conseguiron inducir células coas mesmas propiedades que teñen as células nai hematopoiéticas de rato. Esta liña de traballo permite exporse a posibilidade futura de crear células nai do sangue á carta, a partir do propio tecido de calquera paciente.

Os resultados dos dous traballos publicánse no último número da revista Nature.

FONTE: Xornal El Mundo/Ciencia

O pasado día 5, o Consello Executivo da UNESCO homologou 8 novos xeoparques que pasar a ser Xeoparques Mundiais da UNESCO.

Un deles está en España e chamase “Las Loras”. Está situado na parte setentrional da Comunidade Autónoma de Castela e León, abarcando un territorio de altas parameiras ou mesetas calcarias (“loras”) que se caracterizan pola presenza de pliegues montañosos separados por espectaculares canóns fluviais. Desde as alturas domínase unha admirable paisaxe de fortalezas naturais, utilizadas ao longo da historia como refuxios protectores polas poboacións de diferentes culturas que se asentaron sucesivamente na zona. O sitio conta con grutas, farallones de calcaria e paisaxes cársticos que se asemellan a ruínas, así como cun sinnúmero de fervenzas. Os pequenos pobos da rexión áchanse en bo estado de conservación e posúen fermosas igrexas románicas, ermidas rupestres e casas de típica arquitectura popular.

Os Xeoparques Mundiais da UNESCO son sitios de rica diversidade xeolóxica nos que se promove o patrimonio natural con vistas a fomentar o desenvolvemento sustentable das rexións onde están situados. Os xeoparques contribúen á observación do cambio climático e dos riscos de desastres naturais, así como á sensibilización do público a estes fenómenos e, en moitos casos, a que as comunidades locais elaboren estratexias para atenuar os seus efectos.

Coa adición deste oito novos xeoparques , a rede mundial de xeoparques da UNESCO conta actualmente con 127 en 35 países.

FONTE: es.unesco.org

A robótica foi sempre un terreo abonado para a imaxinación, esporeada polos autores de ciencia ficción, que en demasiadas ocasións situaban ás máquinas como inimigos dos humanos. Enxendros que, como golems futuristas, rebélanse contra os seus creadores ata destruílos. Para García Armada (Valadolid, 1971), investigadora do CSIC e fundadora da empresa Marsi Bionics, esta imaxe que esperta desconfianza non se corresponde coa realidade; por iso cos seus traballos e nos labores de divulgación que realiza quere que a xente deixe de ver ao robot "como un Terminator" para aceptar "que trátase dun aliado, dunha axuda, de algo que pode contribuír a mellorar a súa calidade de vida".

Esta visión da robótica que ela defende  é a que a levou a converterse nunha pioneira mundial no deseño e construción de exoesqueletos pediátricos, un camiño que ninguén máis se atreve a percorrer pola súa dificultade. No mundo hai 17 millóns de nenos afectados por enfermidades neuromusculares, parálise cerebral, espiña bífida ou lesións medulares que lles impiden camiñar. Os médicos coinciden en que se estes pequenos recuperasen a súa capacidade para andar ergueitos, moitos dos síntomas e as complicacións asociadas á enfermidade desaparecerían mellorando a súa calidade de vida.

As características deste tipo de enfermidades fai que cada paciente requira un exoesqueleto distinto que se adapte ás súas necesidades. Un condicionante que freou o investimento e a investigación ata agora, pero que non asusta á española: "os principais obstáculos aos que nos enfrontamos ata agora non son científicos nin tecnolóxicos. Son financeiros, regulatorios e legais".

FONTE: José L. Álvarez Cedena/Xornal El País

Continuamos co percorrido por algunhas das nebulosas máis curiosas, grazas as fotografías da NASA. Hoxe, a Nebulosa da Hélice.

Trátase dunha nebulosa planetaria situada na constelación de Acuario. Grazas a esta imaxe de telescopio Spitzer e do observatorio GALEX podemos contemplar esta nebulosa como unha estrela moribunda que lanza unha rabieta cósmica. Así, a nebulosa formouse por unha estrela similar ao Sol nos últimos momentos da súa vida. A Nebulosa da Hélice atópase a 694,7 anos luz de distancia da Terra.

FONTE: Revista Muy Interesante/Ciencia

 

Parte do equipo científico, no interior do imán na Spezia (Italia). Fusion For Energy

Aínda hai que construír outros 17, pero o primeiro imán do reactor de fusión nuclear ITER xa é unha realidade. Mide o que un edificio de catro pisos (14 metros) e pesa (300 toneladas) o que un Boeing 747, e cando estea cos seus compañeiros, formando un anel de 18 imáns, será capaz de conter unha estrela: un anaco de materia onde reina a fusión entre pares de átomos de hidróxeno (cada un cun protón), para xerar átomos de helio (dous protones) e unha chea de enerxía limpa e inesgotable. A previsión dos seus xestores é que o ITER estea en marcha en 2025. Se o conseguen, será a maior revolución enerxética desde o descubrimento do lume, e moito menos contaminante ca el. Xa era hora de que os Homo sapiens puxésemosnos ao día. O lume inventouno o Homo erectus, nunha humillación prehistórica.

Os físicos calcularon que a enerxía solar é o único futuro posible. Todas as reservas de combustibles fósiles (e de uranio) que quedan no planeta non suman máis que a enerxía que nos chega do Sol nun ano. Incluso os combustibles fósiles son enerxía solar, só que en diferido. Foi o Sol quen alimentou a construción daqueles corpos vexetais e microbios que agora recuperamos do subsolo nas nosas plantas petrolíferas. O problema, naturalmente, é que non sabemos aproveitar toda esa enerxía solar que chega ao noso planeta. E, aínda cando aprendamos a usala, iso non será máis que unha mínima fracción do que emite a nosa estrela. O noso futuro depende da enerxía solar.

Pero hai outra forma de usar a enerxía solar, e é imitala na Terra. A razón pola que o Sol brilla e emite enerxía é a fusión nuclear: a combinación de dous átomos de hidróxeno para producir un de helio que mencionamos antes. A enerxía nuclear actual é de fisión: consiste en romper os átomos de uranio ou plutonio, que son enormes ás escalas atómicas, xerando uns residuos radioactivos de larguísima duración que supoñen unha hipoteca para as xeracións futuras. A enerxía nuclear de fusión, pola contra, é limpa (nin emite dióxido de carbono nin xera residuos radioactivos de longa duración) e a súa fonte é virtualmente inesgotable, porque será a auga do mar.

Mentres non saibamos aproveitar a enerxía do Sol, a mellor solución será imitala en terra firme. Só faltan oito anos, e xa temos o primeiro imán.

FONTE: Javier Sampedro/Materia/Xornal El País

A Consellería de Cultura, Educación e Ordenación Universitaria abre hoxe o prazo para que as familias soliciten a súa participación no Fondo Solidario de Libros de Texto, ou ben as axudas para a adquisición de libros de texto, e de vales para material escolar destinadas ao alumnado matriculado en Educación Primaria, ESO e Educación Especial en centros sostidos con fondos públicos para o vindeiro curso 2017/18.

O vindeiro curso 2017/2018 o Fondo solidario de libros de texto estará accesible para o alumnado matriculado en 3º, 4º, 5º e 6º de primaria, e en 1º, 2º, 3º e 4º de ESO. Nos restantes cursos -1º e 2º de educación primaria, e en educación especial- funcionarán as axudas para a adquisición de libros de texto. No caso do material escolar, convócanse axudas para a súa compra destinadas ao alumnado matriculado na educación primaria, ESO e educación especial.

As solicitudes poderá presentarse de xeito presencial nos propios centros docentes onde estea matriculado o alumno (con carácter preferente), ou ben nos rexistros oficiais establecidos para tal fin, co formulario cuberto e a documentación requirida.

O prazo remata o día 23 de xuño.

Para máis información preme AQUÍ.

FONTE: Cosellería de Cultura, Educacion e Ordenación Universitaria.

Cando se fala de agricultura urbana, as primeira imaxes que aparecen son as de mozas con barbas (ou rastas), bicicletas (algunhas plegables) e cans (nenos, poucos). Tomates, leitugas e cebolas plantados en solares entre edificios, patios comunais e azoteas. E tamén adxectivos como orgánico, saudable ou, tirando de inglés, foodie. Pero se falamos de alimentar á poboación mundial, os hortos urbanos e as poses para Instagram quedan pequenos. Aínda que as estimacións respecto ao crecemento de habitantes no planeta varían moito dependendo das fontes (a pinza, segundo o estudo, vai desde 7.400 a 9.900 millóns de persoas), no que coinciden é no aumento porcentual de poboación urbana respecto ao medio rural, podendo alcanzar para esa data, segundo Nacións Unidas, ata un 66% do total. Este incremento expón retos moi serios respecto de vivenda, transporte, subministración de enerxía, infraestruturas e, por suposto, a produción de alimentos.

Os fundadores de Plantagon fixéronse a pregunta crítica en 2002: como imos conseguir alimentar a toda a poboación mundial e facelo, ademais, de forma sustentable, sen esquilmar  os recursos existentes? "Ter unha pequena horta é moi bo. Eu teño unha no meu xardín. Pero se queres producir o 15% dos alimentos que se consomen nas cidades, tes que pensar de forma moi diferente", advirte Hans Hassle, un dos fundadores de Plantagon. A resposta tiña que ser, pois, moito máis ambiciosa. E o que se lles ocorreu foi tan orixinal como innovador: se non podemos cultivar ao ancho, porque require enormes cantidades de chan, hagámoslo ao alto... A proposta, enmarcada dentro do que se bautizou como "agritectura", tardou algúns anos en tomar forma; houbo que esperar ata 2008 para que Plantagon constituísese como compañía e mostrase os primeiros estudos de viabilidade dun tipo de edificio que pode ser parte da solución para as crises alimentarias do futuro. Trátase de construcións de varios pisos que funcionan ao mesmo tempo como efidicio de oficinas ou vivendas e como invernadoiros verticais. A xestión dos cultivos, que ocupan a metade da construción, realízase a través de robots que se encargan de que as plantas vaian ascendendo desde o chan á parte máis alta, ata completar o seu ciclo biolóxico e ser colleitadas.

Despois de varios proxectos frustrados por diversas causas, o primeiro edificio de Plantagon será construído na cidade sueca de Linköping. E, aínda que as dificultades que atoparon ata conseguir que a súa idea poida materializarse, os seus impulsores non se han desanimado. Máis ben, como asegura Hassel, crecéronse antes os problemas: "É verdade que está a ser difícil, porque nos estamos enfrontando as infraestruturas das cidades. Pero cremos que se ninguén ten o valor para tentalo, non atoparemos a solución a tempo".

FONTE: José L. Álvarez Cedena/Xornal El País

Unha araña australiana de 20 x 25 centímetros, deixou impresionado ata ao empregado de control de pragas da empresa All Year Pest Solutions. Foi o valente exterminador o que acuñou a denominación de "nai de todas as arañas" tras asegurar que non vira cousa semellante en 17 anos de profesión.

O animal é un esparásido ou araña cangrexo xigante, unha araña cazadora sen tea capaz para comer ata lagartixas e que é a maior en diámetro do mundo (chega ata os 30 centímetros) aínda que a supera en peso a bonita tarántula Goliath (Theraphosa blondi).

A araña cangrexo king size é capaz de saltar e mesmo de facer o flip flap (non é broma, ten unha locomoción espectacular); ataca se a molestas, que é un concepto moi elástico nunha araña, e o seu veleno non é perigoso se es unha persoa sa.

FONTE: Jacinto Antón/Xente/Xornal El país

Un exemplar de Eriovixia gryffindori, unHa araña con forma de chapeu de mago / SUMUKA J. N.

Os expertos estiman que quedan ao redor de 12 millóns de especies animais e vexetais por descubrir. Esta abafadora cifra faise aínda máis colosal se se ten en conta que as especies que xa se coñecen supoñen só unha quinta parte. En 2016 catalogáronse unhas 18.000 especies novas e, delas, un grupo de taxonomistas do Instituto Internacional para a Exploración de Especies (IISE) seleccionou, por décimo ano consecutivo, as 10 máis destacadas.

Iniciamos o repaso desta lista cunha araña de menos de dous milímetros. Foi descuberta en 2016 en Karnataka, India (onde vive nos seus bosques húmidos), por Javed Ahmed, Rajashree Khalap e Sumukha Javagal. Os descubridores desta nova araña pensaron que se parecía ao chapeu seleccionador dos libros de Harry Potter. Así que o nomearon en honra a Godric Gryffindor, o dono orixinal do chapeu de clasificación: Eriovixia gryffindori. Ata agora, só se descubriron exemplares femia.

A súa taxonomía sería:

Reino: Animalia        Filo: Arthropoda       Clase: Arachnida       Orde: Araneae

Familia: Araneidae    Xénero: Eriovixia      Especie: Eriovixia gryffindori

FONTE: Xornal El País/Ciencia e Wikipedia

Cartel da película / SensaCine.com

Esta fin de semana chega aos cines a quinta entrega de saga "Piratas do Caribe": A vinganza de Salazar. Esta é a súa ficha técnica:

Título: Piratas do Caribe: A vinganza de Salazar

Título orixinal: Pirates of the Caribbean: Dead Men Tell No Tales

País: Estados Unidos

Ano: 2017

Duración: 129 min.

Xénero: Aventuras

Distribuidora: Walt Disney Studios Motion Pictures

Productora: Walt Disney Pictures, Jerry Bruckheimer Films

Dirección: Espen Sandberg, Joachim Roenning

Guión: Jeff Nathanson

Produción: Jerry Bruckheimer

Música: Geoff Zanelli

Fotografía: Paul Cameron

Reparto: Johnny Depp, Javier Bardem, Brenton Thwaites, Kaya Scodelario, Geoffrey Rush, Kevin McNally, Golshifteh Farahani, Stephen Graham, Orlando Bloom, Martin Klebba, Adam Brown

Sinopse:  O capitán Jack Sparrow enfrontarase a un grupo de piratas-pantasma comandados polo terrorífico capitán Salazar, recentemente escapado do Triángulo das Bermudas. A única posibilidade de Sparrow para saír con vida é atopar o lendario Tridente de Poseidón, un poderoso artefacto que lle dá ao seu posuidor o control dos mares.

Unha proposta entretida e disfrutable!

A formiga espiñenta Pheidole drogon / MASAKO OGASAWARA

Continuamos co repaso das 10 novas especies  que o grupo de taxonomistas do Instituto Internacional para a Exploración de Especies (IISE) seleccionou de todas as descubertas en 2016. Hoxe falaremos da formiga espiñenta.

Os doutores Georg Fischer e Eli Sarnat, xunto ao profesor Evan Economo do Instituto de Ciencia e Tecnoloxía de Okinawa, descubriron polo menos dúas especies novas de Pheidole entre os chans de Papúa Nova Guinea. Unha delas é a Pheidole drogon (o seu nome fai honor a “Drogon” un dos dragóns da serie de TV Game of Thronesque), que utiliza as súas espiñas para triturar sementes e así poder comelas.

A súa taxonomía sería:

Reino: Animalia          Filo: Arthropoda       Clase: Insecta       Orde: Hymenoptera

Familia: Formicidae    Xénero: Pheidole      Especie: Pheidole drogon

FONTE: Xornal El País/Ciencia e Wikipedia

O xeial Davila, na viñeta de hoxe no xornal Faro de Vigo, plasma esa espectacular vitoria do Mecalia Guardés no último partido ante o KH7 Granollers por 28-20, o que supón o Campionato de Honra da Liga Feminina de Balonmán.

Parabéns, campionas!

A Cumbre de París (2016) pechouse cun tratado histórico contra o cambio climático. Os 195 países asinantes, case todos os do mundo, adoptaron unha alianza para frear o quecemento global orixinado polo ser humano. Aqueles que o subscribiron deben reducir as emisións de gases de efecto invernadoiro, aínda que agora EEUU con Trump di "xa veremos". A parte crucial para o futuro do planeta.

Paralelamente hai quen investiga vías alternativas e apostan por manipular o clima e o ecosistema con avanzadas tecnoloxías para mitigar as súas causas e as súas consecuencias. Hoxe veremos unha proposta de turbina eólica..

Unha solución fronte ao impacto paisaxístico dos muíños de vento propona a empresa francesa Newwind, creadora de Wind Tree: unha turbina eólica que se camufla, grazas á súa forma, entre as árbores urbanas. Cada folla, chamada Aerolaf, funciona como un pequeno aeroxerador que, en conxunto co resto "pode producir electricidade suficiente para proporcionar ata un 80% da potencia eléctrica media dun fogar europeo", tal e como explica a compañía. As Aeroleaf aproveitan a máis mínima brisa de vento e son moi resistentes e independentes, é dicir, se unha deixa de funcionar as demais non ven afectadas.

Unha boa alternativa!

FONTE: Pablo Albacete/Xornal El País

O Parque Nacional Marítimo-Terrestre do Aquipélago de Cabrera “escondía” nos seus fondos mariños unha xoia: a nacra (Pinna nobilis). Un dos moluscos bivalvos máis grandes do mundo, tras a ameixa xigante. Similares a descomunais mexillóns, as nacras alcanzan os 120 centímetros de lonxitude. Só seatópan no Mediterráneo e, como chegan a vivir case 30 anos, os submarinistas habituais case as coñecen con nome e apelidos.

Pero algo está a pasar. En setembro do ano pasado empezou a detectarse a morte xeneralizada das nacras no litoral de Andalucía, Región de Murcia, Comunidade Valenciana e Illas Baleares. A mortalidade chega practicamente ao 100% en todas partes ata as costas catalás, o actual límite da “peste”.

Si, peste, pois é o que é. Durante meses, os expertos asistiron impotentes ao misterioso exterminio. Agora, cren saber quen é o culpable: un protozoo haplosporidio. Un parasito, de orixe descoñecido, dunha soa célula que libera as súas esporas na glándula dixestiva das nacras ata que estas non poden alimentarse e morren de fame. O fondo mariño está cheo de xigantescos cadáveres do molusco.

A nacra considerábase “vulnerable” no Catálogo Español de Especies Ameazadas, pasou en marzo a “en perigo de extinción” e agora tramítase a súa “situación crítica”, segundo confirma un portavoz do Ministerio de Medio Ambiente.

O Ministerio considera agora “prioritario” atopar exemplares vivos do molusco nas zonas devastadas polo parasito, para tentar levar a cabo programas de cría en catividade de individuos resistentes, para o seu reintroducción a longo prazo.

A extinción da nacra supón a desaparición dun gran filtrador das augas do Mediterráneo, que ademais actuaba como un pequeno arrecife que daba soporte a 80 especies diferentes.

Tarefa complicada!

FONTE: Manuel Ansede/Xornal El País/

As autoridades australianas liberaron por todo o seu territorio unha cepa mortífera dun virus para arrasar as súas poboacións salvaxes de coellos. O patógeno, causante da enfermidade hemorrágica, é tan letal como o ébola e tan contaxioso como a gripe. En só un par de meses, o virus eliminou o 42% dos exemplares silvestres, segundo as cifras preliminares do Goberno de Nova Gales do Sur, o estado máis poboado de Australia.

Os coellos europeos foron introducidos en 1859 na illa maior por un colono inglés, Thomas Austin. Os animais, sen apenas depredadores, convertéronse nunha peste. Unha coella pode ter cada ano máis de cinco camadas, de ata cinco gazapos cada unha. Ante a praga, as autoridades australianas decidiron en 1900 levantar un valo de 1.700 quilómetros para impedir o paso dos coellos á parte occidental da illa. Non funcionou. Na década de 1920, había uns 10.000 millóns de coellos silvestres en Australia, segundo os cálculos do Goberno.

As autoridades propagaron agora, nuns 600 puntos da illa, a nova cepa K5 do coñecido virus da enfermidade hemorrágica do coello. A cepa, denominada cientificamente RHDV1 K5, illouse en Corea do Sur e só afecta os coellos silvestres.

Pero a guerra biolóxica en Australia pon os pelos de punta aos expertos españois."É unha medida perigosa para outras partes do mundo nas que tentamos preservar os coellos. Os virus non saben de fronteiras. Calquera australiano pódeo traer a España nas súas botas. É unha medida irresponsable", comenta o virólogo español Francisco Parra, da Universidade de Oviedo.lamenta Parra.

Australia xa introducira en 1951 o virus da mixomatosis (descuberto en Uruguai) para diezmar as súas poboacións de coellos. En 1952, vista a letalidade alcanzada en Oceanía, un médico xubilado francés decidiu liberar o virus nas súas terras. A mixomatosis estendeuse por toda Europa, chegando a aniquilar o 99% dos coellos nalgunhas rexións.

"Xogar con virus patógenos é perigoso. Un só país non debería poder tomar unha decisión así. Debería ser un tema regulado pola Organización Mundial de Sanidade Animal", opina o biólogo Rafael Villafuerte, do Instituto de Estudos Sociais Avanzados (CSIC), en Cordoba.

Os virus non saben de fronteiras e as consecuencias son imprevisibles!

FONTE: Manuel Ansede/Xornal El País/Materia